Đa dạng sinh học mất dần do hoạt động khai thác và sử dụng nước

Khánh My|20/05/2017 23:00
Theo dõi Môi trường & Cuộc sống trên

(Moitruong.net.vn) – Tất cả các dòng sông đều có sự liên kết với nhau. Việc xả nước thải không được kiểm soát có thể gây tác động tới các hệ sinh thái thuỷ sinh, làm giảm khả năng phục hồi đa dạng sinh học và các dịch vụ hệ sinh thái mà con người được hưởng lợi.

Việc xả nước thải không được kiểm soát có thể gây tác động tới các hệ sinh thái thuỷ sinh

Các hoạt động nông nghiệp, công nghiệp, đô thị diễn ra ở đầu nguồn các con sông có thể gây biến đổi chất lượng nước nguồn nước mặt, nước dưới đất, các tầng chứa nước, khu vực ven biển. Những thay đổi có thể ảnh hưởng đến môi trường nước bằng các phương thức như sau:

Tác động cơ học

Tác động của việc khai thác nước có thể ảnh hưởng đến chất lượng nước thông qua những thay đổi về tải lượng bùn cát, gây sốc nhiệt với các sinh vật do thay đổi môi trường vật lý, tăng độ đục, rửa trôi và ảnh hưởng đến đa dạng sinh học. Ví dụ, thay đổi về tải lượng bùn cát của sông có thể ảnh hưởng đến môi trường sống ở hạ lưu – nơi có thể đồng hoá được chất thải và chất dinh dưỡng. Những thay đổi về nguồn cung cấp bùn cát có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của cỏ biển, rạn san hô và giảm sự bồi tụ đất ngập nước ven biển, dẫn đến suy giảm nơi cư trú của các sinh vật.

Hiện tượng phú dưỡng 

Phú dưỡng là một trong những vấn đề phổ biến toàn cầu hiện nay. Phù dưỡng là quá trình mà các hồ, sông và các vùng nước ven biển đang ngày càng trở nên dư thừa các chất dinh dưỡng như nitơ và phốt pho. Phát sinh từ các khu vực nông nghiệp và đô thị, thấm vào lòng đất hoặc chảy trực tiếp ra sông và biển. Những tác động của hiện tượng phú dưỡng có thể dẫn đến sự thay đổi về môi trường và ảnh hưởng toàn diện đến hệ sinh thái thuỷ sinh.

Ngành nông nghiệp đang góp phần không nhỏ vào nguyên nhân gây hiện tượng này. Các hoạt động nông nghiệp hiện nay, đã làm chuyển đổi 120 triệu tấn nitơ từ khí quyển mỗi năm thành các hợp chất nitơ. 2/3 lượng nitơ này xâm nhập vào các nguồn nước ngọt và vùng ven biển, vượt quá yếu tố đầu vào tự nhiên của chu trình nitơ. Khoảng 20 triệu tấn phốt pho được sử dụng mỗi năm trong phân bón, gần một nửa lượng này lại quay lại đại dương – gấp khoảng 8 lần nhu cầu đầu vào tự nhiên.

Với tác động đồng thời của nitơ và phốt pho đã làm bùng phát tảo độc và thay đổi đa dạng sinh học. Điều này có thể dẫn đến sự thiếu oxy và ảnh hưởng đến hệ sinh thái, gây thiệt hại lớn về mặt kinh tế trên nhiều lĩnh vực. Anh hưởng đến hơn 245.000 km2 hệ sinh thái biển, chủ yếu là ở bắc bán cầu, tương đương với tổng diện tích toàn cầu của các rạn san hô.

Độc tính

Một loạt chất gây ô nhiễm độc hại từ đất, được phát hiện trong cả nguồn nước ngọt và nước biển. Từ các hoá chất nông nghiệp và công nghiệp như các hợp chất hữu cơ, các kim loại nặng cho tới các sản phẩm chăm sóc sức khoẻ cá nhân cũng như dược phẩm. Tác động của chúng là trên phạm vi rộng. Ở phía bắc Australia, sự lan truyền thuốc diệt cỏ nông nghiệp trong đất đã làm mất 30 km2 rừng ngập mặn trong các năm từ 1999 đến 2002. Trong diện tích rừng ngập mặn đã bị mất, khu vực nước gần bờ bị đục hơn. Tải lượng chất dinh dưỡng và trầm tích bị nhiễm độc tính chất diệt cỏ đã gây ảnh hưởng tới các hệ sinh thái biển có giá trị cao như các rạn san hô và đầm phá tại Dãy đá ngầm san hô nổi tiếng.

Untitled

Khai thác nước không đúng làm mất mát các hệ sinh thái dọc bờ biển

Các khu vực ven biển và đảo nhỏ đại diện cho khu vực được quan tâm đặc biệt do có những hệ sinh thái phong phú và đa dạng nhất. Đây là nơi mà dân số tập trung đông nhất hành tinh, là nơi tiếp giáp giữa đất liền và biển. Làvị trí chiến lược cho cộng đồng dân cư sinh sống, thuận lợi cho thương mại và an ninh, đất sản xuất, nguồn nước cấp cho lương thực và năng lượng. Áp lực gia tăng từ biến đổi khí hậu và gia tăng dân số đã đe doạ đến việc tiếp tục cung cấp các dịch vụ thiết yếu, đặc biệt khi các nền kinh tế phụ thuộc nhiều vào nguồn tài nguyên ven biển. Ở Zanzibar, một hòn đảo của Tanzanian ngoài khơi phía đông Châu Phi, dịch vụ hệ sinh thái biển chiếm khoảng 30% GDP, 77% vốn đầu tư. Giá trị du lịch trong năm 2007 chiếm đến 25% GDP, gấp 5 lần giá trị kết hợp của tất cả các hệ sinh thái khác và phụ thuộc vào môi trường biển sạch sẽ. Tuy nhiên, việc phát thải không kiểm soát nước thải vào vùng ven biển là mối đe doạ đặc biệt đến chất lượng nước và tính toàn vẹn hệ sinh thái đã ảnh hưởng đến 2 hoạt động kinh tế chủ yếu là thuỷ sản và du lịch.

Ở các vùng ven biển và đảo nhỏ khu vực Caribbean, nền kinh tế của một số quốc gia phụ thuộc gần như hoàn toàn vào tình trạng của các rạn san hô – phục vụ cho du lịch, thuỷ sản và bảo vệ bờ biển. Sự suy giảm các rạn san hô có thể làm giảm lợi ích ước tính lên tới 350 – 870 triệu USD mỗi năm. Một hệ sinh thái đầy đủ chức năng, lành mạnh sẽ đáp ứng một loạt các dịch vụ có giá trị tới an ninh và thịnh vượng cho con người. Hệ sinh thái ven biển cung cấp dịch vụ toàn cầu ước tính khoảng 25 tỷ USD mỗi năm, đóng góp vào an ninh lương thực, bảo vệ bờ biển, du lịch.

Tuy nhiên, sự mất mát các hệ sinh thái hoặc quá tải thông qua quản lý nước và nước thải yếu kém sẽ làm ảnh hưởng đến sự toàn vẹn của các hệ sinh thái và các chức năng của chúng. Kết quả là, ô nhiễm sẽ tích tụ trong các loài cá, tảo nở hoa, mất mát các hệ sinh thái dọc bờ biển, mất sinh kế và an ninh lương thực. Để các hệ sinh thái duy trì các chức năng của chúng, đòi hỏi các yêu cầu về quản lý nhằm hỗ trợ các hệ sinh thái, không chỉ với môi trường biển mà với toàn bộ lưu vực sông.

Khử muối và tác động tới môi trường ven biển

Khử muối nước biển thường là lựa chọn tối ưu và khả thi cho việc cấp nước uống an toàn tại các khu vực khô cằn hoặc khu vực ven biển và các khu vực bị cô lập như các hòn đảo nhỏ. Với công nghệ được phát minh từ những năm 1950, và cho tới năm 2006, 24,5 triệu m3 nước đã được khử muối mỗi ngày để sử dụng cho nước uống, du lịch, công nghiệp và nông nghiệp. Nước từ quá trình này dự kiến tăng lên 98 triệu m3/ngày tới năm 2015.

Tuy nhiên, quá trình này lại tốn chi phí kinh tế cao cũng như nhu cầu về năng lượng. Tác động về mặt môi trường là việc xả một nồng độ muối cao vào nguồn tiếp nhận. Nhiệt độ và độ mặn là hai yếu tố quyết định thành phần và phân bố loài trong môi trường biển ảnh hưởng đến khối lượng riêng của nước và gây ra sự phân tầng, có thể làm thay đổi năng suất chính và độ đục.

Những thay đổi thông số này trong thời gian kéo dài có thể dẫn đến những thay đổi sinh thái nội vùng, thay đổi đa dạng loài và biến đổi chức năng hệ sinh thái. Ngoài ra, quá trình này cũng cần phải sử dụng các chất tẩy rửa và chống ăn mòn trong đó có chứa các kim loại nặng và các hoá chất độc hại mặc dù tác động này có thể được quản lý với việc vận hành và bảo trì hệ thống.

Khánh My


(0) Bình luận
Nổi bật
Đừng bỏ lỡ
Đa dạng sinh học mất dần do hoạt động khai thác và sử dụng nước