Giảm thiểu rác thải nhựa trong nông nghiệp

Rác thải nhựa là một trong những vấn đề đáng báo động trong sản xuất nông nghiệp. Nếu không có sự quan tâm, những giải pháp khẩn trương, bài bản và việc nâng cao ý thức của người sản xuất để giảm thiểu, xử lý rác thải nhựa, khả năng chúng ta sẽ phải đối mặt với những vấn đề lớn trong tương lai không xa.

Ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn là một trong những ngành kinh tế quan trọng của Việt Nam. Theo báo cáo tổng kết ngành nông nghiệp Việt Nam năm 2022 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, kim ngạch xuất khẩu toàn ngành đạt trên 53 tỷ USD, với sự gia tăng đáng kể trong các lĩnh vực từ nông nghiệp, lâm nghiệp, chăn nuôi và thủy sản. Do đó, việc hạn chế sử dụng rác thải nhựa là một yêu cầu để bảo vệ môi trường, để ngành nông nghiệp phát triển bền vững, nâng cao uy tín của nông sản Việt Nam.

Các hoạt động sản xuất nông nghiệp được đánh giá góp phần thiết yếu trong bảo đảm an ninh lương thực quốc gia, ổn định đời sống và an sinh xã hội. Tuy nhiên, hoạt động này cũng tạo áp lực lớn cho môi trường, trong đó có vấn đề chất thải nhựa trong ngành.

Theo Báo cáo Hiện trạng môi trường quốc gia, tổng lượng chất thải rắn (bao gồm chất thải nhựa) phát sinh từ trồng trọt hiện khoảng 661,5 nghìn tấn/năm (gồm 550 nghìn tấn nilon, 77,49 nghìn tấn vỏ bao bì phân bón và 33,98 nghìn tấn vỏ bao bì thuốc bảo vệ thực vật). Chất thải rắn phát sinh từ chăn nuôi là 67,93 triệu tấn, trong đó riêng chất thải nhựa 77 nghìn tấn từ vỏ bao bì thức ăn chăn nuôi. Chất thải rắn từ nuôi trồng thủy sản là 880 nghìn tấn bùn thải và 273 nghìn tấn chất thải từ bao bì thức ăn, vỏ thuốc thú y và các loại chất rắn khác.

Để thực hiện thành công kế hoạch quốc gia về giảm thiểu chất thải nhựa trong ngành nông nghiệp các chuyên gia khuyến nghị Việt Nam nên đẩy nhanh các giải pháp hiệu quả hướng tới kế hoạch quốc gia. Cùng với đó, xây dựng dữ liệu cơ sở về ô nhiễm nhựa và chất thải nhựa, cũng như hệ thống giám sát khả thi từ cấp quốc gia đến cấp tỉnh, để đánh giá quá trình giảm thiểu chất thải nhựa trong lĩnh vực nông nghiệp. Bên cạnh đó, thúc đẩy những mô hình thu gom và tái chế hiệu quả, sử dụng vật liệu đóng gói thay thế cho nhựa dùng một lần trên đồng ruộng.

Bà Ramla Khalidi - Trưởng Đại diện thường trú UNDP tại Việt Nam - khuyến nghị: Thứ nhất, đẩy nhanh các giải pháp hiệu quả hướng tới kế hoạch quốc gia.

Thứ hai, xây dựng dữ liệu cơ sở về ô nhiễm nhựa và chất thải nhựa, cũng như hệ thống giám sát khả thi từ cấp quốc gia đến cấp tỉnh để đánh giá quá trình giảm thiểu chất thải nhựa trong lĩnh vực nông nghiệp.

Thứ ba, thúc đẩy những mô hình thu gom và tái chế hiệu quả, sử dụng vật liệu đóng gói thay thế cho nhựa dùng một lần trên đồng ruộng; và cuối cùng là cần tập huấn người dân và các bên liên quan trong nông nghiệp về tác động đến môi trường của nhựa, cũng như sự sẵn có của các giải pháp thay thế.

Hiện nay, có một số dự án nghiên cứu, triển khai ứng dụng tái chế chất thải nhựa thành nguyên liệu để sản xuất vật liệu xây dựng như gạch, ngói, tấm lợp. Đây được xem là giải pháp căn cơ để xử lý chất thải nhựa nói chung và chất thải nhựa trong nông nghiệp nói riêng nhằm bảo vệ môi trường.

Bên cạnh đó, có thể thấy rác thải nhựa là vấn đề lớn mang tính toàn cầu cần phải giải quyết, trong đó có rác thải nhựa trong nông nghiệp. Vì thế, cần thúc đẩy các giải pháp hành động giảm chất thải nhựa ngành nông nghiệp một cách có hệ thống, đồng thời, huy động nguồn lực của tất cả các bên nhằm tạo sự chuyển biến mạnh mẽ trong hoạt động sản xuất, hướng tới phát triển nền sản xuất nông nghiệp tuần hoàn, thân thiện với môi trường và thích ứng với biến đổi khí hậu.

Hơn nữa, việc giảm chất thải nhựa không chỉ bảo vệ môi trường trong nông nghiệp mà qua đó còn góp phần nâng cao hình ảnh, uy tín, chất lượng của nông sản Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Nhật Trịnh