Việt Nam đảm nhiệm vai trò trung tâm vùng trong dự báo sạt lở, lũ quét

Biến đổi khí hậu - Ngày đăng : 17:30, 29/06/2022

Ngày 28/6, Tổng cục Khí tượng Thủy văn tổ chức Hội thảo Công bố Hệ thống hỗ trợ cảnh báo lũ quét Đông Nam Á (SEAFFGS).
thia.jpg
Toàn cảnh Hội thảo Công bố Hệ thống hỗ trợ cảnh báo lũ quét Đông Nam Á.

Hiện nay, lũ quét, sạt lở đất chưa thể dự báo được vị trí cụ thể xảy ra, chỉ có thể cảnh báo nguy cơ theo các mức độ khác nhau tại các khu vực.

Trong đó, lũ quét được đánh giá là một trong những hiện tượng thiên tai gây thiệt hại lớn nhất về người và tài sản. Với đặc thù thường xảy ra trên quy mô nhỏ hẹp, xuất hiện trong thời gian ngắn khi có mưa lớn kích hoạt và ảnh hưởng của nhiều nhân tố địa phương khác như: địa hình, địa chất, hoạt động kinh tế xã hội của con người trên khu vực nhỏ, lũ quét được đánh giá là loại hình thiên tai vô cùng khó khăn trong dự báo trên thế giới cũng như ở Việt Nam.

Theo Tổng Cục trưởng Tổng cục KTTV Trần Hồng Thái, lũ quét hàng năm đã cướp đi sinh mạng của hơn 5 nghìn người và gây thiệt hại lớn về tài sản, đe dọa sự phát triển bền vững toàn cầu. Đặc biệt, dưới tác động của biến đổi khí hậu, lũ quét và sạt lở đất xảy ra với cường độ và tần suất ngày càng cao hơn, khó dự báo hơn.

Việt Nam có 19-21 loại hình thiên tai. Trong những năm qua, ngành khí tượng thủy văn đã quan tâm tới tất cả các loại hình này và có kế hoạch đầu tư để giải quyết những vấn đề lớn. Việt Nam đã từng bước tiếp cận khoa học công nghệ, nghiên cứu các ngưỡng mưa, các khu vực sạt lở và đã có bản đồ phân vùng ở những nơi thường xuyên xảy ra sạt lở đất; đã có bản đồ 1/5.000 đánh giá, phân vùng những nơi nguy hiểm, những nơi đe doạ đến chúng ta đã dự báo được…

Trong bối cảnh đó, hệ thống thông tin rủi ro và cảnh báo sớm (EWS) ngày càng được coi là chìa khóa để giảm những tác động thiệt hại của thiên tai. Việc xây dựng và triển khai hệ thống dự báo, cảnh báo lũ quét thực sự cần thiết mang lại lợi ích to lớn đảm bảo an sinh cho xã hội.

Thực hiện vai trò Trung tâm vùng của SEAFFGS, Việt Nam sẽ đảm nhận trách nhiệm những trách nhiện quan trọng gồm: Quản lý 2 máy chủ đặt tại Tổng cục KTTV, cung cấp thông tin liên lạc, cơ sở hạ tầng, nguồn nhân lực duy trì đường truyền, dữ liệu, bảo trì, vận hành hệ thống SEAFFGS để cung cấp dữ liệu và trao đổi cho các Trung tâm Dự báo KTTV tại khu vực Đông Nam Á. Chịu trách nhiệm phối hợp với các nước thành viên để cung cấp các đánh giá về sản phẩm của hệ thống, hỗ trợ các nước thành viên trong việc khai thác và sử dụng các sản phẩm của SEAFFGS nhằm nâng cao năng lực dự báo, cảnh báo lũ quét sạt lở đất.

Đồng thời là một thành viên tích cực của WMO, Việt Nam sẽ đảm nhận chủ trì các hội thảo liên quan đến SEAFFGS cũng như tham gia các hoạt động thuộc GFFGS theo yêu cầu của WMO. Phối với WMO và Trung tâm Nghiên cứu thủy văn, tổ chức các khóa đào tạo tạo thường xuyên về vận hành sử dụng, kiểm định sản phẩm của hệ thống cho các các dự báo viên tại Trung tâm Dự báo KTTV của các nước thành viên.

Thông qua SEAFFGS, 7 khóa đào tạo tập huấn, 4 cuộc Hội thảo cho đại diện của các nước thành viên thuộc khu vực Đông Nam Á với sự hỗ trợ từ các chuyên gia WMO và Trung tâm Nghiên cứu thủy văn đã được tổ chức. Hiện nay, SEAFFGS được thiết lập trên 2 máy chủ của và vận hành tại Trung tâm vùng thuộc Tổng cục KTTV Việt Nam từ cuối tháng 3/2022.

SEAFFGS được thiết kế và phát triển nhằm mục đích cung cấp một hệ thống công cụ hiện đại, hỗ trợ các cán bộ dự báo khí tượng thủy văn phân tích, giám sát và cảnh báo thiên tai lũ quét thông qua các dữ liệu quan trắc tự động, dữ liệu mô hình theo thời gian thực bao gồm các sản phẩm chính như: Các chỉ số định hướng cảnh báo lũ quét dựa trên ngưỡng dòng chảy tràn (FFG); chỉ số độ ẩm đất trung bình (ASM), Chỉ số dự báo nguy cơ lũ quét (FFFT); chỉ số rủi ro lũ quét (FFR) và định hướng cảnh báo sạt lở thông qua ngưỡng độ ẩm, ngưỡng sạt lở (LST).

Năm 2017, Tổ chức Môi trường và Biến đổi khí hậu Canada (ECCC) và Tổ chức Khí tượng thế giới (WMO) đã xây dựng dự án Khả năng chống chịu tác động của các hiện tượng khí tượng thủy văn qua việc tăng cường các hệ thống cảnh báo sớm thiên tai ở các quốc đảo nhỏ đang phát triển và Đông Nam Á.

Dự án được thiết kế dựa trên sự tích hợp các sáng kiến của WMO với trọng tâm là lũ quét, sạt lở đất và thời tiết nguy hiểm, gồm hệ thống hướng dẫn lũ quét, chương trình dự báo thời tiết nguy hiểm.

Hệ thống hỗ trợ cảnh báo lũ quét khu vực Đông Nam Á là một hợp phần quan trọng của dự án, Việt Nam được chấp thuận là đại diện trung tâm vùng của SEAFFGS, gồm 4 nước thành viên: Việt Nam, Lào, Campuchia, Thái Lan.

Với vai trò trung tâm vùng, Việt Nam sẽ quản lý 2 máy chủ đặt tại Tổng cục Khí tượng thủy văn, cung cấp thông tin liên lạc, cơ sở hạ tầng, nguồn nhân lực duy trì đường truyền, dữ liệu, bảo trì, vận hành hệ thống để cung cấp dữ liệu và trao đổi cho các Trung tâm Khí tượng thủy văn tại khu vực Đông Nam Á; chịu trách nhiệm phối hợp với các nước thành viên trong khai thác và sử dụng các sản phẩm của SEAFFGS nhằm nâng cao năng lực dự báo, cảnh báo lũ quét, sạt lở.

Dự án có tổng kinh phí 1,3 triệu USD, được tài trợ theo hình thức hỗ trợ kỹ thuật không hoàn lại.

Bảo An