Dựa trên thành công của năm 2024, vụ Hè - Thu 2025 tiếp tục chứng minh hiệu quả vượt trội của mô hình canh tác lúa chất lượng cao, phát thải thấp. Việc giảm 30–50% lượng giống, tiết kiệm 30–70 kg đạm/ha, đồng thời tăng năng suất đến 13,7% đã tạo ra bước đột phá lớn.

Tại An Giang, Hợp tác xã (HTX) Hiệp Xuân Phú đạt năng suất 6,48 tấn/ha (tăng 9%) và lợi nhuận ròng cao hơn 8,1 triệu đồng/ha so với đối chứng. HTX Hồng Phát (Cà Mau) ghi nhận năng suất 6,73 tấn/ha (tăng 4,6%), lợi nhuận ròng tăng 4,6 triệu đồng/ha. Trong khi đó, HTX Mỹ Thành Bắc (Đồng Tháp) cũng triển khai thành công các kỹ thuật mới, khẳng định tính khả thi trên nhiều vùng sinh thái.

Điểm mấu chốt của thành công đến từ việc ứng dụng đồng bộ “Sổ tay hướng dẫn quy trình kỹ thuật và sản xuất lúa chất lượng cao, phát thải thấp vùng Đồng bằng sông Cửu Long” do Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) ban hành.

Kỹ thuật cơ giới hóa sạ hàng kết hợp vùi phân sâu giúp tiết kiệm 50–65% lượng giống (tương đương 0,9–2,2 triệu đồng/ha). Quản lý dinh dưỡng theo vùng và áp dụng quản lý dịch hại tổng hợp (IPM) đã giảm đáng kể số lần phun thuốc bảo vệ thực vật.

TS. Nguyễn Văn Hùng, Nhà khoa học cấp cao của Viện Nghiên cứu lúa gạo quốc tế (IRRI), nhận định: “Kết quả này minh chứng tính khả thi của nông nghiệp chất lượng cao, phát thải thấp. Việt Nam đang đi đầu trong xu thế nông nghiệp xanh toàn cầu.”

Một trong những điểm sáng của mô hình là quản lý rơm rạ bền vững. Thay vì đốt rơm gây ô nhiễm, nông dân thu gom để sản xuất nấm rơm hoặc phân hữu cơ, vừa giảm phát thải vừa tạo thêm thu nhập. Đây được xem là bước tiến quan trọng trong xây dựng “kinh tế tuần hoàn nông nghiệp xanh”.

Trong khuôn khổ thí điểm, hoạt động MRV (đo lường, báo cáo, thẩm định phát thải khí nhà kính) được triển khai bài bản với sự hỗ trợ kỹ thuật từ IRRI. Dữ liệu được thu thập qua nền tảng số như Kobo Toolbox, FarMoRe, cùng hệ thống đo mực nước và ảnh chụp thực địa, góp phần nâng cao tính chính xác.

Theo bà Lê Kiều Hiếu, Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh Cà Mau, sự thay đổi trong nhận thức của nông dân là điểm đáng mừng: “Ban đầu còn hoài nghi, nhưng khi thấy lợi ích thực tế, bà con đã nhiệt tình áp dụng. Đây là cơ sở để mở rộng mô hình trên địa bàn.”

Ông Nguyễn Hồng Phúc, Chủ tịch HĐQT kiêm Giám đốc HTX Hồng Phát, chia sẻ: “Ứng dụng cơ giới hóa, quản lý nước ướt khô xen kẽ (AWD), quản lý dịch hại tổng hợp (IPM), thu gom rơm rạ để trồng nấm và làm phân hữu cơ… tất cả đều mang lại lợi ích kép cho kinh tế và môi trường.”

Sau hai năm triển khai, Đề án 1 triệu ha đã đặt nền móng vững chắc để nhân rộng mô hình trên quy mô lớn. Sự phối hợp hiệu quả giữa các cơ quan trong nước, IRRI và các tổ chức quốc tế như World Bank, CGIAR, USDA… đã tạo nguồn lực quan trọng cho nghiên cứu và triển khai.

Đến nay, các mô hình thí điểm đã khẳng định: Việt Nam hoàn toàn có thể phát triển nền nông nghiệp vừa mang lại hiệu quả kinh tế, vừa thân thiện môi trường. Thành công này mở ra triển vọng mới cho ngành lúa gạo và định hướng phát triển bền vững cho toàn ngành nông nghiệp, góp phần khẳng định vị thế Việt Nam trên bản đồ nông nghiệp thế giới.

[VIDEO] Nông nghiệp xanh giảm phát thải hướng tới cạnh tranh toàn cầu

Mai Hạ