Tiềm năng khoáng sản và thực trạng quản lý

Điện Biên là tỉnh miền núi biên giới phía Tây Bắc, có diện tích rộng, địa hình đa dạng, nơi phân bố nhiều loại khoáng sản quý như đá vôi, sét, cát, sỏi, than bùn, nước khoáng nóng… Đây là nguồn tài nguyên quan trọng, vừa phục vụ nhu cầu phát triển công nghiệp – xây dựng trong tỉnh, vừa có khả năng tạo ra giá trị kinh tế cao.

Thời gian qua, công tác quản lý nhà nước về khoáng sản làm vật liệu xây dựng tại Điện Biên từng bước đi vào nề nếp, cơ bản đáp ứng được nhu cầu ngày càng tăng của ngành vật liệu xây dựng. Các doanh nghiệp trong lĩnh vực này đã chú trọng đầu tư công nghệ khai thác, chế biến, góp phần nâng cao giá trị khoáng sản, đồng thời tăng cường bảo vệ môi trường.

Theo thống kê, từ đầu năm 2025 đến nay, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Điện Biên đã tham mưu trình UBND tỉnh cấp 4 giấy phép thăm dò khoáng sản thuộc khu vực đấu giá quyền khai thác; cấp 1 giấy phép khai thác cát trong phạm vi dự án xây dựng công trình; cấp 1 giấy phép khai thác cát làm vật liệu xây dựng thông thường; chuyển nhượng 1 điểm mỏ đá; điều chỉnh 1 giấy phép khai thác đá; xác nhận 2 khu vực đăng ký thu hồi khoáng sản trong lòng hồ thủy điện; phê duyệt trữ lượng khoáng sản tại 3 điểm mỏ cát. Ngoài ra, Sở còn hướng dẫn 5 đơn vị về hoạt động khoáng sản và tham gia ý kiến đối với 8 hồ sơ, dự án liên quan đến địa chất – khoáng sản.

Bên cạnh kết quả tích cực, hoạt động khai thác khoáng sản tại Điện Biên vẫn còn nhiều khó khăn. Nhiều cơ sở khai thác quy mô nhỏ, công nghệ lạc hậu, thiếu vốn đầu tư dẫn tới hiệu quả thấp, lãng phí tài nguyên và khó đáp ứng yêu cầu về bảo vệ môi trường.

Ông Nguyễn Văn Thành, chủ một cơ sở khai thác đá xây dựng tại xã Na Son, chia sẻ: “Chúng tôi gặp khó khăn về vốn và thiết bị. Máy móc khai thác còn thô sơ, vừa tốn nhân công vừa không tận dụng triệt để trữ lượng mỏ. Bên cạnh đó, giá vật liệu xây dựng nhiều khi biến động, khiến doanh nghiệp nhỏ khó trụ vững.”

Từ góc độ quản lý địa phương, ông Quàng Văn Phong, Chủ tịch UBND xã Na Son, cho biết: “Thực tế tình trạng khai thác nhỏ lẻ, tự phát vẫn còn. Chính quyền xã thường xuyên phối hợp lực lượng chức năng tuyên truyền người dân không tham gia khai thác trái phép, đồng thời giám sát hoạt động của doanh nghiệp được cấp phép. Chúng tôi xác định rõ trách nhiệm là quản lý chặt địa bàn, bảo đảm khai thác đi đôi với bảo vệ môi trường và đời sống nhân dân.”

Khai thác gắn với bảo vệ sinh kế bền vững

Không chỉ quản lý tài nguyên, ngành nông nghiệp và môi trường Điện Biên cũng đặc biệt quan tâm tới tác động của khai thác khoáng sản đối với sản xuất và đời sống của người dân. Thực tế, một số khu vực khai thác chưa hoàn thổ, chưa phục hồi môi trường, ảnh hưởng đến nguồn nước tưới tiêu, đất canh tác và sinh kế cộng đồng.

Ông Lê Xuân Cảnh, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh, nhấn mạnh: “Việc khai thác khoáng sản cần gắn với trách nhiệm bảo vệ môi trường và phục hồi đất sau khai thác. Các đơn vị phải trồng cây, hoàn thổ, đảm bảo không làm suy thoái nguồn đất, nguồn nước, đồng thời bảo vệ hệ sinh thái để duy trì sản xuất nông nghiệp lâu dài.”

Để khai thác khoáng sản trở thành động lực phát triển, Điện Biên xác định cần hoàn thiện quy hoạch, gắn khai thác với bảo vệ môi trường, đồng thời yêu cầu doanh nghiệp tuân thủ quy định về hoàn thổ, phục hồi cảnh quan. Tỉnh khuyến khích đầu tư công nghệ hiện đại, tiết kiệm tài nguyên, giảm ô nhiễm, nâng cao sức cạnh tranh. Công tác kiểm tra, xử lý vi phạm, nhất là khai thác trái phép, cũng được siết chặt, gắn với trách nhiệm chính quyền cơ sở.

Khoáng sản là tài nguyên không tái tạo, do đó khai thác phải đi đôi với tiết kiệm, bảo vệ môi trường và hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, doanh nghiệp và cộng đồng. Với sự vào cuộc đồng bộ của các cấp, ngành và địa phương, Điện Biên đang từng bước khắc phục hạn chế, hướng tới ngành khai khoáng phát triển bền vững, góp phần xây dựng nền kinh tế xanh, thân thiện môi trường và mang lại lợi ích lâu dài cho người dân.

Bắc Ninh tăng cường xử lý vi phạm khai thác khoáng sản trái phép

Mai Hạ