Tính đến ngày 19/5, toàn bộ Bắc Bán Cầu – bao gồm các khu vực thường xuyên hứng chịu bão như Tây Thái Bình Dương, Bắc Ấn Độ Dương, Bắc Đại Tây Dương và Đông Bắc Thái Bình Dương – vẫn chưa ghi nhận bất kỳ cơn bão nhiệt đới nào được đặt tên. Sự yên ắng khác thường này đang khiến giới khí tượng vừa ngỡ ngàng, vừa dè chừng.

Theo nhà khí tượng học Phil Klotzbach từ Đại học bang Colorado (Mỹ), trung bình đến thời điểm này mỗi năm, thế giới đã có khoảng 3,5 cơn bão được đặt tên. Nhưng năm nay, con số vẫn là 0.

Điều này đã từng xảy ra, nhưng chỉ 5 lần trong suốt 75 năm qua - năm 1973, 1983, 1984, 1998 và gần đây nhất là 2024. Trong số đó, đa phần là các mùa bão dưới trung bình. Riêng năm ngoái, dù khởi đầu chậm, nhưng mùa bão vẫn đạt gần mức trung bình với 58 cơn bão có tên.

Điều đáng chú ý là phần lớn hoạt động bão đầu mùa thường đến từ Tây Bắc Thái Bình Dương, nơi chịu ảnh hưởng trực tiếp của gió mùa và các áp thấp, dòng xoáy gần Philippines. Tuy nhiên, năm nay, vùng này đang có hiện tượng gió thổi ngược - tạo ra dòng khí quyển có hướng ngược lại với điều kiện thuận lợi cho bão.

“Các kiểu gió hiện tại tạo ra dòng chảy đối xoáy (anti-cyclonic flow), vốn không hỗ trợ hình thành bão” - ông Klotzbach giải thích.

Theo nhận định của các nhà khí tượng học, việc mùa bão đến muộn không đồng nghĩa với bão yếu hoặc ít. Trái lại, bão xuất hiện muộn thường có nhiều thời gian tích lũy năng lượng, làm tăng nguy cơ xuất hiện các cơn bão mạnh, khó lường hơn trong giai đoạn giữa và cuối mùa.

Năm 1984, dù khởi đầu muộn, mùa bão kết thúc với tới 65 cơn bão được đặt tên. Năm 1998 - trùng với thời kỳ El Nino mạnh - cũng ghi nhận tới 53 cơn bão. Trong khi đó, năm 1973 lập kỷ lục là năm có cơn bão đầu tiên muộn nhất: bão Ava hình thành ngày 2/6 tại Đông Bắc Thái Bình Dương.

Trong khi Bắc bán cầu yên ắng bất thường, Nam bán cầu lại sôi động hơn hẳn. Từ tháng 7/2024 đến nay, đã có tới 31 cơn bão được đặt tên, cao hơn nhiều so với mức trung bình 25 cơn. Các khu vực như Australia và đảo quốc Thái Bình Dương đã trải qua mùa bão sớm và mạnh.

Hiện tượng bất thường này một lần nữa cho thấy tác động ngày càng rõ nét của biến đổi khí hậu lên các quy luật thời tiết truyền thống. Người dân, nhất là tại các khu vực ven biển và dễ bị tổn thương, được khuyến cáo không chủ quan mà cần theo dõi sát các bản tin dự báo trong thời gian tới.

Còn tại Biển Đông, mùa bão năm nay ít có khả năng xuất hiện siêu bão mạnh như Yagi nhưng cần đề phòng bão có đường đi phức tạp. Số lượng bão sẽ tương đương trung bình nhiều năm, ít có khả năng xuất hiện bão dồn dập. Số lượng bão, áp thấp nhiệt đới sẽ khoảng 11-13 cơn trên biển Đông, trong đó có khoảng 1 nửa, 5-6 cơn ảnh hưởng đến đất liền. Mùa bão ở Bắc Bộ từ tháng 7-9 trùng với mùa mưa, giai đoạn cuối năm, tháng 9-10-11 sẽ dịch chuyển vào Trung Bộ.

Miền Bắc sắp đón đợt mưa lớn kéo dài, nguy cơ xảy ra lũ quét và sạt lở

Ngọc Ánh