Thanh tra Chính phủ chỉ ra hàng loạt sai phạm tại Vinataba

Góp vốn bằng “sổ đỏ” để rút ruột Nhà nước 

Theo Kết luận thanh tra số số 966/KLTT-TTCP của Thanh tra Chính phủ, những  vi phạm pháp luật tại Vinataba bao gồm những sai phạm sau: “không thực hiện đánh giá lại tài sản là không đúng quy định về quản lý tài sản doanh nghiệp Nhà nước; làm trái chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, vi phạm pháp luật về chuyển nhượng tài sản doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ khi chuyển nhượng 30.927,7m2 tại 152 Trần Phú không xin phép Thủ tướng Chính phủ; không thực hiện đấu giá quyền sử dụng đất, có nguy cơ thất thoát tiền của Nhà nước, của doanh nghiệp”. Trong đó, đặc biệt nghiêm trọng là dự án tại khu “đất vàng” 152 Trần Phú, khi Vinataba đã chuyển nhượng tài sản Nhà nước sang cho tư nhân thông qua tiểu xảo “góp vốn bằng quyền sử dụng đất”, sau đó nhanh chóng thoái toàn bộ vốn ra khỏi dự án với số tiền chênh lệch thấp không nhỏ so với giá thị trường. 

Hành vi Vinataba cố ý chuyển nhượng quyền sử dụng đất đối với Khu đất tại 152 Trần Phú, Quận 5, TP Hồ Chí Minh cho Công ty TNHH Vina Alliance vào ngày 26/8/2015 là vi phạm pháp luật theo điểm d, khoản 1, Điều 64, Luật Đất đai năm 2013 (về đất không được chuyển nhượng, tặng cho), theo như quyết định thu hồi của UBND TP Hồ Chí Minh số 4856/QĐ-UBND ngày 25/10/2023 do Phó Chủ tịch UBNDTP Bùi Xuân Cường đã ban hành. 

Theo Thanh tra Chính phủ, ngày 10/1/2024, Vinataba đã báo cáo Ủy ban Quản lý Vốn Nhà nước tại Doanh nghiệp (UBQLVNNTDN) danh sách tập thể, cá nhân thực hiện kiểm điểm, xử lý kỷ luật. Đến ngày 17/1/2024, Vinataba gửi báo cáo đến Thanh tra Chính phủ ngày 17/1/2024, khẳng định: “Tổng Công ty đang chờ chỉ đạo của UBQLVNNTDN để tiếp tục thực hiện công tác xem xét trách nhiệm, kiểm điểm, xử lý kỷ luật theo quy định”. 

Nghĩa là Vinataba đã có danh sách tập thể, cá nhân thực hiện kiểm điểm, chờ chỉ đạo của UBQLVNNTDN để tiếp tục thực hiện công tác xem xét trách nhiệm, kiểm điểm, xử lý kỷ luật theo quy định. Thế nhưng báo cáo Chính phủ, UBQLVNNTDN lại cho rằng: “Hiện nay, Tổng Công ty Thuốc lá đang tiếp tục rà soát, kiểm điểm trách nhiệm liên quan đến thiếu sót, vi phạm đối với việc chuyển nhượng cơ sở nhà đất tại 152 Trần Phú, TP Hồ Chí Minh”. Trong khi đó báo cáo ngày 19/02/2024 của Thanh tra Chính phủ gửi Phó Thủ tướng Lê Minh Khái lại chỉ ra: “UBQLVNNTDN chưa báo cáo kết quả thực hiện xem xét trách nhiệm và có hình thức kỷ luật theo quy định của pháp luật đối với tập thể, cá nhân tại Tổng Công ty Thuốc lá đã để xảy ra những thiếu sót, vi phạm nêu tại Kết luận thanh tra thuộc thẩm quyền quản lý của Ủy ban”. 

 Được biết, Vinataba từng họp để xem xét trách nhiệm theo nội dung Kết luận 966/KL-TTCP của Thanh tra Chính phủ vào ngày 31/5/2023. Buổi họp có sự tham gia của các đại diện UBQLVNNTDN gồm: ông Nguyễn Ngọc Cảnh – Phó Chủ tịch, ông Nguyễn Cảnh Toàn – Vụ trưởng Vụ Tổ chức cán bộ, bà Đặng Thu Thủy - Vụ trưởng Vụ Pháp chế, KSNB; ông Nguyễn Thành Công – Chánh Văn phòng Ban Cán sự Đảng UBQLV. 

Tại Biên bản họp số 26/BB-TLVN có nêu ý kiến của ông Hồ Lê Nghĩa cho rằng, ông Nghĩa cùng ông Hà Quang Hà và bà Trần Thị Hoàng Mai là thành viên Hội đồng Thành viên không liên quan đến kiến nghị của Thanh tra Chính Phủ về dấu hiệu sai phạm tại dự án này, mặc dù tại thời điểm gây ra vi phạm thì ông Hồ Lê Nghĩa là Thành viên HĐTV kiêm Trưởng ban Kiểm soát Nội bộ. Ông Nghĩa còn khẳng định, Thanh tra Chính phủ đã sử dụng sai điều khoản của Nghị định 91/2015/NĐ-CP khi áp đặt vào nội dung không thuê tư vấn xây dựng phương án chuyển nhượng khi thoái vốn. 

 Các đại diện UBQLVNNTDN đã đồng thuận với các ý kiến của ông Hồ Lê Nghĩa. Như vậy, cuộc họp này hoàn toàn trái ngược với thông tin báo cáo của UBQLVNNTDN và Thanh tra Chính phủ về việc tiến hành kiểm điểm trách nhiệm. Biên bản họp kiểm điểm này, phải chăng được UBQLVNNTDN dùng để hoàn thiện “quy trình” tái bổ nhiệm cho ông Hồ Lê Nghĩa, mà không hề báo cáo cho Thanh tra Chính phủ và Phó thủ tướng Chính phủ? 

Chưa làm rõ sai phạm? 

Ngày 2/8/2023, Chủ tịch UBQLVNNTDN – ông Nguyễn Hoàng Anh đã ký Quyết định số 389/QĐ-UBQLV để tái bổ nhiệm ông Hồ Lê Nghĩa giữ chức vụ Chủ tịch HĐTV Vinataba, thời hạn 05 năm, kể từ ngày 1/9/2023, khi vi phạm khuyết điểm, trách nhiệm của các cá nhân và tập thể có liên quan đến các sai phạm còn chưa được công bố, làm rõ. 

Tại Kết luận Thanh tra 966/KL-TTCP ngày 20/9/2022 còn chỉ rõ trách nhiệm đối với những vi phạm, khuyết điểm trên thuộc về: Hội đồng Thành viên, Chủ tịch Hội đồng Thành viên, Tổng Giám đốc, Ban lãnh đạo Tổng Công ty Thuốc lá Việt Nam, Công ty TNHH MTV Thuốc lá Sài Gòn, Công ty TNHH MTV Thuốc lá Thăng Long, Công ty TNHH MTV Thuốc lá Hải Phòng, Công ty TNHH MTV Viện Thuốc lá... 

Theo luật sư Bùi Xuân Lai (Đoàn Luật sư TP Hà Nội): “Đánh giá cần phải làm rõ vai trò của Chủ tịch Hội đồng Thành viên Vinataba hiện nay khi giữ vị trí Thành viên Hội đồng thành viên, Trưởng Ban Kiểm soát trong quá trình thoái vốn tại dự án 152 Trần Phú là như thế nào? Quyết định số 341/QĐ-TLVN ngày 18/9/2014 quy định về quyền và nghĩa vụ các thành viên Hội đồng Thành viên ra sao? Đặc biệt, việc xử lý trách nhiệm của các tập thể, cá nhân hiện đang công tác tại Vinataba và các đơn vị thành viên hiện nay cần sự vào cuộc quyết liệt của các cơ quan chức năng, trong đó UBQLVNNTDN sẽ giữ vai trò then chốt”. 

Cũng theo luật sư Bùi Xuân Lai : “Theo quy định thì khi doanh nghiệp bị thanh tra, kiểm tra, việc tái bổ nhiệm với lãnh đạo cấp cao được kiểm soát rất chặt chẽ. Về quy định pháp luật, khoản 5, Điều 36 Nghị định số 159/2020/NĐ-CP của Chính phủ về bổ nhiệm lại người quản lý người giữ chức danh, chức vụ và người đại diện phần vốn Nhà nước tại doanh nghiệp quy định về điều kiện bổ nhiệm lại như sau: “không trong thời hạn xử lý kỷ luật, đang bị điều tra, truy tố, xét xử. Trường hợp doanh nghiệp đang trong thời gian cơ quan có thẩm quyền thanh tra, kiểm tra thì cấp có thẩm quyền trao đổi với cơ quan thanh tra, kiểm tra về nhân sự được đề nghị bổ nhiệm lại trước khi quyết định”. 

  Tại Thông báo số 1871/TB-TTCP ngày 20/10/2022 về Kết luận Thanh tra số 966/KLTT-TTCP tại Tổng công ty Thuốc lá Việt Nam (Vinataba), có nêu: “trong quá trình thực hiện, nếu phát hiện dấu hiệu tội phạm hoặc đến ngày 31/12/2023 chưa thực hiện được việc thu hồi thì chuyển Cơ quan Điều tra Bộ Công an để điều tra, xử lý theo quy định của pháp luật”. Tuy nhiên, đã hơn 4 tháng kể từ khi có Thông báo trên, những vi phạm pháp luật liên quan đến Vinataba vẫn chưa chuyển hồ sơ sang Cơ quan Cảnh sát Điều tra như Kết luận Thanh tra số 966/KLTT-TTCP của Thanh tra Chính phủ.