Chôn lấp rác là tác nhân chính gây biến đổi khí hậu

Theo nghiên cứu mới nhất được công bố trên tạp chí khoa học Science thứ Năm ngày 28/3 vừa qua, hơn nửa các chôn lấp rác ở Mỹ là nguồn phát thải khí metan (CH4) cực cao. Công trình nghiên cứu này được thực hiện bởi Carbon Mapper, Phòng thí nghiệm Động cơ Phản lực của NASA, Đại học bang Arizona, Đại học Arizona, Khoa học Hàng không và Cơ quan Bảo vệ Môi trường. Đây là nghiên cứu có quy mô lớn nhất về khí metan từ các bãi rác ở Mỹ.

Đây không hẳn là một phát hiện gây sốc. Từ lâu, người ta đã biết rằng các bãi chôn lấp rác lộ thiên là nơi "hoàn hảo" để các luồng methane bốc lên từ rau, đồ gia dụng và rác sinh hoạt khác thối rữa.

Tuy nhiên, nghiên cứu mới nhận định rằng lượng methane từ các bãi rác này cao gấp 3 lần so với các báo cáo trước đây, dựa trên kết quả đo đếm từ 1.200 bãi chôn lấp rác ở Mỹ.

Mặc dù methane tồn tại trong khí quyển ngắn ngày hơn so với carbon dioxide nhưng mức độ gây hiệu ứng ấm lên cao gấp 80 lần so với carbon dioxide trong thời gian 20 năm. Đây thực sự là một vấn đề lớn vì các bãi rác liên tục thải methane vào khí quyển.

Cơ quan Bảo vệ Môi trường của Mỹ ước tính các bãi rác là nguồn phát thải nhiều methane thứ 3 do con người gây ra, với lượng khí nhà kính phát ra tương đương 23 triệu ô tô chạy xăng trong suốt 1 năm. Theo ước tính, con số này lên tới 52%. Trong khi tại các điểm siêu phát thải khí metan hàng đầu Mỹ như dầu khí và gas chỉ có 0,2 - 1%. Theo Cơ quan Bảo vệ Môi trường Mỹ, các nguồn siêu phát thải trung bình mỗi giờ sẽ thải ra ít nhất 45kg khí metan. Chỉ tính riêng trong năm 2021, lượng khí thải metan chiếm 12% trong tổng lượng khí nhà kính của Mỹ.

Qua quan sát và đo đạc, nghiên cứu nhận thấy 60% các bãi chôn lấp rác đã bị rò rỉ khí metan trong nhiều tháng, thậm chí nhiều năm. Ngược lại, rò rỉ metan tại các điểm siêu phát thải của dầu khí và gas chỉ diễn ra trong thời gian ngắn.

Tuy vậy, những con số ước tính này có thể không hoàn toàn chính xác vì nghiên cứu còn sử dụng cả các mô hình máy tính, chứ không chỉ đo đếm từ các bãi chôn lấp.

Do mức độ nguy hiểm của việc tiếp xúc trực tiếp với methane phát thải ở các bãi rác, nghiên cứu này chủ yếu sử dụng dữ liệu thu thập bằng máy bay và máy quang phổ bay phía trên các bãi chôn lấp.

Với những điểm nóng được phát hiện ở tất cả các bãi rác cũng như các luồng methane lớn tồn tại hàng tháng hoặc hàng năm, lượng khí thải chắc chắn cao hơn kết quả do các máy tính đưa ra.

Kể cả một số bãi chôn lấp đã được trang bị đường ống để thu hồi methane nhằm tái sử dụng tạo ra điện và nhiệt thì đường ống và các thiết bị vẫn có khả năng rò rỉ, giải phóng một phần methane trở lại khí quyển.

Tất nhiên còn có nhiều cách để cắt giảm lượng methane sinh ra từ các bãi chôn lấp rác, mà một trong những cách đó là phân loại rác từ nguồn, loại bỏ những chất thải có thể sinh ra methane trong quá trình phân hủy.

Hạ Vy