Theo Tổng Thư ký WMO Celeste Saulo, năm 2024 được ghi nhận là năm nóng nhất trong lịch sử, gây ra nhiều cuộc khủng hoảng nghiêm trọng trên khắp các châu lục. Bắc và Nam Mỹ cùng lưu vực Amazon hứng chịu hạn hán kéo dài, miền Nam châu Phi khô hạn nghiêm trọng, trong khi châu Âu, châu Á và một phần Trung Phi lại đối mặt với mưa lớn bất thường, bão nhiệt đới và lũ lụt dữ dội.

Tại châu Phi nhiệt đới, mưa cực đoan trong năm qua đã cướp đi sinh mạng của khoảng 2.500 người và khiến 4 triệu người mất nhà cửa. Khu vực châu Á - Thái Bình Dương ghi nhận lượng mưa kỷ lục kèm theo nhiều cơn bão mạnh, làm hơn 1.000 người thiệt mạng. Ở châu Âu, lũ lụt lan rộng với quy mô lớn nhất hơn một thập kỷ qua, khi tới 30% hệ thống sông ngòi vượt ngưỡng báo động lũ cao.

Báo cáo cũng chỉ ra, năm 2024 là năm thứ sáu liên tiếp các lưu vực sông toàn cầu mất cân bằng nghiêm trọng, gần 70% có quá nhiều hoặc quá ít nước. Song song đó, chất lượng nước tại nhiều hồ lớn đang suy giảm nhanh chóng do nhiệt độ tăng cao, trong khi băng toàn cầu tiếp tục tan chảy. Riêng năm nay, khoảng 450 gigaton băng đã biến mất, tương đương 180 triệu bể bơi Olympic, làm mực nước biển tăng thêm 1,2 mm. Tính từ thập niên 1970, thế giới đã mất tổng cộng 9.000 gigaton băng, góp phần khiến mực nước biển dâng thêm 25 mm.

Liên hợp quốc ước tính hiện có 3,6 tỷ người trên toàn cầu thiếu nước ít nhất một tháng mỗi năm. Con số này có thể vượt 5 tỷ vào năm 2050 nếu xu hướng hiện tại không được kiểm soát.

Ông Stefan Uhlenbrook, Giám đốc bộ phận thủy văn, tài nguyên nước và băng quyển của WMO, cảnh báo rằng dù tổng lượng nước trên Trái đất không đổi, việc khai thác quá mức nguồn nước ngầm cùng với hiện tượng băng tan đang khiến lượng nước đổ ra biển nhiều hơn, góp phần làm mực nước biển dâng và đe dọa các khu vực ven bờ.

Trước nguy cơ này, WMO kêu gọi các quốc gia đẩy mạnh quản lý hiệu quả tầng chứa nước ngầm, tận dụng nguồn nước từ băng tan để lưu trữ thay vì để chảy ra đại dương, đồng thời tối ưu hóa sử dụng nước trong nông nghiệp – lĩnh vực chiếm 75-90% tổng lượng nước khai thác. Đây được coi là giải pháp then chốt nhằm giảm áp lực nguồn nước và hạn chế rủi ro do biến đổi khí hậu gây ra.

Nông nghiệp ĐBSCL buộc phải chuyển mình giữa khủng hoảng khí hậu

Phúc Minh