Nhiều dự án điện gió sẽ gặp khó khi cơ chế giá thay đổi
Tài nguyên và phát triển - Ngày đăng : 11:55, 03/07/2021
Theo thống kê của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), đến nay có 130 dự án điện gió đã ký hợp đồng mua bán điện với EVN, trong đó số dự án đã đưa vào vận hành thương mại là 12 dự án với tổng công suất là 581,93 MW.
Dự kiến, đến hết ngày 31/10/2021 sẽ có thêm khoảng 105 dự án vận hành thương mại (tương đương với 5.000 MW điện gió) kịp hưởng giá FIT (giá cố định) 8,5 cent/kWh (khoảng 1.927 đồng) với điện gió trên đất liền và 9,8 cent/kWh (khoảng 2.223 đồng) với điện gió ngoài khơi theo Quyết định 39/2018 của Thủ tướng. Ngoài ra, có 13 dự án sẽ không kịp vận hành trước ngày 1/11 năm nay.
Tuy nhiên, đây chỉ là báo cáo từ phía nhà đầu tư, còn thực tế triển khai được ghi nhận có nhiều dự án còn chưa giải phóng xong mặt bằng. Hay tại các tỉnh ĐBSCL như: Sóc Trăng, Bạc Liêu, Cà Mau, Trà Vinh, Bến Tre… hàng loạt dự án điện gió đang gặp khó khăn do không thể vận chuyển vật tư, trang thiết bị đến chân công trình. Một số nhà thầu còn cho biết, do dịch Covid-19 nên tình trạng các chuyên gia nước ngoài vào Việt Nam phải cách ly theo quy định nên phần nào làm trễ tiến độ…
Vì thế, con số không kịp vận hành thương mại trước thời điểm hết giá FIT sẽ còn nhiều hơn dự báo.
Hiện Bộ Công thương đang xây dựng cơ chế đấu thầu cho điện gió sau khi giá FIT theo Quyết định 39/2018 hết hiệu lực. Trong khi đó, mới cuối năm ngoái, Bộ này vẫn còn giữ quan điểm “kéo dài giá FIT điện gió đến hết năm 2023”.
Đại diện Bộ Công thương cho biết, cuối năm 2020, Bộ có xin ý kiến các bộ, ngành về đề xuất kéo dài thời gian áp dụng cơ chế giá cố định điện gió đến hết năm 2023 (với mức giá giảm so với Quyết định 39).
Tuy nhiên, gần đây có nhiều quy định pháp luật mới đã được ban hành và có hiệu lực như Luật Đầu tư 2020, Nghị định 31/2021 hướng dẫn thi hành Luật Đầu tư, Nghị định 25/2020 quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Đấu thầu về lựa chọn nhà đầu tư.
Với những quy định mới này, việc lựa chọn nhà đầu tư phát triển các dự án điện gió cơ bản sẽ được thực hiện thông qua đấu thầu (trừ một số trường hợp đặc biệt do pháp luật quy định).
“Vì vậy, việc kéo dài cơ chế giá FIT đã không còn phù hợp với các quy định của pháp luật”, đại diện Bộ Công thương khẳng định, đồng thời cho rằng, theo kinh nghiệm thế giới, khi thị trường đã phát triển đến quy mô nhất định, việc chuyển sang cơ chế đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư sẽ tốt hơn cho công tác quản lý và tăng độ minh bạch, cạnh tranh.
Việt Nam là quốc gia có tiềm năng điện gió được đánh giá rất cao. Ảnh: Xuân Ngọc
Ông Ian Hatton – Chủ tịch Tập đoàn Enterprize Energy, chủ đầu tư dự án điện gió ngoài khơi Thăng Long Wind – cho hay, điện gió hiện nay không chỉ giới hạn trong việc tạo ra điện năng, kết nối lưới điện quốc gia, mà còn được tích hợp với hệ thống điện phân nước, độc lập với lưới điện, tạo ra nhiên liệu khí hydro, thay thế nhiên liệu hóa thạch, phục vụ cho phát điện từ các nhà máy tuốc bin khí, giao thông vận tải, hóa chất, tích trữ năng lượng.
Tiềm năng gió ngoài khơi của Việt Nam cho phép Việt Nam phát triển đồng bộ các mục tiêu trên, không chỉ phục vụ trong nước mà tiến tới xuất khẩu khí nhiên liệu hydro xanh.
Nói về sự thay đổi trong cơ chế đấu thầu cho điện gió sau khi giá FIT theo Quyết định 39/2018 hết hiệu lực ông Ian Hatton cho rằng, việc đấu thầu các dự án điện gió ngoài khơi đã được các quốc gia trong khu vực Châu Á và trên thế giới phổ biến rộng rãi, trên cơ sở đó Nhóm Ngân hàng thế giới đã tổng hợp và có kiến nghị cụ thể.
“Chúng tôi đã có kiến nghị tới Chính phủ và Bộ Công Thương cho phép áp dụng cơ chế đàm phán giá hợp đồng mua bán điện của dự án Thăng Long Wind theo các nguyên tắc công khai, minh bạch, phù hợp với thông lệ quốc tế và phải giảm dần do sự phát triển của công nghệ và chuỗi cung ứng” – ông lan Hatton chia sẻ.
Theo TS Đinh Văn Nguyên – Trưởng Dự án phát triển năng lượng tái tạo ngoài khơi toàn quốc, Trung tâm Quốc gia Năng lượng, Khí hậu và Biển (MaREI Centre), Đại học Tổng hợp Cork, CH Ireland – cho biết, để phát triển một dự án điện gió, trong đó có dự án trên bờ, gần bờ ngoài khơi và điện gió ngoài khơi – được hình thành dựa trên chuỗi cung ứng đủ lớn, có yêu cầu kỹ thuật cao đặc biệt về nhân lực, thiết bị, tàu, máy móc và công nghệ thi công và cần nhà đầu tư, nhà thầu có kinh nghiệm, tiềm lực tài chính.
Trong thời gian tới, nếu nhà chức trách xác định bỏ cơ chế giá FIT với điện gió thì cần phải có một cuộc điều tra tổng thể, xem các doanh nghiệp điện gió trong nước có nhân lực, vật lực và tài chính như thế nào, khả năng thắng thầu ra sao.
Bên cạnh đó, để tránh những hệ luỵ có thể xảy ra như điện mặt trời trong thời gian vừa qua, nhà chức trách cần trả lời được các câu hỏi: Năng lực nhà thầu điện gió đáp ứng được bao nhiêu kWh/năm và liệu đấu thầu thì đấu thầu bao nhiêu kWh/năm; đấu thầu như thế nào để các doanh nghiệp chuẩn bị nhân lực.
“Tôi cho rằng, với điện gió trên bờ, hiện nay chủ đầu tư và các doanh nghiệp xây lắp cơ bản tự chủ rồi, có tiềm lực tài chính nên thực hiện cơ chế đấu thầu, lựa chọn nhà đầu tư.
Tuy nhiên, nếu thực hiện đấu thầu thì cần đạt mục tiêu quan trọng nhất, đó là tối ưu hiệu quả của giá đấu thầu, giá mua điện cuối cùng. Làm sao để việc đấu thầu, lựa chọn nhà đầu tư có lộ trình cụ thể, diễn ra liên tục trong 5 năm” – TS Đinh Văn Nguyên nói.
Còn với điện gió ngoài khơi, theo chuyên gia này, việc chuyển sang cơ chế đấu thầu nên được cân nhắc kỹ lưỡng.
Bởi, không giống như điện gió trên bờ, đầu tư của ngành điện gió ngoài khơi rất phức tạp, cần sự hợp tác giữa các nhà phát triển dự án và chính quyền, xây dựng được chuỗi cung ứng ngay tại địa phương. Cơ chế giá gắn với việc đầu tư theo từng giai đoạn, chuyển từ FIT sang thực hiện đấu thầu, sẽ giúp các bên liên quan có thêm thời gian học hỏi, tăng thêm kinh nghiệm.
Nam Anh