Khoai sâm: Đặc sản nhà nghèo nhưng giàu chất dinh dưỡng

(Moitruong.net.vn) – Ngày trước ít ai biết về củ này, khoai sâm được gán cho đủ loại công dụng tuyệt hảo, mặc dù khoai sâm chỉ là thứ củ ăn được, nấu canh, chiên xào, làm nộm hoặc ăn sống.

Khoai sâm bề ngoài rất giống khoai lang

Khoai sâm bề ngoài rất giống khoai lang nhưng bên trong thì hoàn toàn khác biệt, sâm đất có mùi thơm nhẹ như mùi nhân sâm, cơm có màu vàng trong, ăn giòn.

Không biết loại củ này từ đâu tới nhưng ở vùng đất Bát Xát, Lào Cai quê tôi thì khoai sâm đã có tên có tuổi từ khi nảo khi nào. Ngoài sâm đất hay khoai sâm loại củ này còn có nhiều tên khác như địa tàng, hoàng sin cô, yacon… được trồng ở khu vực miền núi Hoàng Liên Sơn. Có lẽ do có vị thơm thơm như nhân sâm nên người ta liên tưởng đến loại củ này và đưa về nơi khoai sâm được sinh ra chăng? Rồi khi thấy vòng đời của khoai sâm quá ngắn ngủi; ngắn như khoai lang, khoai mì thì người ta phải sắp xếp lại quy trình sản xuất của mình. Khoai sâm được về làng bản, được trồng trong vườn nhà, trên rẫy, trên nương.

Mùa khoai sâm đất kéo dài 1 tháng, bắt đầu từ đầu tháng 11, nhưng loại củ này có thể bảo quản được rất lâu. Chỉ cần để nơi khô, thoáng là có thể bảo quản đến nửa năm, khoai sâm càng để để lâu củ héo càng ngọt.

Ngày trước, khi còn ngăn sông cấm chợ, chỉ có những mặt hàng thiết yếu như thịt thà cơm áo mới đứng được trên tem phiếu chứ khoai củ thì thì ai cần cứ tự cung tự cấp nên khoai sâm cũng không thể là ngoại lệ.

Khoai sâm luộc ăn giòn, ngọt có hương vị của núi rừng 

Khoai sâm cũng luộc suông như khoai lang, khoai mì; ăn có giòn hơn, ngọt hơn và có mùi của núi rừng hơn nhưng cũng chỉ ăn cốt để no. Còn bây giờ khoai sâm đã lột xác, đã ngồi chễm chệ trên những mâm cao cỗ đầy. Nộm là món ăn đặc biệt của loại khoai này bởi nó có vị ngòn ngọt, thơm thơm. Chỉ với dầu dấm, gia vị và ít rau mùi cũng ngon rồi, nhưng nếu có thêm tôm đất hấp, lột vỏ, xẻ đôi và thịt ba chỉ luộc xắt sợi nữa thì chẳng có món nộm nào sánh bằng. Món ăn sẽ ngon hơn nếu có thêm sốt mayonnaise và rau é.

Khoai sâm xào với thịt bò cũng ngon. Xắt khoai thành sợi hay lát tuỳ thích nhưng không mỏng quá vì khoai sẽ bị nát. Khi xắt xong để khoai ra ngoài gió cho hơi héo đi, còn khi xào thì thật nhẹ tay. Nêm nếm gia vị cho vừa ăn rồi bày ra đĩa, sau đó mới xào thịt thà hay hải sản xếp lên trên.

Không cầu kỳ như nộm, như xào, món khoai sâm hầm chân giò hay xương cũng là một tuyệt tác của núi rừng ban tặng cho khách sành ăn.

Không chỉ dùng để xào thịt bò hay bóp nộm, khoai sâm còn được chị em dùng để làm đẹp da bằng cách cứ hai ngày một lần, chị lại gọt rửa sạch 2 củ sâm đất cho vào xay lấy nước uống, bã thì dùng để đắp mặt nạ. Theo tìm hiểu, khoai sâm giúp giảm mỡ gan, điều hoà lượng mỡ trong cơ thể, thanh mát nên bổ từ trong ra ngoài.

Ngày nghèo khó đã dần qua, cuộc sống đang nhanh chóng thay đổi. Internet bùng nổ, thông tin về loại củ ăn ngon mà rẻ như bèo nhanh chóng  lan truyền trên mạng khiến người ta tò mò, bán tín bán nghi. Lúc đầu người miền xuôi còn e dè, ngần ngại nhưng khi có dịp và được ăn thử qua một lần thì mới thấy đất nước mình gian khổ mà đáng yêu làm sao. Đúng là biển bạc rừng vàng với hằng hà sa số điều mà ta chưa biết. Vậy là khoai sâm nghiễm nhiên có chỗ đứng trên thương trường và người nông dân thì không ngừng mở mang thêm nương rẫy, ruộng đồng. Hàng ngàn thông báo đại loại như : “Khoai này ăn cực kỳ ngon, có tác dụng thanh lọc cơ thể, giảm cân, đẹp da, giải độc, chống già, chống ung thư…” mà giá lại rẻ như khoai lang thì làm sao mà người ta có thể khước từ được.

Cảm ơn đất nước đã đổi mới, đã cho người dân tay lấm chân bùn từng bước tiếp cận với văn minh hiện đại, với internet mà cởi lòng với bốn biển năm châu. Và củ khoai sâm đã chắp cánh đổi đời, đã bay đến mọi miền đất nước chỉ với một cái nhấn OK rất nhẹ ngàng với điều kiện là hai bên đã thuận bán vừa mua.

Lý Thị Minh Châu

Lý Thị Minh Châu