Nghệ An: Nguy cơ hạn hán thiếu nước ngọt, xâm nhập mặn sớm ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp

Từ giữa tháng 4, nước mặn đã bắt đầu xâm nhập qua cống bara xã Nghi Quang (Nghi Lộc), lan đến tận xã Nghi Thuận nằm cách công trình 9 km; đến cuối tháng, nước mặn xâm nhập đến cầu Cấm với mức khá cao, tầng nước ngọt chỉ còn trên dưới 1,5m.

Ông Nguyễn Đình Tuấn - Trạm phó Trạm Bara Nghi Quang cho biết: “Nước mặn xâm nhập là hiện tượng thường gặp trong nhiều năm qua. Tuy nhiên, năm nay, do công trình xuống cấp ngày càng nhanh và nặng nề, chênh lệch nước giữa thượng và hạ lưu quá lớn nên đẩy nguồn nước mặn lên nhanh. Tình hình sắp tới sẽ căng thẳng về nguồn nước do mực nước trên sông Lam xuống quá thấp, nước ngọt về vùng cuối của sông Cấm không có, hệ thống cửa cống xuống cấp, hư hỏng quá nặng nên nước mặn xâm nhập rất nhanh.”

Có nhiệm vụ ngăn mặn, giữ ngọt và phục vụ tưới tiêu cho vùng Nam Nghệ An với 23.000 ha lúa, năm 2023, bara Nghi Quang đã được đầu tư làm mới cửa cung và 6 cửa van phẳng, hiện Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã có văn bản gửi Sở Kế hoạch và Đầu tư để tiếp tục nâng cấp 6 cửa van phẳng còn lại.

Trong khi chờ đợi, từ đầu vụ xuân, đơn vị quản lý đã phải tiến hành biện pháp tình thế là dùng chăn chèn các khe hở của cửa, nhưng chỉ được một thời gian ngắn dưới tác động của nước, các vật dụng này lại bị bục. Những thời kỳ cao điểm, đơn vị phải cử người túc trực, đo độ mặn 3- 4 lần/ngày.

Nguồn nước ngọt trong hệ thống Thuỷ lợi Nam chủ yếu phụ thuộc nước sông Lam, nên nếu mực nước trên sông xuống thấp thì gần như toàn hệ thống sẽ không có nước ngọt bổ sung, nước mặn sẽ qua các cống Nghi Quang và Bến Thuỷ xâm nhập vào nội đồng.

Năm nay, ngay từ đầu vụ xuân, hơn 1.000 ha lúa của các huyện Thanh Chương, Đô Lương, Hưng Nguyên... đã bị hạn. Nguyên nhân do nhiều trạm bơm dọc sông Lam thuộc hệ thống Thuỷ lợi Nam có thời điểm không thể vận hành được vì mực nước sông xuống quá thấp. Từ đầu năm đến nay, mực nước tại cống Nam Đàn đã thường xuyên ở mức -0,6m/ thiết kế 1,15m, thậm chí nhiều thời điểm xuống thấp hơn, nguồn nước đầu vào hết sức khó khăn.

Ông Bạch Hưng Trung - Trưởng trạm Bara Nam Đàn chia sẻ: “Nếu nước sông thấp quá trong nhiều ngày thì nguy cơ nước mặn sẽ xâm nhập, các trạm bơm dọc sông Lam trước khi bơm đều phải thường xuyên đo độ mặn. Thời gian qua, đơn vị đã tập trung nạo vét, khơi thông các đầu mối, luồng lạch dọc kênh thấp, kênh dẫn; tổ chức trực 24/24h để kịp thời đóng mở cống khi triều lên xuống để giữ nước cho nội đồng.

Ông Bùi Văn Hào Chủ tịch kiêm Giám đốc Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên Thuỷ lợi Nam khẳng định: “Năm nay, theo dự báo thời tiết có thể khắc nghiệt, nắng hạn gay gắt, mực nước trong hệ thống ngày càng xuống thấp, hệ thống cửa ở bara Nghi Quang hư hỏng nên khả năng giữ nước bị hạn chế, nước biển sẽ vào sâu và sớm, nước mặn dễ xâm nhập hơn. Hiện, chúng tôi đang thường xuyên theo dõi chất lượng nước trên sông, nếu có dấu hiệu nước mặn lấn sâu là triển khai ngay phương án làm kín nước ở bara Nghi Quang và đắp đập mềm trên sông Cấm để nước từ cống Nghi Quang không lấn sâu vào đoạn cuối hệ thống tại huyện Nghi Lộc”,

Được biết hiện tại, mực nước tại các công trình đầu mối như thượng lưu cống Nam Đàn, cống Bến Thủy, Nghi Quang… đều ở mức thấp so với mọi năm; mực nước tại các trạm bơm lấy trực tiếp từ sông Cả cũng ở mức thấp so với cùng kỳ năm 2023.

Kế Hùng