Sai lầm khi để trẻ hạ sốt “thuận theo tự nhiên”

Sinh nở thuận theo tự nhiên, ăn uống theo tự nhiên,…là những điều mà dân mạng khuyên nhau thực hiện. Gần đây trên mạng xã hội lan truyền những chia sẻ rằng “nếu trẻ sốt cao 39 - 39,5 độ mà vẫn tỉnh táo, thì không phải uống thuốc hạ sốt”, cứ để trẻ hạ sốt thuận theo tự nhiên.

Trao đổi về việc để trẻ sốt cao tự hạ sốt, bác sĩ Yên Lâm Phúc (Học viện Quân y) cho rằng nếu trẻ sốt cao cứ để cho trẻ tự hạ sốt, bố mẹ không làm gì để trẻ hạ nhiệt kịp thời là một sai lầm.

Theo bác sỹ Phúc, trẻ em, thân nhiệt bình thường nằm trong khoảng 37 - 37,5 độ C, khi lên đến 38 độ C là có triệu chứng sốt. Khi trẻ bị sốt có nghĩa là cơ thể bị mắc các bệnh nhiễm khuẩn (vi khuẩn, vi rút, ký sinh trùng...) chủ yếu là các bệnh viêm amidan, viêm họng, viêm phổi, viêm tai giữa, tiêu chảy...

Với mức sốt vừa 38 - 38,5 độ C thì cơ thể trẻ có thể chịu đựng được nhưng khi trẻ bị sốt cao, đặc biệt ở nhiệt độ 39 - 40 độ C, trong thời gian dài không hạ sốt sẽ gây mất nước, rối loạn điện giải, rối loạn thần kinh, co giật, thiếu ô xy não, tổn thương các tế bào thần kinh, có thể dẫn đến hôn mê hoặc thậm chí tử vong...Do đó, cách xử trí đúng và kịp thời khi trẻ bị sốt cao trước khi đưa được trẻ đến cơ sở y tế để BS khám xác định nguyên nhân và chỉ định dùng thuốc là quan trọng, giúp tránh được những hậu quả nặng nề, có thể gây nguy hiểm đến tính mạng của trẻ.

“Thông thường, trước khi sốt, các em bé đều khỏe mạnh. Do vậy, yếu tố quyết định việc "làm thế nào khi trẻ bị sốt" chủ yếu phụ thuộc vào mức độ sốt của trẻ. Nếu bé sốt dưới 38,5 độ C, bạn có thể để bé tự hạ sốt. Việc này không gây hại về mặt sức khỏe mà còn tạo cơ hội cho "quyền được miễn dịch" của chính em bé được phát huy, giúp cho phản ứng miễn dịch cơ thể em bé được tăng lên sau cơn sốt nhẹ và vừa. Việc dùng thuốc hạ sốt nhằm đẩy nhanh việc giảm thân nhiệt cho trẻ chỉ là để bố mẹ cảm giác được yên tâm.

Tuy nhiên, nếu trẻ sốt từ 38,5 độ trở lên mà bố mẹ vẫn cứ nhất quyết không cho uống hạ sốt, thì đó là một quyết định sai lầm bởi nó làm tổn hại đến tế bào thần kinh trung ương trên não bộ. Sốt quá cao, đến một lúc nào đó, làm mất đồng bộ và chức năng của tế bào não bộ, gây phóng điện kịch phát và không kiểm soát, sẽ gây ra co giật.

BS Phúc cảnh báo: “Nếu bạn cứ tiếp tục để sốt quá nhiều, quá lâu, hệ miễn dịch bị ức chế (thay vì được kích thích), sức miễn dịch của em bé sẽ bị suy giảm. Để sốt kéo dài và quá lâu (4 giờ không hạ được sốt) thì tác nhân gây sốt chính thức gây hại cho gan, thận, tim, cơ và nhiều bộ phận khác. Các tác nhân này chính là các chất hóa học của phản ứng viêm”.

Theo các chuyên gia, việc trì hoãn dùng thuốc hạ sốt chỉ trong một giai đoạn cho phép nhất định còn khi đã vượt qua giới hạn, thì cha mẹ cần cho bé dùng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ. Qua thăm khám, bác sỹ sẽ biết dùng thế nào là an toàn cho bé, tránh tác dụng phụ của thuốc.

“ Những em bé mắc các bệnh sẵn có, như tiền sử động kinh, co giật, tiền sử viêm gan vi rút hoặc đang bị viêm gan vi rút…thì bố mẹ càng phải hết sức lưu ý, không nên để trẻ tự hạ sốt mà khi thấy thân nhiệt của trẻ từ 38,5 độ trở lên cần cho trẻ đi khám hoặc thông báo ngay với bác sỹ.

Theo hướng dẫn của Cục Y tế dự phòng, khi thấy trẻ mệt mỏi, quấy khóc, dễ nổi cáu, ngủ lơ mơ, mặt đỏ hoặc tái, rùng mình, thân nhiệt tăng, đó thường là biểu hiện của trẻ đang lên cơn sốt. Những khi đó, không cần biết là do nguyên nhân nào, cha mẹ hoặc người trông trẻ cần làm như sau:

Để trẻ nằm ở nơi thông thoáng khí, hạn chế nhiều người vây quanh trẻ. Cặp nhiệt độ (có thể đặt nhiệt kế ở dưới nách hoặc ở hậu môn của trẻ). Nhiệt kế phải được giữ trong nách ít nhất 3 phút, cánh tay của trẻ áp sát vào ngực. Nhiệt độ của trẻ sẽ là số hiện trên nhiệt kế cộng thêm khoảng 0,3 - 0,4 độ. Ví dụ, nhiệt kế ghi 38 độ C thì thân nhiệt thực sự của trẻ khoảng 38,3 - 38,4 độ C.

Nếu thân nhiệt của trẻ không quá 38 độ C, hãy cởi bớt quần áo, không đắp chăn, chỉ mặc quần áo mỏng cho trẻ và theo dõi nhiệt độ của trẻ thường xuyên, khoảng 1 giờ đo 1 lần.

Nếu thân nhiệt của trẻ khoảng 38 - 38,5 độ C, ngoài cởi bớt quần áo thì dùng khăn bông mềm nhúng nước sau đó vắt kiệt rồi lau khắp cơ thể cho trẻ, nhất là các vị trí như nách, bẹn, chờ bốc hơi thì lau tiếp cho tới khi thân nhiệt hạ xuống khoảng 37,5 độ C. Bên cạnh việc lau mát, chườm mát cho trẻ phải kết hợp với uống thuốc hạ sốt thông thường.

Nếu thân nhiệt của trẻ 38,5 độ C trở lên, cần cho trẻ uống thuốc hạ sốt (paracetamol) theo đúng liều lượng, cân nặng và thực hiện đúng khoảng cách thời gian giữa 2 lần uống thuốc ghi trong hướng dẫn sử dụng.

Nếu em bé buồn nôn không uống được thuốc thì có thể dùng viên đặt hậu môn. Cho trẻ uống nhiều nước (nước đun sôi để nguội, nước đỗ, nước cam, chanh..., tốt nhất là nước oresol), nếu trẻ còn bú thì cho bú nhiều hơn sau đó đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất để khám tìm nguyên nhân gây sốt.

4 điều không được làm khi trẻ sốt cao là: Tránh mặc nhiều quần áo ấm hoặc đắp chăn khi thấy trẻ sốt cao; Tuyệt đối không dùng nước đá để chườm cho trẻ sẽ khiến trẻ bị sốt cao hơn do cơ chế co mạch ngoại vi; Không xát chanh hay đánh gió cho trẻ; Không dùng nhiều loại thuốc có chung một thành phần để hạ sốt sẽ dẫn đến quá liều có thể gây ngộ độc.

Ngọc Minh