Sơn La: Khẩn trương khắc phục diện tích cây cà phê bị ảnh hưởng bởi sương muối
Biến đổi khí hậu - Ngày đăng : 08:30, 09/02/2023
Trên địa bàn Thành phố có gần 5.000 ha cà phê, khoảng 4.520 ha cà phê kinh doanh, sản lượng quả tươi niên vụ 2022-2023 ước đạt trên 40.700 tấn, chiếm 46% tổng giá trị các loại cây trồng trên địa bàn, là cây trồng chủ lực mang lại nguồn thu nhập chính cho hàng nghìn hộ dân. Tuy nhiên, từ năm 1999 đến nay, người trồng cà phê ở Sơn La nói chung và Thành phố nói riêng phải gánh chịu thiệt hại do xảy ra nhiều đợt sương muối, khiến hàng ngàn ha cà phê phải đốn bỏ. Tại xã Chiềng Cọ, thời điểm này, nhiều diện tích cà phê bị ảnh hưởng sương muối đang phải đốn, tỉa.
Thời gian gần đây, ngày nào ông Nguyễn Đức Thặng, bản Chiềng Yên 2, xã Chiềng Cọ, thành phố Sơn La cũng có mặt tại khu trồng cà-phê rộng hơn 1ha của gia đình. Ông Thặng phải cắt tỉa những cành cà-phê bị cháy lá do sương muối, hoặc cưa đốn những cây bị ảnh hưởng nặng. Sau đợt rét đậm kèm sương muối vừa rồi, nhiều diện tích cà-phê trong bản và các bản lân cận bị ảnh hưởng, dẫn tới cà-phê bị cháy lá, khô cành... Chỉ tay về các diện tích cà-phê chung quanh khu trồng cà-phê của gia đình mình, ông Nguyễn Đức Thặng nói: "Diện tích cà-phê của nhà tôi đợt này bị ảnh hưởng khoảng 30%, nhiều hộ ở các bản lân cận bị ảnh hưởng nặng hơn. Lần này thiệt hại không nặng như năm 2019, nhưng chúng tôi vẫn lo vì dự báo sẽ còn đợt rét kèm sương muối nữa. Thời tiết diễn biến phức tạp như này thì người trồng cà-phê sẽ tiếp tục thất thu".
Mặc dù đã được cán bộ khuyến nông thành phố Sơn La hướng dẫn cắt tỉa lá, cành bị táp do sương muối, nhưng nhiều hộ dân ở khu Phiêng Khoang, bản Hôm Yên, xã Chiềng Cọ vẫn chưa tiến hành cắt tỉa.
Bởi theo người trồng cà-phê vùng này thì sẽ có tiếp đợt sương muối nữa nên vẫn chờ xem diễn biến thời tiết thế nào để cắt tỉa một thể. Vì mỗi lần phải cưa tận gốc thì ba năm sau cà-phê mới có thể cho thu hoạch quả. Bà Lèo Thị Xuân, bản Hôm Yên, cho biết: "Nhà tôi có 4.800m2 đất canh tác cà-phê. Năm 2019, đã bị thiệt hại nặng toàn bộ diện tích. Đến năm 2022 mới thu hoạch được một ít, thì năm nay lại xuất hiện sương muối. Với thiệt hại như thế này thì nguy cơ thất thu là khó tránh khỏi". Cách vườn cà-phê nhà bà Lèo Thị Xuân không xa là 2,4ha cà-phê nhà anh Lò Văn Út. Cũng là hộ nằm trong diện phải cưa tận gốc toàn bộ diện tích cà-phê do ảnh hưởng sương muối năm 2019, năm nay một nửa diện tích cà-phê của gia đình anh Lò Văn Út sẽ phải cưa bỏ tận gốc. Anh Út cho biết: "Sau ba năm chăm sóc, phục hồi lại diện tích và vụ 2022 thu được 8 tấn quả tươi, năm nay đang chuẩn bị ra hoa lại bị sương muối, lá vàng hết và khô héo, lại thất thu rồi. Gia đình cũng đã trồng xen một số hoa màu, nhưng cũng bị ảnh hưởng bởi sương muối".
Theo thống kê sơ bộ của các xã, đợt sương muối vừa qua đã ảnh hưởng khoảng 20ha cà-phê tại các bản của xã Chiềng Cọ và xã Chiềng Cơi (thành phố Sơn La). Trong đó, nhiều khu vườn bị ảnh hưởng hơn 70% số cây, cần phải cưa đốn, còn lại bị ảnh hưởng từ 30% đến 70% với hiện trạng cây đang bị táp lá. Ông Nguyễn Thế Phương, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Sơn La thông tin: "Ngay sau khi xuất hiện sương muối, thành phố đã chỉ đạo các phòng ban, đơn vị chuyên môn và Ủy ban nhân dân các xã, phường rà soát, thống kê diện tích, đánh giá mức độ cây trồng bị thiệt hại để hỗ trợ cho bà con; chỉ đạo Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp thành phố phối hợp với Ủy ban nhân dân các xã, phường phân công cán bộ xuống cơ sở tuyên truyền, vận động, hướng dẫn nhân dân thực hiện các biện pháp khắc phục thiệt hại do sương muối gây ra đối với cây trồng và vận động người dân chuyển đổi giống cà-phê mới, chịu được sương muối".
Theo cán bộ kỹ thuật Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp thành phố Sơn La, đơn vị sẽ tập trung tuyên truyền, vận động người dân cấy ghép giống cà-phê mới có sức chống chịu sương muối tốt hơn. Trước mắt, đơn vị đang hướng dẫn người dân dùng ni-lông trong suốt che phủ cây cà-phê giống những ngày rét đậm, rét hại; hằng ngày tưới đủ ẩm, ủ gốc bằng mùn, rơm, rạ để giữ ấm và giữ ẩm cho cây. Khi có hiện tượng sương muối thì tiến hành hun khói, phun nước vào buổi sáng để bảo vệ vườn cây giống. Đối với vườn cà-phê trồng mới, dùng các loại tàn dư thực vật để che gốc cho cây cà-phê con; tiến hành hun khói ở đầu hướng gió hoặc tưới nước cho cây cà-phê (với những vùng có điều kiện nước tưới) vào buổi sáng khi có sương muối. Nếu tỷ lệ ảnh hưởng thấp, cần tiếp tục chăm sóc và trồng dặm. Nếu vườn bị nặng, khả năng phục hồi kém, cần tiến hành trồng lại bằng giống mới.
Ông Quàng Văn Địa, Phó Trưởng bản Hôm, xã Chiềng Cọ cho biết: "Theo hướng dẫn, các vườn cây bị nặng (tất cả các lá và cành trên thân cây đều bị táp đen), bản và cán bộ kỹ thuật của thành phố hướng dẫn người dân tiến hành cưa đốn ngay sau khi vườn cây bị sương muối, dùng cưa cắt bỏ toàn bộ thân chính, vị trí cắt cách mặt đất từ 15cm đến 20cm, vết cưa nghiêng 45 độ, vết cắt phải phẳng, nghiêng từ đông sang tây, phần cắt phía đông cao hơn phía tây để buổi chiều ánh nắng mặt trời không làm khô gốc cây. Sau khi cắt, dùng vôi bột hòa nước quét lên vết cắt, thu gom cành lá làm vật liệu ủ gốc để giữ ấm, ẩm... Tới đây, bản sẽ vận động các hộ cấy ghép giống mới chịu được sương muối đối với những diện tích phải cưa đốn gốc".
Với hơn 17.000ha cà-phê được trồng tại các huyện, thành phố, tỉnh Sơn La đã hình thành được một số vùng sản xuất tập trung chuyên canh, theo chuỗi liên kết sản xuất... Theo các chuyên gia, từ khi công trình thủy điện Sơn La được xây dựng, hiện tượng sương muối đã giảm rõ rệt, thuận lợi cho việc trồng cà-phê. Tuy nhiên, để duy trì được diện tích cà-phê hiện có và phát triển thêm diện tích mới, ngoài việc trồng theo quy hoạch, tránh những vùng hay xảy ra sương muối thì cần có chính sách hỗ trợ để giúp các hộ trồng cà-phê chuyển đổi giống cà-phê mới có sức chống chịu được thời tiết khắc nghiệt, nhất là sương muối, bảo đảm cho tất cả vụ cà-phê đều bội thu thay vì phải lo lắng trước mỗi đợt sương muối.