Cục Cảnh sát phòng, chống tội phạm về môi trường (Bộ Công an): Nhận diện đầy đủ, chính xác những vi phạm pháp luật về môi trường

Năm qua, lực lượng Cảnh sát phòng, chống tội phạm về môi trường đã khẳng định bản lĩnh chính trị vững vàng, lòng trung thành tuyệt đối với Đảng, Nhà nước và Nhân dân. Những kết quả, thành tích trên đã góp phần quan trọng vào sự phát triển kinh tế-xã hội và đối ngoại của đất nước, củng cố thêm niềm tin của nhân dân đối với lực lượng công an. Nhân dịp đầu Xuân Ất Tỵ 2025, phóng viên Tạp chí điện tử Môi trường và Cuộc sống đã có buổi phỏng vấn Trung tướng Trần Minh Lệ, Bí thư Đảng ủy, Cục trưởng Cục Cảnh sát phòng, chống tội phạm (PCTP) về môi trường (Bộ Công an) về những kết quả đạt được trong năm qua và kế hoạch hoạt động của lực lượng CSMT trong năm 2025.

PV: Năm 2024, lực lượng Cảnh sát PCTP về môi trường đã lập được nhiều chiến công, xin ông cho biết một số kết quả mà lực lượng đạt được trong thời gian qua?

Trung tướng Trần Minh Lệ: Năm 2024, tình hình kinh tế - xã hội Việt Nam phục hồi rõ nét. Nhưng song song với đó, tội phạm và vi phạm pháp luật về môi trường, tài nguyên, an toàn thực phẩm có chiều hướng gia tăng, diễn biến phức tạp. Xu hướng toàn cầu hóa, tội phạm môi trường trên không gian mạng ngày càng tinh vi, xâm phạm nghiêm trọng đến đời sống của nhân dân như gây ô nhiễm nguồn nước, không khí, thực phẩm kém an toàn... trở thành mầm mống mất an ninh trật tự, ảnh hưởng sâu sắc đến sự phát triển kinh tế của đất nước.

Trước thực trạng này, Cục Cảnh sát PCTP về môi trường đã bám sát chỉ đạo của Chính phủ, Đảng uỷ CATW và lãnh đạo Bộ Công an chỉ đạo hệ lực lượng tập trung thực hiện quyết liệt Chương trình công tác năm 2024 và các kế hoạch, biện pháp đấu tranh phòng, chống tội phạm về môi trường, tài nguyên, an toàn thực phẩm tiếp tục đạt được những chuyển biến tích cực, quan trọng và nổi bật là: Chủ trì tham mưu cho lãnh đạo Bộ xây dựng và trình Chính phủ các Nghị định, Thông tư và các văn bản pháp lý nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật, tạo hành lang pháp lý cho lực lượng Cảnh sát PCTP về môi trường thực hiện nhiệm vụ, như: Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 105 ngày 20/10/2015 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Pháp lệnh Cảnh sát môi trường; Tham mưu cho Bộ thực hiện các chuyên đề công tác lớn như phòng ngừa, đấu tranh với các vi phạm pháp luật về môi trường trên hệ thống thủy lợi Bắc Hưng Hải; vi phạm về khai thác, kinh doanh; phòng ngừa, đấu tranh với các hoạt động khai thác, sử dụng khoáng sản trái phép làm vật liệu xây dựng tại các dự án trọng điểm quốc gia; phòng chống vi phạm pháp luật trong lĩnh vực an toàn thực phẩm;

Tập trung chỉ đạo, hướng dẫn nghiệp vụ để kịp thời giải quyết những vấn đề khó khăn, vướng mắc và trực tiếp kiểm tra, đôn đốc các đơn vị, địa phương về công tác nghiệp vụ trong phòng ngừa, đấu tranh, xử lý tội phạm, vi phạm pháp luật (VPPL) về môi trường, tài nguyên, an toàn thực phẩm xuyên suốt từ Công an cấp tỉnh đến cấp xã;

Thực hiện vai trò là cơ quan thường trực giúp việc cho Bộ trong tham mưu thực hiện Đề án “Tăng cường phòng, chống tội phạm về đa dạng sinh học đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050” của Thủ tướng Chính phủ, chúng tôi cũng thường xuyên theo dõi, đôn đốc các đơn vị, địa phương và báo cáo lãnh đạo Bộ về tiến độ, kết quả thực hiện Đề án trên;

Công tác phòng ngừa tội phạm, nhất là công tác nghiệp vụ đã được triển khai thực hiện bám sát chỉ đạo của lãnh đạo Bộ và ngày càng có chất lượng, hiệu quả hơn. Công tác phòng ngừa xã hội, nhất là công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật được quan tâm đẩy mạnh, tạo sự lan tỏa, tác động đến ý thức, trách nhiệm bảo vệ môi trường (BVMT) trong nhân dân; Chủ động, kịp thời tổ chức các hoạt động trao đổi, phối hợp với các địa phương, đơn vị, ngành chức năng và hợp tác quốc tế trong phòng, chống tội phạm và VPPL về môi trường;

Nhờ làm tốt công tác tham mưu, nắm tình hình, công tác đấu tranh, xử lý tội phạm và VPPL về môi trường, tài nguyên, an toàn thực phẩm tiếp tục có chuyển biến tích cực, nâng cao tỷ lệ xử lý hình sự và tăng cường thực hiện thẩm quyền điều tra tội phạm; tập trung đấu tranh, xử lý các vụ việc lớn trong các lĩnh vực xã hội quan tâm, tăng cường xử lý hình sự để tạo sự răn đe, cảnh tỉnh, phòng ngừa vi phạm. Toàn lực lượng đã kiểm tra, phát hiện, xử lý 26.640 vụ/28.223 đối tượng VPPL về môi trường, tài nguyên, an toàn thực phẩm; Khởi tố, đề nghị khởi tố: 704 vụ/1.113 bị can. Xử phạt, đề nghị xử phạt VPHC 24.694 vụ/25.977 đối tượng với tổng số tiền 315,073 tỷ đồng. Riêng Cục đã kiểm tra, phát hiện mới 60 vụ/119 đối tượng VPPL về môi trường, tài nguyên, an toàn thực phẩm; trực tiếp khởi tố 10 vụ, đề nghị khởi tố 03 vụ; xử phạt VPHC 34 vụ/34 đối tượng với số tiền 19,881 tỷ đồng.

Đặc biệt, ngay sau khi ra quân hưởng ứng đợt cao điểm tấn công, trấn áp tội phạm, bảo đảm ANTT trong dịp trước, trong và sau dịp tết Ất Tỵ 2025, liên tiếp trong thời gian qua, Cục Cảnh sát PCTP về môi trường, Bộ Công an đã phối hợp với nhiều đơn vị địa phương phát hiện, triệt phá các vụ việc VPPL về tài môi trường, tài nguyên, an toàn thực phẩm. Điển hình như: Ra Quyết định số 11/QĐ-C05-P2 khởi tố vụ án hình sự “Vi phạm quy định về an toàn thực phẩm” xảy ra trên địa bàn tỉnh Đồng Nai; Vụ phát hiện Công ty TNHH Thương mại Linh Hải đóng trên địa bàn thôn Hà Xá, xã Đại Hưng, huyện Mỹ Đức, TP. Hà Nội do ông Nguyễn Văn Bắc làm Giám đốc, có hành vi khai thác trái phép tài nguyên nước nằm dưới đất trong khuôn viên đất do Công ty quản lý để sản xuất nước sinh hoạt và đóng chai, đóng bình phục vụ kinh doanh; Vụ phát hiện Công ty Cổ phần Hồ Toản, đóng tại thôn 14, xã Mỹ Bằng, Yên Sơn, Tuyên Quang đang có hành vi xả nước thải không qua xử lý ra môi trường và đốt các vỏ thuốc thú y, các loại chất thải khác không đảm bảo quy định; Vụ ngăn chặn nhập khẩu trái phép từ nước ngoài vào Việt Nam gần 400 tấn heo không qua kiểm dịch thú y, không khai báo các cơ quan chức năng tại khu vực biên giới tỉnh Tây Ninh,…

Có thể nói, qua thực tiễn công tác, lực lượng Cảnh sát PCTP về môi trường đã khẳng định bản lĩnh chính trị vững vàng, lòng trung thành tuyệt đối với Đảng, Nhà nước và Nhân dân. Những kết quả, thành tích trên đã góp phần quan trọng vào sự phát triển kinh tế - xã hội và đối ngoại của đất nước, củng cố thêm niềm tin của nhân dân đối với lực lượng Công an.

PV: Các đối tượng xả thải, đổ thải gây ô nhiễm môi trường hiện nay rất đa dạng và tinh vi, vậy ông có thể cho biết những vi phạm này thường xảy ra trong những lĩnh vực nào?

Trung tướng Trần Minh Lệ: Có thể nói, việc gây ô nhiễm môi trường thường xảy ra tại 2 lĩnh vực chính đó là lĩnh vực công nghiệp, giao thông, xây dựng và lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn, tài nguyên khoáng sản. Cụ thể:

Trong lĩnh vực công nghiệp, giao thông, xây dựng: Vi phạm chủ yếu về nước thải tại các doanh nghiệp là: Không xây lắp, xây lắp không đúng, không vận hành, không vận hành thường xuyên hoặc vận hành không đúng quy trình đối với công trình xử lý nước thải đã được phê duyệt; Lắp đặt các đường ống với mục đích xả trộm nước thải không qua xử lý ra môi trường; Thực hiện chôn, lấp chất thải nguy hại lẫn với chất thải rắn công nghiệp thông thường; ký hợp đồng với đơn vị có chức năng xử lý CTR nhưng không bàn giao mà thuê địa điểm để tự chôn lấp hoặc đổ chất thải trái pháp luật; Xây lắp hệ thống xử lý khí thải, hệ thống thu gom bụi có công nghệ lỗi thời, lạc hậu hoặc lắp đặt không đầy đủ hệ thống xử lý khí bụi thải, không vận hành hoặc vận hành không đúng quy trình hệ thống xử lý khí, bụi thải; Quá trình thi công không thực hiện đúng báo cáo đánh giá tác động môi trường, thường xả bùn thải nạo vét trái phép vào các vị trí không được phép, gây ô nhiễm môi trường, phá hủy hệ sinh thái và đa dạng sinh học.

Trong lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn, tài nguyên khoáng sản: Vi phạm chủ yếu phát sinh trong việc sử dụng hóa chất trong hoạt động trồng trọt, phát sinh số lượng lớn chất thải rắn từ hoạt động trồng trọt, nhất là bao bì thuốc bảo vệ thực vật bỏ ngay tại đồng ruộng, gây nguy cơ ô nhiễm môi trường đất, nước dưới đất và nước mặt; Các làng nghề vẫn còn sử dụng công nghệ lạc hậu, không có hệ thống xử lý chất thải, xả thải trực tiếp ra môi trường. Ðáng chú ý, tại các vùng nuôi trồng thủy sản tập trung, nhất là ở khu vực nuôi tôm thâm canh và bán thâm canh, chất lượng môi trường đất, nước và các hệ sinh thái bị biến đổi mạnh do suy thoái và ô nhiễm. Chất lượng nước tại các khu vực này có dấu hiệu ô nhiễm hữu cơ như: BOD, COD, ni-tơ, phốt - pho… cao hơn tiêu chuẩn cho phép; VPPL trong phá rừng, khai thác tài nguyên thiên nhiên trái phép, nhập khẩu, phát tán các loài ngoại lai xâm hại; Hoạt động săn bắt, mua bán, vận chuyển trái phép các loài động, thực vật hoang dã vẫn diễn ra thường xuyên qua các sân bay quốc tế, các cảng biển, cửa khẩu đường bộ và qua các lối mòn, lối mở giáp ranh biên giới với nhiều phương thức thủ đoạn tinh vi; thủ đoạn khai thác vượt công suất hàng năm cho phép, khai thác vượt ranh giới phạm vi cấp phép, khai thác không đúng thời gian ghi trong giấy phép.

PV: Để kịp thời phát hiện, điều tra tìm ra nguyên nhân vi phạm của các đối tượng, lực lượng Cảnh sát PCTP về môi trường gặp phải những khó khăn gì?

Trung tướng Trần Minh Lệ: Hiện nay, hệ thống văn bản quy phạm pháp luật tạo hành lang pháp lý cho lực lượng Cảnh sát PCTP về môi trường còn nhiều bất cập, mặc dù đã được điều chỉnh, bổ sung, sửa đổi, tuy nhiên việc áp dụng vào thực tiễn còn gặp nhiều khó khăn.

Thứ hai, các đối tượng VPPL về BVMT có phương thức thực hiện tội phạm rất tinh vi, có nhiều thủ đoạn nhằm che dấu hành vi vi phạm hoặc chống đối, cản trở gây khó khăn cho việc phát hiện, xử lý của các cơ quan chức năng. Bên cạnh đó, điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị cho lực lượng Cảnh sát PCTP về môi trường đã được quan tâm đầu tư nhưng vẫn còn hạn chế, chưa đáp ứng yêu cầu công tác.

Thứ ba, những điều kiện đảm bảo phù hợp với đặc điểm, đặc thù của công tác còn thiếu, chưa đáp ứng được yêu cầu thực tiễn, nhất là các vấn đề về nơi tạm giữ, bảo quản tang vật, phương tiện vi phạm; con người, phương tiện, kinh phí phục vụ cho công tác giám định, kiểm định... dẫn đến hạn chế trong công tác phát hiện, xử lý vi phạm.

PV: Trong thời gian tới, lực lượng Cảnh sát PCTP về môi trường sẽ có những kế hoạch hoạt động thế nào để đấu tranh xử lý, ngăn chặn có hiệu quả đối với tội phạm và hành vi vi phạm pháp luật về môi trường?

Trung tướng Trần Minh Lệ: Năm 2025 là năm có ý nghĩa đặc biệt quan trọng với nhiều sự kiến lớn của đất nước, là năm diễn ra Đại hội Đảng các cấp tiến tới Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIV của Đảng, đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Trong bối cảnh tình hình thế giới, khu vực dự báo có nhiều diễn biến phức tạp, khó lường, một số vấn đề môi trường chưa được giải quyết triệt để sẽ tiếp tục đặt ra các thách thức, yêu cầu, nhiệm vụ nặng nề đối với công tác phòng, chống tội phạm và VPPL về môi trường, tài nguyên, an toàn thực phẩm… lực lượng Cảnh sát PCTP về môi trường đề ra một số nhiệm vụ trọng tâm như sau:

Một là, thực hiện nghiêm túc, có hiệu quả các Chỉ thị, Nghị quyết của Đảng, Quốc hội, Chính phủ, Bộ Công an về công tác BVMT, tài nguyên, an toàn thực phẩm. Nâng cao chất lượng công tác tham mưu, dự báo, đánh giá đúng tình hình, chỉ đạo, hướng dẫn, trực tiếp kiểm tra việc thực hiện công tác PCTP và VPPL về môi trường, tài nguyên, an toàn thực phẩm xuyên suốt đến công an cấp huyện, cấp xã.

Hai là, tiếp tục tham mưu hoàn thiện chính sách, pháp luật về PCTP và VPPL về môi trường, tài nguyên, an toàn thực phẩm đáp ứng yêu cầu của thực tiễn. Triển khai quyết liệt các giải pháp trong phòng ngừa, đấu tranh, xử lý tội phạm, kết hợp chặt chẽ giữa phòng ngừa xã hội và phòng ngừa nghiệp vụ. Nâng cao chất lượng, hiệu quả thực chất công tác nghiệp vụ, xác định đây là “vũ khí sắc bén”, “công tác nghiệp vụ cơ bản không được đi sau tội phạm”, “năm sau phải tốt hơn năm trước”.

Ba là, chủ động nắm, đánh giá, dự báo sát đúng tình hình từ sớm, từ xa, nhận diện kịp thời, đầy đủ về hoạt động của tội phạm và VPPL về môi trường, tài nguyên, an toàn thực phẩm, không để phát sinh các “điểm nóng” về môi trường, gây bức xúc trong xã hội. Mở các đợt cao điểm tăng cường đấu tranh, xử lý tội phạm và VPPL về môi trường, tài nguyên, an toàn thực phẩm nhất là trong dịp Tết Nguyên đán Ất Tỵ 2025, bảo vệ Đại hội Đảng các cấp tiến tới Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIV của Đảng… và các chuyên đề trọng tâm như: quản lý chất thải nguy hại; xử lý nước thải, chất thải công nghiệp và rác thải sinh hoạt; phòng ngừa sự cố môi trường; khai thác, bảo vệ rừng; khai thác cát sỏi lòng sông; an toàn thực phẩm... theo phương châm “xử lý một vụ, cảnh tỉnh cả vùng...”.

Bốn là, đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ, chuyển đổi số đáp ứng các yêu cầu thực tiễn công tác của đơn vị; đẩy mạnh các hoạt động đối ngoại, hợp tác quốc tế, chủ động tham gia các cơ chế đa phương, song phương, phối hợp với các tổ chức quốc tế, tổ chức phi chính phủ, liên chính phủ theo quy định của Bộ Công an và sử dụng hiệu quả các nguồn lực hỗ trợ về tài chính, kỹ thuật công nghệ phục vụ công tác.

Năm là, xây dựng lực lượng Cảnh sát PCTP về môi trường theo Nghị quyết số 12 ngày 16/03/2022 của Bộ Chính trị với phương châm “TINH - GỌN - MẠNH - HIỆU NĂNG - HIỆU LỰC - HIỆU QUẢ”; tăng cường nghiên cứu khoa học, hoàn thiện lý luận về PCTP và VPPL về môi trường; Chú trọng công tác giáo dục chính trị tư tưởng, nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ và thực hiện nghiêm công tác kiểm tra, giám sát; siết chặt kỷ luật, kỷ cương, việc chấp hành quy chế, quy trình công tác, điều lệnh CAND; có hình thức khen thưởng đối với các tập thể, cá nhân có thành tích xuất sắc trong công tác.

PV: Xin cảm ơn Cục trưởng, chúc Cục trưởng và các cán bộ chiến sĩ Cảnh sát môi trường mạnh khỏe và gặt hái được nhiều thành công trong năm 2025!

Hà Thu