Khơi thông nguồn lực thúc đẩy doanh nghiệp nhỏ và vừa chuyển đổi xanh

Trong khi các tập đoàn lớn và doanh nghiệp FDI đang tăng tốc trên hành trình chuyển đổi xanh, thì phần lớn doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) tại Việt Nam vẫn đang loay hoay tìm đường. Để không bị bỏ lại phía sau trong tiến trình hướng tới phát triển bền vững và mục tiêu Net Zero, việc khơi thông các nguồn lực – đặc biệt là tài chính, công nghệ và chính sách – trở thành yêu cầu cấp thiết. Diễn đàn "Khơi thông nguồn lực cùng doanh nghiệp chuyển đổi xanh" do Báo Đại biểu Nhân dân và các đơn vị phối hợp tổ chức sáng nay (22/4) chính là dịp để các bên cùng ngồi lại, nhận diện rào cản và đưa ra giải pháp đồng bộ nhằm thúc đẩy chuyển đổi xanh trong khu vực doanh nghiệp chiếm tỷ trọng áp đảo về số lượng này.

[VIDEO] Hội thảo “Chuyển đổi xanh: Động lực phát triển bền vững khu vực Bắc Trung Bộ

Doanh nghiệp nhỏ và vừa vẫn bên lề cuộc chơi

Chuyển đổi xanh và phát triển kinh tế carbon thấp đang là xu thế tất yếu toàn cầu nhằm ứng phó với biến đổi khí hậu. Tại Việt Nam, quá trình này cũng đang được Chính phủ thúc đẩy mạnh mẽ nhằm hiện thực hóa cam kết đạt phát thải ròng bằng 0 (Net Zero) vào năm 2050. Tuy nhiên, thực tế cho thấy phần lớn DNNVV vẫn chưa có bước tiến rõ nét trong chiến lược "xanh hóa" hoạt động sản xuất kinh doanh.

Phát biểu tại Diễn đàn, TS. Trần Thị Hồng Minh – Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chính sách và Chiến lược phát triển – cho biết: “Nhận thức của doanh nghiệp Việt Nam về chuyển đổi xanh đã có sự chuyển biến tích cực. Tuy nhiên, giữa nhận thức và hành động vẫn còn một khoảng cách đáng kể. Nhiều DNNVV vẫn e ngại thay đổi mô hình kinh doanh vì thiếu nguồn lực và cơ chế hỗ trợ phù hợp.”

Thực tế, các doanh nghiệp nhỏ và vừa thường gặp khó khăn trong việc tiếp cận vốn đầu tư cho các sáng kiến xanh do chi phí ban đầu lớn và rủi ro cao. Bên cạnh đó, họ còn thiếu nhân lực chất lượng cao, công nghệ tiên tiến và thông tin đầy đủ về các chính sách ưu đãi liên quan đến chuyển đổi xanh.

Một trong những rào cản lớn nhất đối với DNNVV trong chuyển đổi xanh là vấn đề tài chính. Theo bà Trần Thị Hồng Minh, chi phí đầu tư cho các giải pháp công nghệ sạch thường vượt quá khả năng của doanh nghiệp nhỏ, trong khi cơ hội tiếp cận các nguồn tín dụng xanh còn rất hạn chế.

Chia sẻ tại Diễn đàn, ông Nguyễn Thanh Sơn – Giám đốc Trung tâm Đào tạo, Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam – cho rằng để thúc đẩy chuyển đổi xanh, cần có chiến lược tổng thể với sự vào cuộc của bốn nhóm chủ thể: Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước, các bộ ngành và chính bản thân doanh nghiệp.

Về phía Chính phủ, cần sớm thiết lập khung chính sách tài chính xanh tích hợp, tạo điều kiện chuyển dòng vốn vào các ngành kinh tế xanh và các chương trình biến đổi khí hậu. Ngân hàng Nhà nước cần ban hành hướng dẫn cụ thể cho các tổ chức tín dụng trong việc phân loại và cấp tín dụng xanh, đồng thời tăng cường giám sát việc thực thi.

Doanh nghiệp cần chủ động "xanh hóa" từ bên trong

Diễn đàn cũng ghi nhận nhiều ý kiến đề xuất thiết thực từ các chuyên gia trong nước và quốc tế. Ông Nguyễn Minh Khôi – đại diện Viện Tony Blair – nhấn mạnh đến việc cần xây dựng Quỹ bảo lãnh tín dụng xanh quốc gia, giúp các DNNVV có thể tiếp cận nguồn vốn với mức độ rủi ro thấp hơn.

Đồng thời, việc miễn, giảm thuế nhập khẩu công nghệ xanh, chuẩn hóa truy xuất nguồn gốc và hỗ trợ đào tạo nhân lực cũng được xem là các trụ cột quan trọng cần đẩy mạnh. Hệ thống cơ sở hạ tầng cho chuyển đổi xanh tại nhiều địa phương hiện vẫn chưa đồng bộ, gây khó khăn cho việc triển khai các sáng kiến xanh ở quy mô nhỏ và vừa.

PGS.TS. Bùi Quang Tuấn – Phó Chủ tịch Hội Khoa học Kinh tế Việt Nam – nhấn mạnh: “Chuyển đổi xanh không phải là lựa chọn, mà là con đường buộc phải đi nếu doanh nghiệp muốn tồn tại và phát triển bền vững trong một thế giới đang tái cấu trúc mạnh mẽ. Nhưng để các doanh nghiệp nhỏ không bị bỏ lại phía sau, rất cần một ‘nhạc trưởng’ điều phối hiệu quả nguồn lực từ các bên liên quan.”

Bên cạnh sự hỗ trợ từ phía Nhà nước và các định chế tài chính, bản thân các doanh nghiệp nhỏ và vừa cũng cần thay đổi tư duy. Chủ động xây dựng chiến lược chuyển đổi xanh, tìm hiểu các nguồn vốn ưu đãi, áp dụng mô hình quản trị bền vững và đầu tư vào công nghệ thân thiện môi trường là những bước đi thiết yếu.

“Doanh nghiệp nhỏ cần vượt qua tâm lý ngại thay đổi, sẵn sàng mở rộng hợp tác, đặc biệt với các tổ chức quốc tế để học hỏi kinh nghiệm và tranh thủ nguồn lực,” ông Phan Đức Hiếu – Đại biểu Quốc hội, Ủy ban Kinh tế – chia sẻ.

Diễn đàn đã tạo ra một không gian trao đổi cởi mở giữa các nhà hoạch định chính sách, chuyên gia, tổ chức tài chính và doanh nghiệp, từ đó thúc đẩy một hệ sinh thái hỗ trợ chuyển đổi xanh toàn diện và hiệu quả.

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng nghiêm trọng, và yêu cầu từ thị trường quốc tế ngày càng khắt khe với các tiêu chuẩn phát triển bền vững, việc thúc đẩy DNNVV tham gia mạnh mẽ vào tiến trình chuyển đổi xanh không chỉ là yêu cầu nội tại, mà còn là điều kiện để kinh tế Việt Nam hội nhập sâu rộng và phát triển bền vững trong dài hạn.

Thủ tướng Phạm Minh Chính nêu một số đề xuất cụ thể để thúc đẩy quá trình chuyển đổi xanh bền vững, bao trùm

Hạ Vy