Sáng 20/10, Bộ Chính trị, Ban Bí thư Trung ương Đảng tổ chức Hội nghị toàn quốc quán triệt, triển khai thực hiện Nghị quyết Hội nghị Trung ương 10 khóa XIII.

Thủ tướng Phạm Minh Chính đã trực tiếp truyền đạt một chuyên đề, trong đó, có nội dung về chủ trương đầu tư đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam.

Theo Thủ tướng, chủ trương đầu tư đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam là yêu cầu khách quan, lựa chọn mang tính chất chiến lược để phát triển hạ tầng đất nước.

Đồng thời tạo ra không gian phát triển mới, giá trị gia tăng của đất, đi lại thuận lợi cho người dân, cạnh tranh hàng hóa...

Thủ tướng nêu rõ trước đây chúng ta còn khó khăn, GDP bình quân đầu người mới hơn 1.000 USD, GDP hơn 100 tỉ USD nên chưa thực hiện được việc đầu tư đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam.

Đến nay GDP của Việt Nam đã gấp 3-4 lần và có dư địa để thực hiện đầu tư đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam.

"Nguồn lực ở đâu? Nguồn lực bao gồm nguồn lực của trung ương, nguồn lực của địa phương, nguồn lực đi vay, nguồn lực phát hành trái phiếu, nguồn lực hợp tác công tư.

Rất nhiều, đa dạng hóa để làm và chúng ta có đủ điều kiện để làm", ông nêu rõ và nhấn mạnh việc cần quyết tâm làm.

Thủ tướng dẫn chứng thế giới phát triển rất nhanh và Trung Quốc hiện có 47.000km đường sắt cao tốc, mỗi năm họ phát triển 3.000km cao tốc. Với dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam đề ra 10 năm và đến năm 2035 phải xong.

Ông cũng chỉ rõ nếu cách làm như cũ "nói thật là tầm 50 năm nữa" nên phải có cách làm mới, đổi mới cách quản trị, quản lý, cách huy động nguồn lực, đặc biệt là tư vấn, chống tiêu cực, tham nhũng, lãng phí.

"Chúng ta có cách làm mới thì mới đảm bảo được", ông nói thêm và mong muốn sự ủng hộ bởi đây là một trong các "công trình biểu tượng ở kỷ nguyên vươn mình của đất nước".

Thủ tướng thông tin hiện nay đang tập trung vào làm các đoạn tuyến kết nối với Trung Quốc gồm đoạn tuyến Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng. Ông nhấn mạnh quan điểm "đường sắt thì phải hiện đại" chứ không thể không hiện đại.

Đối với chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2026-2030, Thủ tướng cho biết về mục tiêu tổng quát, Ban Chấp hành Trung ương Đảng cơ bản thống nhất với mục tiêu.

Như phấn đấu đến năm 2030, là nước đang phát triển có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao, thuộc 30 nền kinh tế có quy mô GDP hàng đầu thế giới.

Tạo tiền đề vững chắc đưa nước ta trở thành nước phát triển, thu nhập cao, giàu mạnh, phồn vinh, văn minh, hạnh phúc vào năm 2045...

Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2026-2030 cũng đề ra các chỉ tiêu chủ yếu, về kinh tế, tốc độ tăng trưởng GDP bình quân 7,5 - 8,5%/năm; GDP bình quân đầu người đến năm 2030 đạt 7.400 - 7.600 USD...

Theo tờ trình do Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Nguyễn Văn Thắng thừa ủy quyền của Thủ tướng ký trình Quốc hội phê duyệt chủ trương đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam, dự án có điểm đầu tại TP.Hà Nội (ga Ngọc Hồi), điểm cuối tại TP.HCM (ga Thủ Thiêm).

Tổng chiều dài tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam khoảng 1.541km, dự kiến khoảng 60% là cầu, 10% là hầm và 30% nền đất.

Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam đi qua địa phận 20 tỉnh, thành phố gồm Hà Nội, Hà Nam, Nam Định, Ninh Bình, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế, Đà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên, Khánh Hòa, Ninh Thuận, Bình Thuận, Đồng Nai, TP.HCM.

Về quy mô đầu tư, dự án sẽ xây dựng mới tuyến đường sắt đôi, khổ 1.435mm, tốc độ thiết kế 350km/h, tải trọng 22,5 tấn/trục; xây dựng 23 ga khách, 5 ga hàng; đường sắt tốc độ cao vận chuyển hành khách, đáp ứng yêu cầu lưỡng dụng phục vụ quốc phòng, an ninh, có thể vận tải hàng hóa khi cần thiết.

Trong quá trình vận hành khai thác, trên cơ sở đề xuất của các địa phương, Thủ tướng sẽ quyết định đầu tư bổ sung một số vị trí nhà ga tại các đô thị có nhu cầu vận tải lớn.

Sơ bộ nhu cầu sử dụng đất của dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam khoảng 10.827ha, trong đó đất trồng lúa khoảng 3.655ha (trong đó đất lúa nước từ hai vụ trở lên 3.102ha); đất lâm nghiệp khoảng 2.567ha; các loại đất khác theo quy định của pháp luật về đất đai khoảng 4.605ha. Số dân cần tái định cư khoảng 120.836 người.

Sơ bộ tổng mức đầu tư dự án hơn 1,713 triệu tỷ đồng (tương đương 67,34 tỷ USD, suất đầu tư dự án khoảng 43,7 triệu USD/km. Trong đó ước tính chi phí bồi thường, tái định cư khoảng 5,9 tỷ USD; chi phí xây dựng khoảng 33,25 tỷ USD; chi phí thiết bị khoảng 11,03 tỷ USD; chi phí quản lý dự án khoảng 0,8 tỷ USD); chi phí tư vấn đầu tư xây dựng khoảng 3,61 tỷ USD; chi phí khác khoảng 0,9 tỷ USD; chi phí dự phòng (gồm lãi vay) khoảng 11,85 tỷ USD.

Theo đề xuất của Chính phủ, dự án được đầu tư công với nguồn vốn từ ngân sách trung ương bố trí theo các kỳ trung hạn, vốn góp của địa phương, vốn huy động có chi phí thấp và ít ràng buộc…

Trong quá trình xây dựng và vận hành sẽ kêu gọi doanh nghiệp tham gia đầu tư các khu dịch vụ, thương mại tại các ga; đầu tư thêm phương tiện khi có nhu cầu.

Chính phủ đề xuất thực hiện lập báo cáo nghiên cứu khả thi dự án trong năm 2025-2026; khởi công cuối năm 2027 và phấn đấu cơ bản hoàn thành tuyến trong năm 2035.

Về tổ chức khai thác đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, Chính phủ đề xuất trong điều kiện bình thường tổ chức khai thác chủ yếu vận chuyển hành khách (tàu chỉ dừng ở một số ga chính; tàu dừng đan xen ở tất cả các ga...).

Trường hợp có nhu cầu vận tải hàng hóa, hoặc xuất hiện tình huống khẩn cấp sẽ điều chỉnh biểu đồ chạy tàu cho phù hợp.

Trước đó, sáng ngày 20/10, tại Hội nghị toàn quốc quán triệt, triển khai thực hiện nghị quyết Hội nghị Trung ương 10 khóa XIII, Thủ tướng Phạm Minh Chính cũng đã trực tiếp truyền đạt một chuyên đề, trong đó, có nội dung về chủ trương đầu tư đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam.

Thủ tướng nhấn mạnh rằng việc đầu tư đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam là một yêu cầu khách quan và mang tính chiến lược trong quá trình phát triển hạ tầng đất nước. Đồng thời dự án sẽ tạo ra không gian phát triển mới, giá trị gia tăng của đất, đi lại thuận lợi cho người dân, cạnh tranh hàng hóa...

Thủ tướng chỉ rõ, trước đây Việt Nam còn gặp nhiều khó khăn về kinh tế, khi GDP bình quân đầu người chỉ hơn 1.000 USD và tổng GDP đạt hơn 100 tỷ USD, nên chưa thể thực hiện đầu tư đường sắt tốc độ cao. Tuy nhiên, hiện nay GDP của Việt Nam đã tăng gấp 3-4 lần, hoàn toàn đủ dư địa để triển khai dự án quan trọng này.

Về nguồn lực cho dự án, Thủ tướng cho biết có thể huy động từ nhiều nguồn như: Ngân sách trung ương, địa phương, vốn vay, phát hành trái phiếu và hợp tác công tư. Thủ tướng khẳng định: "Chúng ta có đủ điều kiện để làm".

Dẫn chứng từ thế giới, Trung Quốc hiện có mạng lưới đường sắt cao tốc dài 47.000km và mỗi năm xây dựng thêm 3.000km. Việt Nam đã đề ra mục tiêu hoàn thành đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam trong 10 năm, đến năm 2035 phải hoàn thành.

Tuy nhiên, Thủ tướng cảnh báo nếu làm theo cách cũ, việc này có thể mất đến 50 năm, do đó cần đổi mới quản trị, quản lý, huy động nguồn lực và chống tham nhũng, lãng phí để đảm bảo dự án được thực hiện nhanh chóng và hiệu quả.

Phúc Minh