Châu Á - Thái Bình Dương cần gấp rút ứng phó với biến đổi khí hậu trước khi quá muộn

Từ đầu năm 2023 đến nay, thế giới đã phải đối mặt với một loạt các sự kiện thời tiết khắc nghiệt, cho thấy tác động phức tạp và đa dạng của biến đổi khí hậu trên toàn cầu.

Trong khoảng thời gian đó, châu Á - Thái Bình Dương đã chứng kiến những đợt nắng nóng gay gắt, với nhiệt độ tăng vọt lên trên 45 độ C ở nhiều nền kinh tế và nhiệt độ cao kỷ lục được ghi nhận tại Lào, Thái Lan và Việt Nam. Ấn Độ bị nhấn chìm bởi lũ lụt thảm khốc cướp đi sinh mạng của hàng nghìn người, trong khi các vùng khác trong khu vực bị tàn phá bởi những cơn bão mạnh.

Theo cảnh báo của các nhà khoa học, những tác động tàn khốc của biến đổi khí hậu mà chúng ta đang chứng kiến hiện nay chỉ mới là sự khởi đầu, và thế giới có thể đã đạt đến một “điểm tới hạn” quan trọng của hành tinh - điểm mà con người có nguy cơ không thể đảo ngược. Nếu chúng ta vượt qua điểm này, những thảm họa thiên nhiên ngày càng diễn ra thường xuyên hơn, kéo dài hơn và dữ dội hơn.

Đáng lưu ý, châu Á - đặc biệt là Đông Nam Á, đang phải đối mặt với tương lai khí hậu ảm đạm, với dự đoán về các cuộc khủng hoảng môi trường leo thang có thể làm tê liệt nền kinh tế và gây nguy hiểm cho hàng triệu sinh mạng.

Thực tế, khi xem xét kỹ tiến độ thực hiện Mục tiêu Phát triển Bền vững 13 (kêu gọi hành động mạnh mẽ hơn về khí hậu), chính phủ các quốc gia trên khắp châu Á - Thái Bình Dương dường như đang đi đúng hướng trong việc áp dụng các chiến lược giảm thiểu rủi ro thiên tai quốc gia vào năm 2023.

Tuy nhiên, tỷ lệ các chính quyền địa phương áp dụng và triển khai các chiến lược giảm thiểu rủi ro thiên tai cục bộ vẫn thấp hơn mục tiêu đặt ra cho năm 2023. Hơn nữa, các hành động chính sách này dường như không làm giảm số người thiệt mạng, số người mất tích hoặc bị ảnh hưởng bởi thiên tai. Đáng lo ngại hơn, dữ liệu cho thấy tiến độ giảm phát thải khí nhà kính (GHG) của khu vực thậm chí còn thụt lùi so với trước đó.

Rõ ràng, châu Á đang phát triển rất dễ bị ảnh hưởng bởi biến đổi khí hậu, nhưng đồng thời, đây cũng là động lực chính thúc đẩy khí thải nhà kính gia tăng. Khu vực này tạo ra khoảng 1/2 lượng khí thải GHG toàn cầu vào năm 2021, do nhu cầu tiêu dùng trong nước, nhu cầu năng lượng và sản xuất tăng cao. Nếu không có những nỗ lực giảm thiểu mạnh mẽ hơn, khu vực này sẽ phải hứng chịu nhiều đợt nắng nóng, lũ lụt, mưa bão và các bệnh truyền nhiễm nghiêm trọng hơn. Tuy nhiên, châu Á đang ở vị thế thuận lợi để hưởng lợi từ quá trình chuyển đổi sang mức phát thải ròng bằng 0 nhờ có tiềm năng sản xuất năng lượng tái tạo to lớn.

Song song đó, mối quan tâm của công chúng về biến đổi khí hậu cũng rất mạnh mẽ, cùng với sự ủng hộ đối với các hành động khí hậu đầy tham vọng. Khảo sát nhận thức trực tuyến về biến đổi khí hậu của Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) cho thấy 91% người dân ở 14 nền kinh tế trong khu vực này coi biến đổi khí hậu là một vấn đề nghiêm trọng. Việc nâng cao nhận thức về các hành động ứng phó với khí hậu, đồng thời đảm bảo rằng các chính sách được thiết kế tốt và giải quyết các bất bình đẳng hiện có, có thể xóa tan nghi ngờ và thúc đẩy sự ủng hộ của công chúng.

Ngoài ra, Theo nghiên cứu mới nhất của Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB), quá trình biến đổi khí hậu có thể khiến tổng sản phẩm quốc nội (GDP) ở khu vực châu Á và Thái Bình Dương giảm 17% vào năm 2070 và tăng lên 41% vào năm 2100.

Trong báo cáo khí hậu châu Á - Thái Bình Dương, ADB nhận định, quá trình biến đổi khí hậu sẽ khiến mực nước biển dâng cao, đồng thời làm năng suất lao động. Các yếu tố này sẽ khiến các quốc gia có nền kinh tế chưa phát triển trong khu vực dễ bị đổ vỡ.

Trong một nghiên cứu về nhận thức biến đổi khí hậu của ADB năm nay, 91% số người được hỏi tại 14 nền kinh tế trong khu vực cho biết họ coi hiện tượng ấm lên toàn cầu là một vấn đề nghiêm trọng, trong đó nhiều người mong muốn chính phủ có hành động quyết liệt hơn.

Các hành động thích ứng cần được đẩy nhanh để giải quyết những rủi ro khí hậu đang gia tăng, cùng với yêu cầu cấp bách phải nâng cao đáng kể nguồn tài chính khí hậu tập trung vào thích ứng. ADB đánh giá nhu cầu đầu tư hàng năm cho các quốc gia trong khu vực để thích ứng với tình trạng nóng lên toàn cầu ở mức từ 102 tỷ đô la đến 431 tỷ đô la, vượt xa mức 34 tỷ đô la tài trợ cho hành động thích ứng được ghi nhận trong khu vực vào năm 2021-2022. Các cải cách quy định của chính phủ và việc tăng cường nhận thức về rủi ro khí hậu đang giúp thu hút các nguồn tài chính khí hậu tư nhân mới, nhưng vẫn cần có những dòng đầu tư tư nhân lớn hơn nhiều.

Về mặt giảm thiểu, báo cáo cho thấy khu vực này đang ở vị thế thuận lợi để áp dụng năng lượng tái tạo nhằm thúc đẩy quá trình chuyển đổi sang mức phát thải ròng bằng 0 và việc thúc đẩy thị trường carbon trong nước và quốc tế có thể giúp đạt được các mục tiêu hành động vì khí hậu một cách hiệu quả về mặt chi phí.

Hoàng Thơ