Nghệ An: Hàng vạn héc ta lúa có nguy cơ mất mùa vì hạn hán

Sau nhiều ngày vật lộn với nắng nóng để thu hoạch nhanh gọn vụ lúa xuân, bà con lại tiếp tục gieo cấy ngay vụ lúa hè thu và vụ mùa sớm để thu hoạch trước mùa mưa, lụt, bão từ trung tuần tháng 9 trở đi.

Tính đến nay, toàn tỉnh đã gieo cấy được trên 85.000 ha lúa, trong đó có trên 58.000 ha lúa hè thu và hơn 27.000 ha lúa mùa sớm.

Ngay từ khi triển khai kế hoạch sản xuất hè thu, Sở NN-PTNT đã nhắc đi, nhắc lại để các huyện, thị lưu ý: Vụ sản xuất hè thu và vụ mùa năm nay chắc chắn sẽ gặp hạn hán nặng. Đề nghị các huyện, thị chỉ đạo các cơ sở sản xuất tính toán kỹ và cân đối nguồn nước tưới để chủ động sản xuất. Số diện tích cao cưỡng, xa nguồn nước, cuối kênh khả năng không có đủ nước tưới thì phải chuyển sang cây trồng khác để có hiệu quả hơn.

Dự đoán của ngành NN-PTNT Nghệ An không sai và thực tế đến bây giờ ngoài cây lúa ra, ngô, khoai, đậu đỗ, vừng… là những cây trồng rất ít dùng nước vẫn chưa gieo trồng được bao nhiêu, vì hạn. Riêng cây ngô ở vùng đất bãi ven sông Lam, sông Hiếu chỉ mới gieo trồng được gần 2.000 ha và số diện tích này cơ bản đã khô héo và chết dần.

Nắng nóng, đất khô nẻ, lúa héo dần ở xã Hưng Tây, huyện Hưng Nguyên

Nan giải nhất hiện nay là cây lúa, gần như không có xã nào, huyện nào không kêu cứu vì hạn hán đã và đang xẩy ra ngày càng nghiêm trọng, có thể dẫn đến thiệt hại lớn vụ lúa hè thu. Khó khăn nhất, hạn hán nặng nhất là ở vùng tưới nước bằng hệ thống bơm điện, vùng cuối kênh và cả vùng hồ đập bán sơn địa.

Các huyện Hưng Nguyên, Nam Đàn và Nghị Lộc đang kêu trời, vì cả 3 huyện này gần như 100% diện tích lúa được tưới nước bằng bơm điện. Đến nay đã gieo cấy được 17.600 ha, lúa đang giai đoạn đẻ rộ. Nhưng hầu hết các trạm bơm điện phải ngừng hoạt động, vì không có đủ nước để bơm.

Theo ông Hoàng Đức Ân, Trưởng phòng NN-PTNT huyện Hưng Nguyên cho biết, toàn huyện gieo cấy được trên 4.500 ha lúa, nguy cơ mất mùa vì hạn rất khó tránh khỏi. Toàn huyện có 92 trạm bơm điện, nay chỉ còn vài ba trạm có hoạt động phập phù do nguồn nước khi có, khi không.

Đặc biệt một số xã ven sông Lam như: Hưng Lam, Hưng Phú, Hưng Châu, Hưng Lợi, Hưng Khánh, Hưng Xuân… nước mặn dâng ngược lên tận cầu Yên Xuân sâu vào trong đất liền 7 – 8 km, các máy bơm phải ngừng hoạt động hơn 10 ngày nay và đã có hàng trăm ha lúa ở vùng này đất đã khô nẻ, lúa bắt đầu héo dần.

Còn lại các xã khác không bị ảnh hưởng của nước mặn, nhưng cũng không có nước để bơm, do nguồn nước để bơm lấy từ bara Nam Đàn chảy về lưu lượng dòng chảy giảm đi 2/3 so với cùng kỳ này năm ngoái. Vì vậy các trạm bơm không có nước để hoạt động và hiện đã có hơn 2.000 ha lúa trong toàn huyện có nguy cơ chết khô vì hạn.

UBND huyện và tất cả các tổ chức toàn thể đã huy động toàn bộ cán bộ công nhân viên về tận từng làng, xã cùng nhân dân tham gia chống hạn cứu lúa bằng mọi biện pháp.

Huyện Nghi Lộc còn nguy hại hơn và cũng là huyện gần 100% diện tích lúa được tưới nước bằng hệ thống bơm điện. Nhưng Nghi Lộc lại là huyện cuối của hệ thống kênh dẫn nước từ bara Nam Đàn qua huyện Hưng Nguyên rồi mới chảy ra Nghi Lộc.

Toàn huyện đã gieo cấy được 5.900 ha lúa/7.200 ha kế hoạch, số còn lại không thể gieo cấy được vì thiếu nước ngay từ sau khi gặt lúa xuân. Cả huyện có 65 trạm bơm điện, nay các trạm này đã ngừng hoạt động vì không có nước nữa. Số diện tích lúa gieo cấy được nói trên đã có gần 2.000 ha đất đã bắt đầu khô nẻ, lúa có thể chết sau 5-7 ngày nữa, nếu trời không có mưa.

Cả huyện không có xã nào không bị hạn hán nghiêm trọng, nhưng nghiêm trọng nhất là các xã kề cận hạ nguồn sông Cấm như các xã Nghi Thuận, Nghi Hưng, Nghi Hoa, Nghi Phương, Nghi Yên, Nghi Tiến, Nghi Thiết, Nghi Quang… Tại vùng này nước mặn từ ngoài biển đã dâng lên, xâm nhập sâu vào đất liền 12 km, các trạm bơm ở các xã nói trên phải ngừng hoạt động từ nhiều ngày nay và đã có 700 ha lúa khô nẻ đất, cây lúa héo quắt đang chờ chết.

Ông Nguyễn Tiến Dũng, Chủ tịch UBND huyện Nghi Lộc cho biết: Cả tỉnh đang khẩn trương do chống hạn, huyện càng phải lo nhiều hơn, quyết liệt hơn, khẩn trương hơn. Trước mắt UBND huyện cho tiến hành ngay đắp bờ quai ngăn nước mặn xâm nhập sâu vào đất liền tại cống qua đường N5 ở xã Nghi Thuận. Đồng thời huy động toàn bộ cán bộ công nhân cấp huyện phân công xuống từng làng, xã để cùng với cán bộ các làng, xã nạo vét kênh mương, tận thu triệt để các nguồn nước để bơm, tát giữ lấy độ ẩm cho lúa được ngày nào hay ngày đó.

“Nếu nắng hạn vẫn tiếp tục kéo dài 5 – 7 ngày nữa trời vẫn không có mưa thì thiệt hại do hạn đành phải chấp nhận và phải chờ khi trời có mưa xuống, hạn hán giảm đi, UBND huyện sẽ trích kinh phí hỗ trợ bà con gieo trồng lại cây trồng khác”, ông Dũng nói.

Tân Kỳ là huyện có tới 115 hồ đập lớn nhỏ với diện tích lúa hè thu đã được gieo cấy xong 4.700 ha. Những tưởng hồ đập nhiều thì diện tích hạn cũng bớt đi, nhưng trong số 115 hồ đập đó có 70 hồ nước trong lòng hồ đã cạn đáy, số hồ còn lại đang tiến gần đến điểm nước chết. Tính đến thời điểm này toàn huyện đã có gần 1.000 ha lúa đang kêu cứu vì đất đã khô nẻ, nguồn nước tưới không còn.

Thu Hoài (T/h)