Giảm thiểu ô nhiễm không khí – có lợi hay có hại đến nguy cơ gây bão?

Một nghiên cứu cho thấy, nồng độ khí nhà kính tăng cao làm gia tăng các cơn bão chết người, hạn hán và sóng nhiệt, nhưng việc cắt giảm chúng cùng với các khí thải ô nhiễm công nghiệp khác cũng sẽ gây ảnh hưởng đến thời tiết toàn cầu.

Tác động của việc giảm lượng khí thải ít được nghiên cứu hơn là sự gia tăng, nhưng hiểu được cách khí hậu đối phó với sự suy giảm đó cũng rất quan trọng để bảo vệ con người khỏi các hiện tượng khí hậu khắc nghiệt như lũ lụt, sóng nhiệt, khô hạn và lốc xoáy.

Theo nghiên cứu mới của Cơ quan Khí quyển và Đại dương Quốc gia (NOAA) của Hoa Kỳ, sự gia tăng và giảm xuống của các sol khí trong khu công nghiệp đóng một vai trò quan trọng trong hoạt động của bão nhiệt đới trên toàn thế giới. Hiroyuki Murakami, nhà nghiên cứu bão nhiệt đới tại Phòng thí nghiệm động lực học chất lỏng địa lý cho biết, nghiên cứu đã xác định một số khúc quanh cần được các nhà hoạch định chính sách quan tâm.

Các sol khí thường tạo thành một lá chắn phản xạ trong khí quyển có thể giữ hơi ấm ở tầng cao hơn, nhưng làm giảm lượng nhiệt đến bề mặt hành tinh. Nghiên cứu mô hình của Murakami cho thấy sự sụt giảm ước tính 50% ô nhiễm sol khí trong khí quyển ở châu Âu và Bắc Mỹ từ năm 1980 đến năm 2020 dẫn đến sự ấm lên bề mặt của vùng biển nhiệt đới Đại Tây Dương, nơi các cơn lốc xoáy đã tăng 33% trong cùng khoảng thời gian 40 năm, ông nói.

Theo ông Hiroyuki Murakami, giảm ô nhiễm không khí không phải lúc nào cũng làm giảm nguy cơ rủi ro từ các xoáy thuận nhiệt đới, và nói thêm rằng chính sách khí hậu cần phải xem xét ưu và nhược điểm của các tác động khác nhau từ việc giảm ô nhiễm công nghiệp. Nếu các chính sách giảm phát thải khí nhà kính nhanh chóng thành công, nó có thể làm giảm ô nhiễm sol khí hơn nữa, dẫn đến nhiều hệ thống sưởi hơn và hoạt động của bão nhiệt đới nhiều hơn.

Còn theo Nhà nghiên cứu khí hậu Đại học Princeton và chuyên gia về bão nhiệt đới Gabriel Vecchi, người không tham gia vào nghiên cứu, cho biết nghiên cứu giúp cung cấp bức tranh toàn cầu chặt chẽ hơn về sự thay đổi mức độ sol khí ảnh hưởng như thế nào đến các cơn bão nhiệt đới. Ông nói: “Với vai trò đã được xác định đối với sol khí trong nhiệt độ toàn cầu và khu vực, khí hậu thủy văn và xoáy thuận nhiệt đới Đại Tây Dương, có thể thấy chúng có tác động có thể phát hiện được đối với hoạt động của xoáy thuận nhiệt đới toàn cầu. “Nghiên cứu cho thấy một cách độc đáo… rằng sol khí đã góp phần phân bổ lại hoạt động của xoáy thuận nhiệt đới - làm tăng nó ở một số nơi và giảm nó ở những nơi khác.

Theo ông, tác động của sol khí không phải là cô lập đối với Đại Tây Dương, mà liên quan đến sự thay đổi toàn cầu. Ông lưu ý rằng sol khí là một số yếu tố dễ bay hơi nhất của hệ thống khí hậu, vì vậy ông dự đoán sẽ có thêm nhiều nghiên cứu để khám phá những bất ổn liên quan đến tác động của chúng. Việc nghiên cứu về sol khí và bão nhiệt đới giúp giải thích khi nào và ở đâu thì những cơn bão này sẽ gây ra thiệt hại đáng kể, cho phép người dân và chính phủ chuẩn bị cho phù hợp.

Gabriel Vecchi cho biết ông đã tìm thấy dấu vân tay của sol khí bằng cách thay đổi mức độ và kiểu khí thải của con người trong mô hình của mình trong khi vẫn giữ nguyên các yếu tố khí hậu khác. Nghiên cứu đã không tính toán chính xác mức độ giảm của sol khí làm tăng sự ấm lên của đại dương và các cơn bão nhiệt đới. Cùng với đó, sự suy giảm ô nhiễm ở Bắc bán cầu cũng góp phần vào sự gia tăng hoạt động của bão nhiệt đới Đại Tây Dương do thay đổi các hình thái gió chính.

Khi các sol khí suy giảm, sự ấm lên tổng thể bề mặt ở các vĩ độ trung bình và cao đẩy dòng phản lực, một dải gió mạnh thổi từ tây sang đông, lên cao khoảng 5 đến 9 dặm trong khí quyển, về phía cực. Ông nói, khi những cơn gió Tây này suy yếu trên vùng biển nhiệt đới Đại Tây Dương, nơi hình thành nhiều cơn bão lớn, thì các điều kiện ở bề mặt sẽ thuận lợi hơn cho các xoáy thuận nhiệt đới phát triển và mạnh lên.

Và một nghiên cứu năm 2021 trên tạp chí Nature Communications đã xem xét quá khứ và phát hiện ra rằng sự sụt giảm hoạt động của bão từ những năm 1960 đến 1980 có lẽ có liên quan đến sự gia tăng các sol khí trong thời điểm ô nhiễm khí quyển đạt đến đỉnh điểm.

Vecchi cho biết, trong tương lai, ông hy vọng hiệu ứng ấm lên của khí nhà kính sẽ trở nên chiếm ưu thế hơn so với sol khí. Ông nói: “Do thời gian tồn tại của sol khí trong khí quyển tương đối ngắn, vì lượng khí thải từ sol khí được giảm bớt, tác động của khí nhà kính ngày càng trở nên rõ ràng hơn.

Việc giảm ô nhiễm ở châu Âu và Bắc Mỹ có tác động ngược lại ở Nam bán cầu, nơi nó làm giảm hoạt động của bão nhiệt đới. Bắc bán cầu đang ấm lên nhanh hơn Nam bán cầu, và vì không khí ấm áp tăng lên, sự tương phản ngày càng tăng khiến không khí bốc lên nhiều hơn ở phía bắc đường xích đạo. Murakami nói rằng điều đó gây ra luồng không khí đi xuống ở Nam bán cầu, ngăn cản sự hình thành xoáy thuận nhiệt đới.

Sự gia tăng nhanh chóng của ô nhiễm công nghiệp ở châu Á, đặc biệt là Trung Quốc và Ấn Độ, có thể cũng đóng một vai trò quan trọng trong việc giảm hoạt động của bão nhiệt đới ở Tây Bắc Thái Bình Dương, nơi các cơn bão đe dọa các quốc đảo dễ bị tổn thương, cũng như Okinawa, Nhật Bản và Trung Quốc.

“Một điều quan trọng là, khi các bình xịt ngày càng tăng ở Trung Quốc và Ấn Độ, mọi người không chú ý nhiều đến hiệu ứng,” Murakami nói. 

Ông nói: “Nghiên cứu này chỉ ra rằng ô nhiễm không khí giảm dẫn đến tăng nguy cơ xoáy thuận nhiệt đới đang xảy ra ở Bắc Đại Tây Dương. TheoNó cũng có thể xảy ra, nếu ô nhiễm không khí được giảm nhanh chóng đặc biệt ở châu Á.”

Jim Kossin, một chuyên gia về báo và là nhà khoa học cấp cao, cho biết việc lặn sâu vào mối liên hệ giữa các sol khí và bão là rất hữu ích.

Tại thời điểm này, bất kì thay đổi nào mà các chuyên gia thực hiện đều sẽ có một số tác động đến khí hậu và các xoáy thuận nhiệt đới địa phương. 

Trong nhiều thập kỷ, các sol khí làm mát đã che giấu hiệu ứng ấm lên của nhà kính, vốn làm tăng cường các cơn bão nhiệt đới. Khí hậu cực đoan được thúc đẩy bởi sự nóng lên gia tăng trên toàn cầu, và ở Hoa Kỳ, các trận cuồng phong và bão nhiệt đới cho đến nay là những cơn bão lớn nhất và gây thiệt hại nặng nề nhất từ năm 1980 đến năm 2021, làm 6,697 người thương vong và thiệt hại khoảng 1,1 nghìn tỷ USD. Tổng thiệt hại nghìn tỷ do tất cả các thảm họa thời tiết và khí hậu trong khoảng thời gian đó, theo Cơ quan Khí quyển và Đại dương Quốc gia (NOAA).

Phương Nga