Đông Nam Á và “ác mộng” những thành phố ngập ngụa khói bụi ô nhiễm

Vấn đề đang làm Đông Nam Á đau đầu: ô nhiễm không khí. Kuching, Kuala Lumpur (Malaysia), Hà Nội, Jakarta (Indonesia) và Singapore đứng đầu danh sách các thành phố có mức độ ô nhiễm không khí cao nhất thế giới theo Air Visual, nền tảng đo lường Chỉ số chất lượng không khí (AQI).

Jakarta và Hà Nội là hai thành phố ô nhiễm không khí trầm trọng nhất khi liên tục đứng đầu bảng xếp hạng và đạt chỉ số ô nhiễm ở mức báo động siêu cấp độ.

Giống Jakarta của Indonesia, ô nhiễm không khí là một trong những yếu tố khiến Thái Lan cân nhắc dời đô. Thủ tướng Prayut Chan-o-cha nói tại một hội nghị ở Bangkok hôm 18/9 rằng cần tìm một thành phố không quá xa, cũng không quá đắt đỏ để di chuyển tới vì Bangkok bị bao vây bởi tình trạng quá tải, ô nhiễm, mực nước biển dâng cao và tắc nghẽn giao thông nặng nề.

Không chỉ tương đồng nhiều nét văn hóa với nhau, các quốc gia ở Đông Nam Á còn giống nhau về sự đô thị hóa ồ ạt, dân số tăng nhanh không kiểm soát cùng nỗi lo đánh đổi giữa phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường.

Ô nhiễm không khí ở Hà Nội làm giảm tầm nhìn xa xuống đến mức thấp đáng kể. Ảnh: Manan Vatsyana/AFP.

Cháy rừng tại Indonesia từ hồi tháng 6 khiến nước này và các nước lân cận như Malaysia và Singapore chìm trong bụi mù. Cơ quan Giảm thiểu Thiên tai Indonesia cho biết hơn 3.600 đám cháy đã được phát hiện trên các đảo Sumatra và Borneo qua vệ tinh thời tiết, dẫn đến chất lượng không khí rất kém ở 6 tỉnh với tổng dân số hơn 23 triệu người, hàng chục trường học phải đóng cửa.

Simpang, ở đảo Sumatra của Indonesia, có AQI ở mức nguy hiểm là 372, với nồng độ bụi PM2.5 ở mức 322,6 µg/m3. Sri Aman, phần lãnh thổ của Malaysia trên đảo Borneo có AQI ở mức 367 và nồng độ bụi PM2.5 là 317,2 µg/m3. AQI càng cao thì mức độ ô nhiễm càng nặng. Mức AQI từ 151 trở lên được coi là không tốt cho sức khỏe, đặc biệt là trẻ em, người già và người bệnh.

Bụi PM2.5 (bụi siêu mịn) là những hạt bụi li ti trong không khí có kích thước 2,5 micron trở xuống (nhỏ hơn khoảng 30 lần so với sợi tóc người), được hình thành từ các chất như carbon, nitơ và các hợp chất kim loại khác, lơ lửng trong không khí. Bụi PM2.5 có thể xâm nhập sâu vào phổi, gây nên tình trạng khó thở; đặc biệt nguy hiểm với những người mắc bệnh phổi, hen phế quản, nhiễm trùng đường hô hấp.

Người dân đeo khẩu trang khi đi đường tại Bangkok ngày 30/9. Ảnh: AFP.

Không chịu tác động trực tiếp của cháy rừng tại Indonesia nhưng Bangkok, Hà Nội và TP HCM cũng đang chứng kiến mức độ ô nhiễm không khí báo động, với nguyên nhân chủ yếu do khí thải từ ôtô, xe máy; xây dựng, phá dỡ công trình, khói bụi từ các cơ sở sản xuất trên địa bàn thành phố và một số tỉnh lân cận.

Trong công bố sáng 1/10 về hiện trạng không khí ở Hà Nội từ ngày 12 đến 29/9, Bộ Tài nguyên và Môi trường cho biết chỉ số bụi PM2.5 liên tục cao hơn 50 µg/m3 – ngưỡng an toàn theo Quy chuẩn Việt Nam năm 2013. Bầu trời TP HCM trong tháng 9 cũng liên tục bị mù bao phủ. Bảng xếp hạng của AirVisual cho thấy có những ngày Hà Nội là thành phố ô nhiễm nhất thế giới.

Ngoài hai nguyên nhân nói trên, Hà Nội còn chỉ ra các yếu tố gây ô nhiễm khác gồm: đun bếp than tổ ong, đốt củi; vận chuyển vật liệu; mùi hôi thối từ hệ thống thoát nước chưa được xử lý; mùi từ các trại chăn nuôi gia súc, gia cầm, đốt rơm rạ, rác; thu gom rác thải chưa tốt; ô nhiễm ao hồ lâu năm; bùn thải chưa được xử lý; tác động của khí hậu và thời tiết chuyển mùa.

Theo WHO, có khoảng 7 triệu người mỗi năm phải chết khi chưa đến tuổi già do hít thở không khí bẩn mỗi ngày.

Đối với trẻ em khi vừa lọt lòng đã phải sống trong bầu không khí ô nhiễm, các em sẽ khó phát triển được cơ thể theo cách bình thường, chức năng cơ thể bị rối loạn dẫn đến nhiều căn bệnh mãn tính khi chưa đến tuổi dậy thì rồi cuối cùng là giã từ cuộc đời sớm hơn đáng kể so với các thế hệ đi trước.

Cơ quan này cũng cho biết, ô nhiễm không khí được coi là kẻ giết người thầm lặng khi 30% các trường hợp tử vong do ung thư phổi có liên quan đến ô nhiễm không khí, tỷ lệ đột quỵ não cũng như các bệnh lý về tim mạch chiếm khoảng 25%, ước tính khoảng 43% các trường hợp tử vong do các bệnh lý hô hấp có liên quan đến ô nhiễm không khí.

Ô nhiễm không khí cũng gây thiệt hại kinh tế đáng kể dẫu trước mắt chúng giúp hoạt động sản xuất công nghiệp được diễn ra suôn sẻ và đem lại nguồn lợi khổng lồ.

Lê An (t/h)

Lê An (t/h)