Hàng trăm công trình cấp nước sinh hoạt tại Quảng Ngãi hư hỏng

Tại các huyện miền núi Ba Tơ, Trà Bồng, Sơn Hà, Minh Long,… nhiều công trình nước sạch được đầu tư ít nhất vài tỷ đến hàng chục tỷ đồng nhưng khi làm xong đưa vào vận hành liên tục gặp trục trặc kỹ thuật, nguồn nước dẫn về không có hoặc có nơi đường ống hư hỏng, thiếu chi phí vận hành.

Điển hình như công trình cấp nước sinh hoạt thôn Mang Đen (xã Ba Vì, huyện Ba Tơ) dù đã được đầu tư hoàn thành 100% và đưa vào vận hành, nhưng đến nay vẫn chưa dẫn được giọt nước nào về cho người dân sử dụng. “Gần 3 năm nay, công trình vẫn chưa cấp nước cho người dân mà đường ống vỡ toác, bể chứa bị cỏ dại và đất đá phủ lấp”, ông Phạm Văn Hay (trú thôn Mang Đen, xã Ba Vì, huyện Ba Tơ) cho biết.

Lý giải nguyên nhân, đại diện UBND huyện Ba Tơ cho biết, do tuyến ống từ đầu mối về khu xử lý có chiều dài 150m của giai đoạn I dự án bị mưa lũ cuốn trôi vào năm 2020 nên không thể dẫn nước từ suối về các bể chứa nên không có nước.

Theo thống kê, tại huyện miền núi Ba Tơ, trong số 75 công trình cấp nước sạch nông thôn thì có 40 công trình không có nước, còn lại lâm cảnh lúc có lúc không. Rất nhiều công trình đã hoàn thành sau nhiều năm vẫn chưa cấp được một giọt nước nào cho người dân, bỏ hoang nên đã hư hỏng nặng.

Tại huyện miền núi Trà Bồng hiện có 57/170 công trình cấp nước sinh hoạt tập trung đã dừng hoạt động, số còn lại hầu hết rơi vào tình trạng “kém bền vững”. Ông Hồ Văn Truyền (ở thôn Tre, xã Trà Tây, huyện Trà Bồng) cho hay, vì sống ở địa hình đồi núi nên không thể khoan giếng, mỗi khi nắng nóng là nước suối cạn nên ai cũng khổ. Gia đình phải dùng xô nhựa, lấy nước suối mang về gạn lấy nước trong để nấu ăn, uống, phần nước đục dùng để tắm rửa.

Tương tự, tại huyện miền núi Minh Long, đến cuối năm 2022, toàn huyện có 33 công trình cấp nước sạch nông thôn được nhà nước đầu tư xây dựng tại các địa phương để cấp nước sạch cho người dân. Thế nhưng, có đến 19 công trình không hoạt động và 6 công trình hoạt động cầm chừng. Người dân mỗi ngày phải băng qua các bể nước sạch, ra tận sông suối lấy nước để sinh hoạt.

Tính đến hết năm 2022, toàn tỉnh Quảng Ngãi có 513 công trình cấp nước nông thôn tập trung được đầu tư từ ngân sách nhà nước. Trong số đó chỉ có 36 công trình hoạt động ổn định và tương đối bền vững, số còn lại (477 công trình) rơi vào cảnh phơi nắng phơi mưa, các thiết bị tại hệ thống trạm bơm bị rỉ sét, đường ống hư hỏng, bể chứa nước và nhà quản lý nứt nẻ cỏ dại mọc um tùm.

Điều này vừa gây lãng phí lớn cho ngân sách nhà nước, vừa ảnh hưởng đến cuộc sống của hàng nghìn hộ dân vì thiếu nước để sinh hoạt, đặc biệt vào các tháng mùa khô.

Không chỉ có các huyện miền núi mà tại các huyện Bình Sơn hay TP Quảng Ngãi cũng trong tình trạng tương tự

Gần 10 năm nay, hơn 400 hộ dân ở thôn Trì Bình, xã Bình Nguyên, huyện Bình Sơn phải sử dụng nước giếng đào, giếng khoan thay vì được sử dụng nguồn nước từ hệ thống cấp nước sạch nông thôn. Điều đáng nói, nước từ các giếng trong vùng đều bị nhiễm phèn, bốc mùi hôi khó chịu.

Để có nước sạch sử dụng ăn uống hàng ngày, các hộ dân nơi đây phải xử lý qua máy lọc nước hoặc mua nước đóng bình, thậm chí là chở nước từ thôn khác về. Chị Nguyễn Thị Lên, thôn Trì Bình, cho hay: Nước bơm từ giếng lên nhìn bằng mắt thường thấy rất trong, rất sạch, nhưng lại có mùi hôi tanh khó chịu. Nếu để nước trong thùng khoảng 2 giờ sẽ thấy một lớp váng nổi trên mặt nước.

"Cả khu này nước giếng nhà ai cũng đều có mùi hôi tanh và nổi váng, nên bà con rất lo lắng chất lượng nước không đảm bảo an toàn, lâu dần sẽ ảnh hưởng tới sức khỏe. Vì không có nguồn nước nào khác nên hàng ngày chúng tôi vẫn phải dùng nước này để dùng. Gia đình nào có điều kiện thì mua nước đóng bình hoặc lọc qua máy lọc để sử dụng, còn những hộ khác thì vẫn phải dùng trực tiếp", chị Lên chia sẻ.

Được biết, thôn Trì Bình đã được đầu tư một công trình nước sinh hoạt từ năm 2002 do Ban Quản lý Khu kinh tế Dung Quất làm chủ đầu tư. Sau khi hoàn thành đưa vào sử dụng, công trình được bàn giao cho Ủy ban nhân dân xã Bình Nguyên quản lý. Đến năm 2015, công trình này bị hư hỏng nhưng không có kinh phí sửa chữa. Từ đó công trình bị bỏ hoang, cỏ mọc um tùm, nhà điều hành hư hỏng, bể chứa nước bị bồi lấp và hệ thống đường ống hoen gỉ. Bà Nguyễn Thị Thanh Xuân, Trưởng thôn Trì Bình cho rằng, công trình nước sinh hoạt này đặt giữa cánh đồng, lấy mạch nước ngầm giữa ruộng nên trước đây khi còn hoạt động thì bà con trong thôn cũng không yên tâm sử dụng nguồn nước này.

"Hồi đó bà con lo lắng nguồn nước ngầm giữa ruộng bị ảnh hưởng bởi thuốc bảo vệ thực vật, phân bón. Nên từ khi công trình hư hỏng không ai muốn đóng góp kinh phí sửa chữa. Tuy nhiên, hiện nay trên địa bàn thôn Trì Bình có 3 mỏ khai thác đá, một khu xử lý rác thải tập trung và một nghĩa địa. Trong khi nguồn nước giếng lại bị nhiễm phèn, nên người dân rất mong muốn cơ quan chức năng sớm đầu tư công trình nước sạch mới để người dân yên tâm sử dụng", bà Xuân cho biết.

Còn 2 công trình nước sinh hoạt tại xã Tịnh Long, thành phố Quảng Ngãi với tổng kinh phí đầu tư gần 15 tỷ đồng, cũng bị hư hỏng, bỏ hoang sau 9 năm sử dụng. Điều này khiến bà con nhân dân địa phương bức xúc khi có đến 2 công trình nước sạch nhưng họ lại phải sử dụng nước giếng nhiễm phèn. Cụ thể, 2 công trình này được xây dựng trong 2 năm 2011 và 2012. Từ khi công trình hoàn thành, đưa vào sử dụng đã cung cấp nước sạch cho 1.150 hộ dân ở hai thôn Gia Hòa và Tăng Long thuộc xã Tịnh Long. Tuy nhiên, sau một thời gian sử dụng, cả 2 công trình này đều hư hỏng, đến tháng 7/2021, cả hai công trình phải dừng hoạt động. Từ đó, người dân khu vực lại phải sử dụng nguồn nước giếng để sinh hoạt, nhưng nguồn nước này cũng bị nhiễm phèn.

Ông Lê Ngọc Thanh, thôn Tăng Long bức xúc: "Khi được dùng nước sạch bàn con rất vui mừng, vì khu vực này nguồn nước ngầm bị nhiễm phèn, nhiễm mặn. Nhưng chỉ một thời gian ngắn thì công trình hư hỏng, rồi bỏ hoang cho đến nay. Bà con yêu cầu chính quyền sớm có giải pháp sửa chữa, khắc phục để các hộ dân sớm có nước sạch sử dụng".

Theo ông Bùi Tấn Bé, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Tịnh Long, đối với 2 công trình nước sạch trên địa bàn, Ủy ban nhân dân xã Tịnh Long là đơn vị được giao quản lý, sử dụng. Tuy nhiên, do không có kinh nghiệm nên trong quá trình sử dụng, lượng nước bị thất thoát nhiều, hệ thống máy móc, đường ống dẫn nước hư hỏng.

"Ủy ban nhân dân xã đã có văn bản đề nghị trả lại 2 công trình nước sạch này cho Trung tâm nước sạch tỉnh Quảng Ngãi quản lý. Địa phương cũng đề nghị các cấp chính quyền sớm khắc phục, sửa chữa lại để 2 công trình này tiếp tục phục vụ nhu cầu nước sạch sinh hoạt của người dân địa phương", ông Bé nói.

Ông Võ Quốc Hùng, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Quảng Ngãi cho biết: “Sắp tới, trên cơ sở quy định của pháp luật, đặc biệt Nghị định 43 của Chính phủ mới ban hành, những công trình nào được thanh lý thì rà soát đánh giá lại. Những công trình nào không có khả năng sửa chữa được thì tham mưu cấp thẩm quyền thanh lý theo quy định. Nhóm công trình nào còn có khả năng khôi phục, sửa chữa được thì đề nghị cấp thẩm quyền bố trí kinh phí khôi phục sửa chữa đưa vào hoạt động trở lại”.

Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ngãi Trần Phước Hiền cho rằng: Ủy ban nhân dân tỉnh đã có văn bản chỉ đạo chỉ đạo Sở Xây dựng, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh phối hợp với các địa phương rà soát, đánh giá lại hiệu quả, tính bền vững của các công trình nước sạch nông thôn đã xây dựng trước đây. Từ đó tham mưu Ủy ban nhân dân tỉnh thực hiện thanh lý tài sản đối với những công trình hoạt động kém bền vững và đã dừng hoạt động theo quy định. Còn đối với những công trình nước sạch nông thôn sắp tới được đầu tư, chủ đầu tư phải đánh giá kỹ tính cấp thiết, quy mô, tính bền vững; khi triển khai xây dựng phải sử dụng công nghệ lọc nước, vệ sinh bể lọc tiên tiến; được giao cho đơn vị quản lý vận hành có kinh nghiệm. Mặt khác, phải tránh tình trạng bỏ kinh phí lớn đầu tư nhưng không được quản lý sử dụng hợp lý dẫn đến hư hỏng, gây lãng phí tiền của nhà nước và bức xúc trong nhân dân.

Vũ Thành