Mới đây, Bí thư Thành ủy TP.HCM Trần Lưu Quang đã công bố quyết định dừng dự án nhà ở tại khu vực Bến Nhà Rồng để mở rộng Không gian văn hóa Hồ Chí Minh và công viên. Đáng chú ý, khu đất này từng được quy hoạch thành khu phức hợp trị giá 11.000 tỷ đồng gồm trung tâm thương mại, 3.116 căn hộ, trường học và trạm y tế. Dự án sở hữu vị trí đắc địa khi trải dài ven sông Sài Gòn và mặt tiền đường Nguyễn Tất Thành.

Dù dự án cũ có giá trị kinh tế rất lớn nhưng các yếu tố pháp lý và chủ trương phát triển bền vững TP.HCM đã dẫn đến quyết định dừng lại để chuyển hướng sang mục tiêu công cộng. Vì vậy, khu vực này sẽ được mở rộng thành Không gian văn hóa Hồ Chí Minh, kết hợp quy hoạch công viên, mở rộng đường Nguyễn Tất Thành và phát triển các dịch vụ công cộng, ưu tiên tối đa cho cộng đồng.

Ngoài ra, lãnh đạo TP.HCM cũng quyết định chuyển khu “đất vàng” tại số 1 Lý Thái Tổ (Quận 10 cũ) với diện tích 3,7ha thành công viên đa chức năng. Khu đất này có 3 mặt tiền đắc địa (Lý Thái Tổ, Hùng Vương, Trần Bình Trọng).

Đáng chú ý, TP.HCM dự kiến xây dựng tượng đài tưởng niệm người dân đã mất vì đại dịch Covid-19 tại đây. Hiện đã có nhà đầu tư chiến lược tham gia vào việc quy hoạch dự án này.

Được biết, khu “đất vàng” số 1 Lý Thái Tổ từng là nơi ở của gia đình Chú Hỏa – nhân vật được mệnh danh là “vua nhà đất” Sài Gòn xưa. Trước khi được chuyển đổi, khu đất này là Nhà khách Chính phủ do Bộ Ngoại giao quản lý. Bên trong khuôn viên hiện vẫn còn 7 căn biệt thự, nhưng đã bị bỏ trống suốt thời gian dài.

Nhận thấy khu đất có vị trí đắc địa nhưng bị bỏ trống trong nhiều năm, Ban Cán sự Đảng Bộ Ngoại giao đã thống nhất bàn giao lại quỹ nhà, đất này cho UBND TP.HCM quản lý, sử dụng. Sau khi tiếp nhận, thành phố đã quyết định quy hoạch khu đất thành công viên công cộng.

Hiện nay, TP.HCM đã đặt hàng kiến trúc sư thiết kế một công viên đa chức năng, tích hợp không gian sinh hoạt, vui chơi văn hóa cho người dân, với hạ tầng đồng bộ từ điện, nước đến nhà vệ sinh. Dự án hướng đến việc mở rộng không gian công cộng, giảm áp lực giao thông và góp phần thúc đẩy phát triển văn hóa đô thị theo hướng bền vững.

Giữa bối cảnh các dự án nhà ở liên tục mở rộng còn mảng xanh ngày càng bị thu hẹp, hai quyết định chuyển đổi đất “vàng” sang không gian công cộng của TP.HCM đã nhận được sự đồng thuận và ủng hộ tích cực từ người dân.

Kiến trúc sư Trần Tuấn đánh giá, trong bối cảnh ngân sách hạn chế và quỹ đất trung tâm ngày càng khan hiếm, việc thu hồi các khu “đất vàng” để phát triển không gian công cộng là một lựa chọn đầy thách thức. Quyết định này thể hiện tầm nhìn dài hạn và sự quyết đoán của chính quyền thành phố. Nếu được quy hoạch và triển khai đúng hướng, khu vực này hoàn toàn có thể trở thành “lá phổi xanh” và “trái tim cảm xúc” của đô thị.

Thay vì tiếp tục khai thác quỹ đất cho các dự án kinh doanh, TP.HCM lựa chọn trả lại không gian xanh và không gian văn hóa cho cộng đồng. Đây không chỉ là câu chuyện quy hoạch hay quản lý tài sản công, mà còn là một lựa chọn mang tính văn minh – hướng tới phát triển bền vững, điều mà nhiều đô thị lớn trên thế giới đang theo đuổi. Khi những khu đất vàng không còn được dành cho cao ốc hay trung tâm thương mại, mà được chuyển thành công viên, không gian đi bộ hay nơi trưng bày văn hóa Hồ Chí Minh, đó là một sự “đổi giá trị” đầy ý nghĩa: giá trị tinh thần, lịch sử và bản sắc đô thị được đặt lên trên lợi ích vật chất ngắn hạn.

Đồng quan điểm, kiến trúc sư Khương Văn Mười – nguyên Chủ tịch Hội Kiến trúc sư TP.HCM nhận định đây là một quyết định đúng đắn, thể hiện tầm nhìn nhân văn và dài hạn trong phát triển đô thị, nhất là trong bối cảnh TP.HCM đang thiếu trầm trọng mảng xanh và không gian sinh hoạt cộng đồng. Theo ông, nếu tiếp tục phát triển bất động sản tại những khu vực này, sẽ chỉ làm gia tăng áp lực giao thông, ngập nước không chỉ tại chỗ mà còn lan rộng ra khu vực trung tâm.

Tại khu đất số 1 Lý Thái Tổ, việc giữ lại 7 căn biệt thự thời Pháp để phục vụ trưng bày, triển lãm sẽ mang lại giá trị lớn về văn hóa – kiến trúc. Còn với khu vực Bến Nhà Rồng, mở rộng không gian văn hóa Hồ Chí Minh là hoàn toàn hợp lý về mặt lịch sử và biểu tượng, bởi đây là địa danh gắn liền với hành trình ra đi tìm đường cứu nước của Bác Hồ – một “địa chỉ đỏ” trong ký ức đô thị. Phần quỹ đất còn lại dành cho công viên và dịch vụ công cộng sẽ góp phần tạo nên không gian kết nối giữa người dân và du khách.

Hà Nội: Triển khai dự án công viên dọc sông Tô Lịch theo hình thức đổi đất lấy hạ tầng

Mai Hương