Áp lực lớn cho học sinh và phụ huynh

Trong báo cáo gửi đến các đại biểu Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn nêu rõ: suốt gần 30 năm qua, dạy thêm, học thêm luôn là chủ đề “nóng” và chưa bao giờ hết thời sự. Dù đã có nhiều quy định được ban hành để siết chặt hoạt động này, thực tế cho thấy tình trạng dạy thêm, học thêm vẫn ngày càng diễn biến phức tạp, đa dạng về hình thức và lan rộng về quy mô.

Tình trạng dạy thêm tràn lan không chỉ gây áp lực lớn về thời gian, chi phí cho học sinh và phụ huynh mà còn đi ngược lại tinh thần đổi mới giáo dục mà Nghị quyết số 29-NQ/TW năm 2013 đề ra chuyển từ “truyền thụ kiến thức” sang “phát triển phẩm chất và năng lực người học”. Thậm chí, hoạt động dạy thêm thiếu kiểm soát còn làm suy giảm động lực học tập tự thân và giá trị thực chất của việc học.

Theo Bộ trưởng, kể từ khi Luật Đầu tư năm 2020 loại bỏ dạy thêm, học thêm khỏi danh mục ngành nghề kinh doanh có điều kiện, công tác quản lý tại các địa phương gặp nhiều khó khăn. Việc cấp phép, kiểm tra, giám sát các hoạt động dạy thêm ngoài nhà trường trở nên lỏng lẻo. Nhiều nơi rơi vào tình trạng lúng túng do thiếu cơ sở pháp lý rõ ràng để xử lý các vi phạm phát sinh.

Nhằm chấn chỉnh tình trạng dạy thêm, học thêm không đúng quy định, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành Thông tư số 29/2021/TT-BGDĐT quy định về dạy thêm, học thêm. Theo đánh giá của Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn, việc triển khai Thông tư bước đầu đạt một số kết quả tích cực. Cụ thể, các trường học đã tập trung nâng cao chất lượng dạy và học chương trình chính khóa; hoạt động dạy thêm có thu phí trong nhà trường bị chấm dứt; giáo viên được nâng cao nhận thức về nghĩa vụ thuế, về giá trị tự bồi dưỡng chuyên môn.

Một điểm mới đáng chú ý là quy định giáo viên không được dạy thêm chính học sinh do mình giảng dạy trên lớp. Điều này nhằm bảo vệ uy tín, danh dự của nhà giáo, tránh hiểu lầm về lợi ích cá nhân, đồng thời khuyến khích việc dạy thêm chính đáng, minh bạch và đúng mục tiêu hỗ trợ học sinh yếu, kém.

Tuy nhiên, Bộ trưởng cũng thẳng thắn thừa nhận: một Thông tư không thể xử lý triệt để một vấn đề đã ăn sâu vào thực tiễn xã hội như dạy thêm, học thêm. Một số địa phương vẫn chưa ban hành quy định chi tiết theo thẩm quyền, việc phối hợp giữa các sở, ngành trong quản lý hoạt động dạy thêm ngoài nhà trường còn thiếu quyết liệt, dẫn tới tình trạng vi phạm vẫn diễn ra ở nhiều nơi.

Đề xuất trở lại: Dạy thêm phải là ngành nghề kinh doanh có điều kiện

Để quản lý hiệu quả hoạt động dạy thêm, học thêm, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn khẳng định, cần có một giải pháp mang tính hệ thống và căn cơ hơn. Một trong những giải pháp trọng tâm được Bộ đề xuất là tiếp tục kiến nghị Chính phủ và Quốc hội đưa dịch vụ dạy thêm, học thêm vào danh mục ngành nghề kinh doanh có điều kiện theo Luật Đầu tư.

Việc này từng được Bộ đề xuất từ Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XIV, song đến nay vẫn chưa được chấp thuận. Bộ trưởng nhấn mạnh, đây là một trong những công cụ pháp lý then chốt để Nhà nước có thể kiểm soát tốt hơn hoạt động dạy thêm cả trong và ngoài nhà trường, trên tinh thần minh bạch, công khai và đặt lợi ích người học lên hàng đầu.

Nếu được đưa vào danh mục ngành nghề kinh doanh có điều kiện, hoạt động dạy thêm sẽ phải đáp ứng các tiêu chuẩn nhất định về cơ sở vật chất, năng lực chuyên môn, đạo đức nghề nghiệp, thời gian hoạt động… Việc này không chỉ đảm bảo an toàn cho người học mà còn bảo vệ quyền lợi chính đáng của người dạy, giúp nhà nước kiểm soát nguồn thu và thực hiện nghĩa vụ thuế đối với các đơn vị, cá nhân tổ chức dạy thêm.

Bộ trưởng cũng nhấn mạnh cần sớm xây dựng các giải pháp đồng bộ và hiện đại hơn, áp dụng công nghệ trong việc quản lý, cấp phép và giám sát hoạt động dạy thêm, học thêm; đồng thời đẩy mạnh hậu kiểm và tăng cường vai trò giám sát xã hội để nâng cao hiệu quả quản lý.

Chờ Quốc hội hồi đáp

Theo chương trình nghị sự, hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV sẽ diễn ra từ ngày 19 đến hết sáng ngày 20/6/2025. Những vấn đề liên quan đến quản lý dạy thêm, học thêm được kỳ vọng sẽ tiếp tục được các đại biểu đặt ra trong phiên chất vấn Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo.

Câu chuyện quản lý dạy thêm, học thêm không còn là vấn đề kỹ thuật đơn thuần mà đã trở thành một bài toán xã hội, đòi hỏi sự vào cuộc của toàn hệ thống, từ xây dựng chính sách đến tổ chức thực thi, từ nhà trường, giáo viên đến phụ huynh, học sinh và chính quyền địa phương. Trong bối cảnh đó, việc xác lập hành lang pháp lý rõ ràng cho hoạt động dạy thêm là một trong những điều kiện tiên quyết để hướng đến nền giáo dục chất lượng, công bằng và thực chất hơn trong tương lai.

Thủ tướng chỉ thị về việc tổ chức dạy học 2 buổi/ngày và tổ chức sinh hoạt hè cho trẻ em

Lan Hạ