Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường nói gì sau trận mưa lịch sử chiều 29/5?

Bên hành lang Quốc hội sáng 30/5, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà đã trao đổi với báo chí liên quan việc Hà Nội ngập sâu, nhiều nơi “phố biến thành sông” sau trận mưa lịch sử chiều qua, 29/5.

Theo Bộ trưởng Trần Hồng Hà, thời tiết hiện nay có những biến đổi bất thường, nhiệt độ nóng lên, không chỉ ảnh hưởng với Việt Nam mà ngay cả với các nước có cơ sở hạ tầng phát triển như Mỹ, Châu Âu.

Theo Bộ trưởng, nếu lượng mưa lớn tập trung vào một thời điểm thì không có hạ tầng nào có thể chống chịu, đáp ứng được.

Bộ trưởng Trần Hồng Hà trả lời bên hành lang Quốc hội.

Báo chí đặt câu hỏi, liệu có phải do Hà Nội hay các thành phố lớn của nước ta xây quá nhiều nhà cao tầng, hạ tầng không đồng bộ, hệ thống thoát nước không tốt nên chỉ sau một trận mưa lớn là ngập, Bộ trưởng Trần Hồng Hà nói, hệ thống nhà cao tầng và việc ngập lụt tại thành phố chưa chắc đã có mối liên hệ với nhau song tất nhiên là có ảnh hưởng.

Theo đó, hạ tầng tiêu thoát nước phải tính toán trữ được cả lượng nước con người sử dụng, cũng như lượng nước mưa trong thời tiết cực đoan. Tính toán đồng bộ cơ sở hạ tầng, số lượng người dân, nước thải cộng với nước mưa…

“Chúng ta cần thấy rằng, vấn đề dị thường của thời tiết như mưa lớn cực đoan với việc đầu tư hạ tầng thiếu đồng bộ, thiếu tầm nhìn, đều mang đến những nguy cơ như nhau” – Bộ trưởng Hà nói.

Với những loại hình thời tiết cực đoan phải có những dự báo dài hạn, không chỉ dự báo hàng năm mà có thể dự báo cho 20-30-50 năm sau. Từ phương án dài hạn sẽ làm cơ sở cho khâu thiết kế hạ tầng như công trình ngầm, đường giao thông ngầm, đường giao thông bề mặt, bố trí sắp xếp khu dân cư….

Ông dẫn chứng bài toán độ cao của các khu vực để thiết kế hệ thống thoát nước ngầm trong những đô thị phát triển. Việc này cần có tầm nhìn để khu vực đó có thể thoát nước tự nhiên. Khu vực không tự thoát được nước thì phải sử dụng máy móc, thiết bị nhưng cần hạn chế. Đặc biệt, trường hợp thời tiết cực đoan phải tính toán hệ thống trữ nước.

Ngoài ra cũng phải tính toán hệ thống để trữ nước, dẫn chứng ở Nhật Bản, ông Hà cho biết, tại “đất nước mặt trời mọc” có khu vực được bố trí những đường ngầm (còn gọi là hầm chứa lớn) vừa giữ lượng nước khi hạn hán có thể sử dụng, trong thời điểm mưa lớn những hầm chứa này trở thành nơi chứa nước. Trong trường hợp ngập lụt ở nơi xung yếu thì họ chỉ cần điều chỉnh hệ thống là những sân vận động, cánh đồng trở thành nơi chứa nước.

Thậm chí, theo ông Hà có thể tạo cả một hệ thống dưới đường giao thông là các thùng rất lớn để chứa nước mưa. Đây là giải pháp mà các nước làm, tuy nhiên chi phí đắt đỏ, nên Bộ trưởng cho rằng quan trọng nhất phải là tầm nhìn, thiết kế và đầu tư hạ tầng đồng bộ.

Báo chí tiếp tục đặt câu hỏi, liệu có phải năng lực dự báo còn hạn chế nên không đánh giá hết được những nguy cơ ngập úng ở các thành phố khi có diễn biến thời tiết bất lợi, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường cho rằng, đúng là khâu dự báo có thể làm được việc này.

Cụ thể, dự báo có thể nói đến lưu lượng mưa trong một đơn vị thời gian, tính toán được trên một mét vuông lượng mưa thế nào. Hiện công tác dự báo cũng đã thực hiện được điều đó. Tất nhiên để dự báo trong thời gian ngắn, chính xác là điều không dễ. Đặc biệt, bài toán đặt ra là phải dự báo trong điều kiện thời tiết cực đoan, dù độ chính xác còn khác nhau. Từ dự báo, vấn đề là chúng ta cần làm tiếp là giải bài toán về khả năng của hệ thống tiêu thoát nước.

Giải pháp để hạn chế tình trạng ngập úng mỗi khi mưa lớn đối với thủ đô, theo Bộ trưởng trước hết cần tăng cường công tác dự báo. Thứ hai Hà Nội cũng cần có dự án tổng thể trong đó đánh giá một cách căn cơ và đưa ra những số liệu lịch sử, số liệu hiện nay về hiện tượng thời tiết cực đoan. Thứ ba, cần nghiên cứu kỹ càng khi thiết kế đô thị để làm sao đô thị đó “thông minh, chống chịu được các hiện tượng thời tiết cực đoan”. Hay nói cách khác là thiết kế được một cách thông minh các đô thị để đảm bảo được tính bền vững.

Hà Nội cần có một dự án tiếp cận tổng thể, xuất phát từ dự báo, quy hoạch tính toán để có một hạ tầng có thể chống chịu, thích ứng, phù hợp….

Trả lời câu hỏi “Hà Nội có nên lập dự án chống ngập như TP.HCM”, Bộ trưởng Trần Hồng Hà nhấn mạnh “không nên bắt chước ai”. Thay vào đó, những cái TP.HCM thành công thì học hỏi, cái chưa thành công thì cần cố gắng cải thiện.

Hà Anh

Hà Anh