Việt Nam gắn kết bảo vệ tầng ô-dôn với mục tiêu khí hậu
Biến đổi khí hậu - Ngày đăng : 14:00, 17/09/2025
Việt Nam gắn kết bảo vệ tầng ô-dôn với mục tiêu khí hậu
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng khốc liệt, Việt Nam đang đẩy mạnh triển khai các chính sách bảo vệ tầng ô-dôn, gắn với mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính và phát triển hệ thống làm mát bền vững.
Cam kết toàn cầu về làm mát
Làm mát và điều hòa không khí hiện chiếm khoảng 20% tổng điện năng tiêu thụ toàn cầu. Nếu không kiểm soát, lượng phát thải từ lĩnh vực này có thể tăng gấp đôi vào năm 2030 và gấp ba vào cuối thế kỷ. Chính vì vậy, phát triển các giải pháp làm mát bền vững đang trở thành xu thế tất yếu.
Tại Hội nghị COP28 (2023), Việt Nam cùng nhiều quốc gia đã tham gia Cam kết Làm mát Toàn cầu (Global Cooling Pledge), đặt mục tiêu đến năm 2050 giảm 68% phát thải từ hệ thống làm mát.
Là thành viên Công ước Vienna và Nghị định thư Montreal, Việt Nam đã phê duyệt Bản sửa đổi Kigali, cam kết loại trừ dần các chất HFC – những khí gây hiệu ứng nhà kính mạnh.
Năm 2024, Thủ tướng ban hành Kế hoạch quốc gia về quản lý, loại trừ các chất làm suy giảm tầng ô-dôn và khí nhà kính được kiểm soát (Quyết định 496/QĐ-TTg). Năm 2025, khái niệm “làm mát bền vững” lần đầu tiên được thể chế hóa tại Nghị định 119/2025/NĐ-CP, mở đường cho chính sách dài hạn hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.
Theo lộ trình:
Từ năm 2025, hạn ngạch nhập khẩu HCFC là 1.300 tấn/năm đến hết 2029 (giảm 67,5%).
Giai đoạn 2030-2039, chỉ còn trung bình 100 tấn/năm, tiến tới loại trừ hoàn toàn từ năm 2040.
Với HFC, hạn ngạch giữ nguyên giai đoạn 2024-2028, tương đương 13,9 triệu tấn CO₂tđ, sau đó giảm dần xuống dưới 2,8 triệu tấn CO₂tđ vào năm 2045.
Methyl Bromide chỉ được nhập khẩu phục vụ khử trùng và kiểm dịch.
Quản lý theo vòng đời thiết bị
Ngoài hạn ngạch nhập khẩu, Việt Nam yêu cầu quản lý chặt chẽ thiết bị lạnh và điều hòa. Các tổ chức sở hữu thiết bị lớn chứa chất được kiểm soát phải đăng ký và báo cáo hằng năm.
Từ 1/1/2028, trách nhiệm thu gom, tái chế, xử lý sẽ được mở rộng cho cả nhà nhập khẩu và sản xuất, ngăn ngừa rò rỉ khí gây hại ra môi trường. Nhà nước khuyến khích tái chế, tái sử dụng; trường hợp không thể, các chất này phải xử lý theo quy định về chất thải nguy hại.
Đến tháng 8/2025, Bộ TN-MT đã công bố 498 tổ chức đăng ký sử dụng chất được kiểm soát.
Giải pháp làm mát bền vững còn được lồng ghép trong phát triển đô thị và công nghiệp. Mục tiêu đến năm 2030, các đô thị loại I, II phải có kế hoạch giảm đảo nhiệt, bảo đảm diện tích cây xanh tối thiểu 9m²/người. Đồng thời, khuyến khích sử dụng công nghệ làm mát hiệu suất cao và môi chất lạnh thế hệ mới như R-32, R-290, CO₂ có tiềm năng nóng lên toàn cầu thấp hoặc bằng 0.
Việc sử dụng môi chất lạnh mới đòi hỏi an toàn kỹ thuật cao hơn, do đó Bộ NN-MT phối hợp Bộ GD-ĐT dự kiến xây dựng chương trình đào tạo nghề, cấp chứng chỉ kỹ thuật viên chuyên ngành xử lý môi chất lạnh.
Những chính sách và lộ trình trên cho thấy quyết tâm của Việt Nam trong việc gắn kết bảo vệ tầng ô-dôn với mục tiêu khí hậu quốc gia. Nếu thực hiện đúng cam kết, Việt Nam không chỉ loại trừ hoàn toàn các chất làm suy giảm tầng ô-dôn mà còn giảm mạnh phát thải khí nhà kính từ lĩnh vực làm mát, góp phần hiện thực hóa Net Zero 2050.
