Theo lộ trình, Việt Nam sẽ thí điểm thị trường carbon từ năm 2025 đến 2028 và chính thức vận hành từ 2029. Bộ Tài chính hiện đang xây dựng dự thảo Nghị định về sàn giao dịch tín chỉ carbon, phối hợp với các bộ ngành nhằm hoàn thiện cơ sở pháp lý và hạ tầng cần thiết.

Ông Trương Huỳnh Thắng, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ Tài chính), cho biết sàn giao dịch sẽ tập trung vào các ngành phát thải lớn, tận dụng hạ tầng của Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX) và Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ Chứng khoán Việt Nam (VSDC), dưới sự giám sát liên ngành.

Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo nhiều rủi ro nếu thiếu quy trình phối hợp rõ ràng và cơ chế giám sát chặt chẽ. Bà Đặng Hồng Hạnh, Giám đốc VNEEC, cho biết hiện nay vẫn còn nhiều khoảng trống pháp lý, từ bản chất pháp lý của hạn ngạch phát thải đến quy định về thuế, kế toán và thế chấp. Ngoài ra, chưa có cơ chế kiểm soát biến động giá, xử lý hành vi đầu cơ, hay giám sát giao dịch theo thời gian thực.

Giáo sư Michael Mehling (MIT) khuyến nghị Việt Nam cần xây dựng bộ công cụ chính sách toàn diện, bao gồm hệ thống xác minh thông tin, cơ chế giới hạn số lượng giao dịch, trung tâm thanh toán tập trung, và hệ thống phân tích dữ liệu để phát hiện bất thường. Minh bạch thị trường thông qua công bố dữ liệu định kỳ cũng là cách tăng niềm tin cho cộng đồng và doanh nghiệp.

Chia sẻ kinh nghiệm từ Trung Quốc, Giáo sư Zhang Xiliang nhấn mạnh vai trò của hành lang pháp lý vững chắc và sự tham gia của cơ quan nhà nước trong việc thiết lập giá khởi điểm cho thị trường. Trong khi đó, bà Adritha Subbiah (ETP) khẳng định Việt Nam có thể học hỏi từ nhiều mô hình quốc tế để xây dựng sàn giao dịch phù hợp với đặc thù trong nước.

Các chuyên gia đồng thuận rằng, nếu được thiết kế kỹ lưỡng và minh bạch, sàn giao dịch tín chỉ carbon sẽ không chỉ góp phần giảm phát thải khí nhà kính, mà còn tạo động lực đổi mới công nghệ, thu hút đầu tư xanh và phân bổ hiệu quả nguồn lực cho phát triển bền vững.

Xây dựng khung pháp lý triển khai dự án carbon rừng, cấp tín chỉ carbon rừng

Anh Minh