Cấp thiết bảo tồn cây chai lá cong ở Phú yên

Thống kê của các nhà khoa học ở Viện Tài nguyên và Môi trường (thuộc Đại học Huế), tại Việt Nam chỉ còn 13 cây chai lá cong cổ thụ. Riêng thị xã Sông Cầu (Phú Yên) là nơi còn lại nhiều cây chai lá cong nhất với 7 cây. Những cây còn lại hiện hữu ở khu vực ven biển Cam Ranh, tỉnh Khánh Hòa. Chai lá cong thuộc loại thực vật có tốc độ sinh trưởng rất chậm, vì thế phải cần đến hàng trăm năm mới có được cây cổ thụ.

Theo Tiến sĩ Hồ Đắc Thái Hoàng, Viện trưởng Viện Tài nguyên và Môi trường, Đại học Huế: Những cây chai lá cong ở Phú Yên có thể xem là “cây mẹ” vì tuổi đời của nó khá lớn. Đối với hệ thống của thế giới, thì loài cây nào chỉ có tại một vùng đất và không thể tìm thấy ở vùng đất khác, thì nó được gọi là endemic (tức là đặc hữu).

Loài đặc hữu thì bắt buộc phải bảo vệ, phải đừng để nó chết. Nếu để loài đó chết thì lần sau không thể nào tìm thấy được cả.

Tại vùng biển xã Xuân Cảnh (thị xã Sông Cầu, tỉnh Phú Yên), những cây chai lá cong cổ thụ có đường kính hơn 1m sống ngay ven đường giao thông nông thôn. Cây cao khoảng 30-40m, tán xòe rộng. Hàng năm, cây vẫn ra hoa và kết quả nhưng khu vực xung quanh thì không có cây con phát triển.

Xung quanh vị trí cây chai lá cong hiện hữu không hề có một biển báo hay dấu hiệu gì để biết rằng chúng cần được bảo vệ. Cũng vì vậy, người dân sống xung quanh chẳng ai biết loài cây này lại được xếp vào nhóm cây đặc hữu và quý hiếm của Việt Nam.

Ông Phạm Văn Hòa (60 tuổi, người dân thôn Hòa Phú, xã Xuân Cảnh, thị xã Sông Cầu) sống gần cây chai lá cong cổ thụ chia sẻ: Từ khi lớn lên đã thấy cây chai lá cong này lớn rồi.

Những tấm gỗ chai lá cong từ thời ông, cha để lại đến nay vẫn còn rất chắc chắn. Cây chai lá cong ở đây sống rất nhiều năm, nhiều đời nên còn có ý nghĩa tâm linh. Vì thế, người dân làng biển không ai dám chặt phá nên cây còn sống và to lớn.

Để bảo tồn giống cây chai lá cong, tại thị xã Sông Cầu từng có các dự án ươm cây giống để trồng. Nhưng do khí hậu ngày càng khắc nghiệt, một số gốc cây chai lá cong cổ thụ đã xuất hiện tình trạng bị sâu ăn rỗng, lớp vỏ cây bị mối ăn nên có thể dùng tay để bẻ vỡ…

Ông Tôn Thất Thịnh, Giám đốc Ban Quản lý rừng phòng hộ thị xã Sông Cầu cho biết: Trước đây có nhiều đề tài khoa học và dự án để bảo tồn loài cây này. Tuy nhiên, đến nay do nguồn vốn từ bên ngoài hỗ trợ đã hết nên hiệu quả chưa như mong muốn. Chúng ta cần phải có kế hoạch dài hạn để bảo tồn loài cây quý này.

"Cây chai lá cong phải được bảo tồn nguồn gen và nhân giống để trồng ở những vùng có điều kiện lập địa phù hợp…

Việc bảo tồn, phát triển cây chai lá cong có ý nghĩa rất lớn về giá trị kinh tế, cảnh quan môi trường. Đây cũng là sự lựa chọn phù hợp để tỉnh Phú Yên có thể phát triển, đa dạng loài cây ở các khu vực rừng phòng hộ ven biển", ông Tôn Thất Thịnh cho biết thêm.

Chai lá cong (danh pháp khoa học: Shorea falcata). Chai lá cong là một loài cây đặc hữu của Việt Nam. Tại tỉnh Phú Yên chỉ còn có 7 cây cổ thụ, hiện số cây còn lại này đang dần bị đe dọa bởi ảnh hưởng khí hậu khắc nghiệt nên cần sớm có phương pháp để bảo tồn.

Gia Hân