Nguồn nước ngầm chiếm gần 40% tổng lượng nước cấp cho các đô thị
Tài nguyên nước - Ngày đăng : 06:00, 24/02/2022
Đa số các đô thị khai thác nguồn nước dưới đất với công suất nhỏ (từ 5.000-15.000 m3/ngày đến từ 20.000-40.000 m3/ngày). Riêng Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh, có tổng công suất khai thác lớn hơn (Hà Nội là khoảng 1,3 triệu m3/ngày, thành phố Hồ Chí Minh khoảng 600 ngàn m3/ngày).
Khoảng 62% người dân nông thôn được cấp nước sạch, hầu hết nguồn cấp nước sinh hoạt nông thôn chủ yếu là nước dưới đất.
Tỉ lệ sử dụng nước ngầm cho công nghiệp tương đối lớn, riêng thành phố Hồ Chí Minh có 57% số doanh nghiệp sử dụng nước ngầm. Đồng bằng Bắc Bộ, Đồng bằng Nam Bộ và Nam Trung Bộ – Tây Nguyên là những khu vực có tỷ lệ khai thác nước ngầm nhiều nhất, vì đây là những vùng tập trung dân cư và kinh tế phát triển nhất trên toàn quốc.
Ảnh minh họa
Dự báo tổng tài nguyên nước dưới đất của cả nước đạt khoảng 91 tỷ mét khối/năm (250,7 triệu mét khối/ ngày), trong đó, nước nhạt khoảng 69 tỷ mét khối/năm (189,3 triệu mét khối/ngày). Trữ lượng nước nhạt đã được cấp phép khai thác là 3,6 tỷ mét khối/năm (9,9 triệu mét khối/ngày).
Các thành phố và thị xã đang khai thác chủ yếu là nước dưới đất là: Hà Nội, Bắc Ninh, Vĩnh Phúc, Hà Đông, Sơn Tây, Hưng Yên, Tuyên Quang, Quảng Ngãi, Quy Nhơn, Trà Vinh, Sóc Trăng, Bạc Liêu, Cà Mau.
Hiện nước ngầm đang chịu những sức ép lớn về suy giảm mực nước/cạn kiệt tầng chứa nước; gia tăng ô nhiễm, nhiễm mặn các tầng chứa nước và sụt lún, biến dạng bề mặt địa hình.
Việc khai thác quá mức nước dưới đất mà không có sự kiểm soát chặt sẽ gây ra một số tác động như: Làm thấp mực nước dưới đất do việc khai thác nước ngầm tràn lan, không có quy hoạch sẽ làm cho mực nước ngầm tại khu vực cạn kiệt dần và làm thấp mực nước ngầm; ảnh hưởng tới công trình khai thác nước ngầm. Cụ thể, khi một công trình khai thác nước ngầm đi vào hoạt động thì ảnh hưởng của nó sẽ lan rộng khá nhanh tới khu vực xung quanh, tác động tới các công trình khai thác lân cận làm cho mực nước trong các công trình này bị hạ thấp, do vậy sẽ làm tăng chi phí và giảm hiệu suất khai thác của công trình, đồng thời khoảng cách giữa các công trình khai thác càng gần nhau thì mực nước hạ thấp càng nhiều.
Các chuyên gia cũng khẳng định, khai thác nước ngầm thiếu kiểm soát, không đúng kỹ thật sẽ tạo cơ hội cho nước bẩn thâm nhập, làm biến đổi chất lượng nguồn nước.
So với nước mặt, nước ngầm ít bị ô nhiễm hơn, nhưng đối với các vùng mà lớp phủ trên tầng chứa nước mỏng hoặc có tính thẩm thấu lớn, làm cho nước mặt thấm xuống nhiều cũng rất dễ gây nhiễm bẩn tầng chứa nước. Bên cạnh đó, ở các lỗ khoan có kết cấu cách ly kém, nước bẩn có thể theo thành lỗ khoan thâm nhập vào tầng chứa nước, làm ô nhiễm nước dưới đất.
Cùng với đó, quá trình khai thác nước làm cho mực nước hạ thấp sẽ làm tăng độ dốc thủy lực của dòng thấm cũng có thể làm tăng quá trình ô nhiễm… Trên cơ sở này, các nhà khoa học đưa ra cảnh báo, khi nước dưới đất đã bị ô nhiễm thì việc khắc phục rất khó khăn và phức tạp, không những tốn kém kinh phí xử lý mà còn đòi hỏi thời gian khắc phục lâu dài, tốn kém.
Viên Minh