(Moitruong.net.vn) – Một trong những nguyên nhân khiến phá vỡ sự cân bằng đường bờ biển và khu vực các cửa sông chính là tình trạng khai thác cát quy mô lớn ở lòng sông Mêkông khiến mất đi rất nhiều trầm tích lắng đọng.
Đường vành đai Bảo Thuận – An Thủy, huyện Ba Tri, tỉnh Bến Tre đang thi công bị triều cường làm hư hỏng nặng
Theo thống kê, từ năm 2008 – 2012, hàng năm, lượng trầm tích bị khai thác vào khoảng 27 triệu m3, trong đó 86% là cát. Tốc độ khai thác này cao hơn khoảng 20 lần so với lượng bùn cát ước tính sông Mêkông bồi lắng hàng năm.
Các nhà khoa học cũng chỉ ra rằng, trong khoảng 10 năm (từ 1998 – 2008) lượng bùn cát ở đáy sông Hậu và sông Mỹ Tho mất đi khoảng 200 triệu m3. Hoạt động khai thác khoáng sản này đã tạo ra nhiều lạch và hố sâu trong lòng sông, nhiều chỗ sâu tới 15m, sâu hơn cao trình đáy của các nhánh sông tự nhiên tại Campuchia, đặc biệt là ở Việt Nam đã có lạch sâu nhất tới 45m.
Hiện tượng sụt lún nhanh còn bị ảnh hưởng do việc khai thác nước ngầm. Tốc độ sụt lún diễn ra mạnh nhất ở phần Tây Nam của ĐBSCL, là vùng chủ yếu là đầm lầy và bùn, dễ bị lún. Vùng có tốc độ lún tương đối cao, trên 1,5cm/năm tập trung ở khu vực bờ biển giữa Bạc Liêu và mũi Cà Mau. Đây cũng là vùng có tốc độ xói lở cao nhất ở ĐBSCL.
Không chỉ “mất đất trên số liệu” mà người dân các tỉnh, thành nằm sống ven sông Tiền và sông Hậu đang rất lo lắng về nguy cơ mất cồn và sạt lở bờ sông, vì nhiều vùng đất gắn bó với cuộc sống người dân sông nước lâu nay đang chìm dần vào lòng sông.
Khu vực vùng đầu nguồn miền Tây, tình trạng sạt lở cũng diễn ra hết sức phức tạp. Nhiều vùng cù lao như Long Phú Thuận, cù lao Tây thuộc huyện Hồng Ngự và Thanh Bình, Đồng Tháp, cù lao Chợ Mới, tỉnh An Giang… trong những năm gần đây thường xuyên xảy ra sạt lở. Riêng tỉnh Đồng Tháp hiện đã có hơn 2.100 hộ nằm trong vùng sạt lở, hàng nghìn hộ dân tỉnh An Giang cũng đang sống trong vùng sạt lở nguy hiểm nhưng chưa được di dời vào nơi an toàn.
Triều cường làm sạt lở nhà cửa tại ấp Cồn Nhàn, xã Bảo Thuận, huyện Ba Tri, Bến Tre
Thống kê về tình trạng sạt lở bờ biển cho thấy, vùng bờ biển các tỉnh phía đông như Bến Tre, Trà Vinh, Bạc Liêu lượng bồi đắp, lấn ra biển chỉ chiếm 22% diện tích, trong khi có đến 48% khu vực bờ biển có biểu hiện thoái lui do bị biển lấn. Riêng khu vực biển Tây thuộc vùng bán đảo Cà Mau hiện có tới 70% diện tích có chiều hướng thoái lui, trung bình 12,2 m/năm.
Từ năm 2008 đến nay có 80% đường bờ biển, kể cả biển Đông và biển Tây đều bị sạt lở. Trung bình mỗi năm có gần 305 ha rừng phòng hộ bị mất do biển xâm thực. Trong đó ở biển Tây có 3 đoạn sạt lở ở cấp độ nguy hiểm với tổng chiều dài 32.100 m, thuộc 2 huyện Trần Văn Thời và U Minh tỉnh Cà Mau.
Theo số liệu của ngành nông nghiệp, những năm gần đây, mỗi năm sạt lở đã “ngốn” đến 500 ha đất của miền Tây. Hiện ĐBSCL có 265 điểm sạt lở bờ sông, tổng chiều dài 450 km; 200 km bờ biển cũng trong cảnh tương tự, mức độ ăn sâu vào đất liền 30 – 40 m mỗi năm. Dự báo đến năm 2050, có khoảng một triệu người ở miền Tây bị tác động trực tiếp bởi xói lở ven bờ và mất đất.
Triều cường làm sạt lở nhà cửa tại ấp Cồn Nhàn, xã Bảo Thuận, huyện Ba Tri, Bến Tre.
Lê Hiền (Tin Tức)