Tính đến tháng 10/2025, cả nước đã có khoảng 600 công trình xanh với tổng diện tích gần 17 triệu m² sàn xây dựng. Con số này tuy còn khiêm tốn so với tiềm năng, nhưng thể hiện bước tiến rõ rệt trong nhận thức và hành động của các chủ đầu tư hướng tới mô hình phát triển bền vững.

Theo ông Tạ Quang Hưng, Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học, Công nghệ và Môi trường (Bộ Xây dựng), công trình xanh không chỉ mang lại hiệu quả tiết kiệm năng lượng, mà còn là động lực thúc đẩy đổi mới sáng tạo, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia. Những năm gần đây, các quy định pháp lý như QCVN 09:2017/BXD về hiệu quả năng lượng, hay Nghị định 95/2024/NĐ-CP về phân hạng nhà chung cư đã lồng ghép nhiều tiêu chí xanh, tạo hành lang pháp lý cho tiến trình chuyển đổi ngành xây dựng sang hướng thân thiện môi trường.

Đặc biệt, Nghị định 06/2022/NĐ-CP quy định các cơ sở phát thải lớn, bao gồm cả tòa nhà tiêu thụ nhiều năng lượng hoặc sử dụng môi chất lạnh gây hại khí hậu phải tham gia thị trường carbon. Điều này đồng nghĩa, những công trình vượt hạn ngạch phát thải sẽ phải mua tín chỉ carbon từ các dự án khác. Khi đó, các tòa nhà tiết kiệm năng lượng sẽ được hưởng lợi thế chi phí rõ rệt, trong khi các dự án tiêu hao nhiều năng lượng sẽ đối mặt nguy cơ giảm giá trị thương mại và khó tiếp cận nguồn vốn đầu tư.

Thực tế cho thấy, chi phí đầu tư ban đầu cho công trình xanh chỉ cao hơn khoảng 1–5% so với công trình thông thường, song thời gian hoàn vốn chỉ từ 3–5 năm nhờ tiết kiệm điện, nước và chi phí vận hành. Ngoài ra, việc đạt các chứng nhận xanh như EDGE, LEED, Lotus hay Green Mark còn giúp doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận nguồn tín dụng ưu đãi, vốn xanh và trái phiếu bền vững, mở rộng cơ hội hợp tác quốc tế.

Theo GS.TS. Nguyễn Hữu Dũng - Chủ tịch Hội Môi trường Xây dựng Việt Nam, công trình xanh không chỉ dừng ở việc tiết kiệm năng lượng, mà cần tích hợp các giải pháp làm mát bền vững – bao gồm làm mát thụ động (thông gió tự nhiên, mái xanh, vật liệu phản xạ nhiệt, trồng cây xanh đô thị) và làm mát chủ động hiệu quả (sử dụng điều hòa tiết kiệm năng lượng, ứng dụng năng lượng tái tạo). Các giải pháp này không chỉ giảm hiệu ứng đảo nhiệt đô thị, mà còn cải thiện vi khí hậu, tạo không gian sống – làm việc thân thiện khí hậu cho cư dân.

Ở góc độ kỹ thuật, PGS.TS. Trần Ngọc Quang (Trường Đại học Xây dựng Hà Nội) cho biết, các thiết bị như máy điều hòa Inverter có khả năng kiểm soát chính xác lượng môi chất lạnh – loại khí có mức phát thải nhà kính cao gấp hàng trăm, hàng nghìn lần CO₂ – giúp tiết kiệm tới 27% điện năng tiêu thụ và duy trì nhiệt độ ổn định, mang lại sự thoải mái và an toàn cho người dùng.

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, nắng nóng cực đoan và áp lực năng lượng gia tăng, việc chuyển đổi sang các thiết bị tiết kiệm năng lượng, công trình xanh và mô hình phát triển carbon thấp không chỉ là giải pháp ứng phó, mà còn là hướng đi tất yếu để Việt Nam tiến tới mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050 hướng tới một tương lai phát triển bền vững, hài hòa giữa con người và thiên nhiên.

Đột phá khoa học – công nghệ: Thúc đẩy chuyển đổi xanh, phát triển bền vững

Mai Hương