Bộ Nông nghiệp và Môi trường: Xây dựng hệ thống cảnh báo nghịch nhiệt trong 10 ngày, hướng tới mục tiêu giảm bụi mịn
Bảo vệ môi trường - Ngày đăng : 15:00, 25/10/2025
Bộ Nông nghiệp và Môi trường: Xây dựng hệ thống cảnh báo nghịch nhiệt trong 10 ngày, hướng tới mục tiêu giảm bụi mịn
Trước thực trạng ô nhiễm không khí ngày càng nghiêm trọng, đặc biệt tại khu vực Hà Nội, Bộ Nông nghiệp và Môi trường vừa tổ chức cuộc họp hoàn thiện Kế hoạch hành động quốc gia về khắc phục ô nhiễm và quản lý chất lượng không khí giai đoạn 2025–2030, tầm nhìn đến năm 2045. Tại đây, Bộ đã đưa ra nhiều giải pháp đồng bộ, trong đó nhấn mạnh việc xây dựng hệ thống cảnh báo sớm hiện tượng nghịch nhiệt trong vòng 10 ngày nhằm chủ động ứng phó, giảm phát thải và bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
Bộ Nông nghiệp và Môi trường vừa tổ chức cuộc họp về hoàn thiện Kế hoạch hành động quốc gia khắc phục ô nhiễm và quản lý chất lượng môi trường không khí giai đoạn 2025 – 2030, tầm nhìn đến năm 2045, đồng thời đánh giá tiến độ các nhiệm vụ cấp bách trong xử lý ô nhiễm không khí tại Hà Nội.
Thông tin tại cuộc họp, ông Lê Hoài Nam – Phó Cục trưởng Cục Môi trường cho biết, thời gian qua, Cục đã phối hợp với UBND TP. Hà Nội và các tỉnh lân cận triển khai hệ thống quan trắc không khí bằng thiết bị cảm biến tự động.
Đến nay, 67 trạm quan trắc không khí tự động, liên tục đã được lắp đặt tại Hà Nội, Hải Phòng, Lạng Sơn, Ninh Bình, Thái Nguyên và Hưng Yên; trong đó 56 thiết bị đang truyền dữ liệu trực tiếp về hệ thống quản lý quốc gia, 58 thiết bị khác đang trong quá trình lắp đặt và hiệu chỉnh.
Cục Môi trường cũng phối hợp cung cấp thông tin dự báo chất lượng không khí cho các thành phố lớn, được phát sóng trên chương trình Thời sự của Đài Truyền hình Việt Nam. Hệ thống mô hình dự báo ô nhiễm không khí khu vực Hà Nội mở rộng với hạn dự báo 7 ngày đã được đưa vào vận hành. Song song với đó, công tác kiểm soát các nguồn phát thải được tăng cường, đặc biệt là hoạt động xây dựng, giao thông và đốt phụ phẩm nông nghiệp.
Đơn vị cũng phối hợp kiểm tra, xử lý tình trạng đốt rơm rạ, phế phụ phẩm ngoài trời, đồng thời giám sát hoạt động xây dựng tại các đô thị lớn. Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về khí thải xe mô tô, xe gắn máy đã được hoàn thiện và sẵn sàng trình ban hành.
Về phía Cục Viễn thám quốc gia, đơn vị đã triển khai thiết bị bay không người lái (drone) để giám sát tại các khu vực có nguy cơ đốt rơm rạ, qua đó phát hiện 14 điểm có dấu hiệu cháy hoặc còn tồn tại dấu tích đốt trực tiếp. Do điều kiện thời tiết, hoạt động đốt trong năm nay diễn ra rải rác, tuy nhiên dự báo trong tháng 11 có thể gia tăng. Cục hiện đang hoàn thiện hồ sơ xin gia hạn hoạt động bay để tiếp tục thu thập dữ liệu, đồng thời đánh giá thêm tác động từ các công trình xây dựng quy mô lớn.
Phát biểu chỉ đạo tại cuộc họp, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Lê Công Thành ghi nhận nỗ lực của các đơn vị trong công tác khắc phục ô nhiễm không khí, song cho rằng kết quả đạt được vẫn chưa đáp ứng yêu cầu của Chính phủ.
Theo Thứ trưởng, hiện tượng nghịch nhiệt khi lớp không khí trên cao có nhiệt độ cao hơn lớp khí dưới thấp khiến chất ô nhiễm bị “giam” trong tầng khí quyển, tạo thành một “vòm kính” bao phủ đô thị, làm bụi mịn và khí độc không thể thoát ra ngoài. Do đó, cần dự báo sớm hiện tượng này tối thiểu 10 ngày để chủ động triển khai biện pháp giảm phát thải, hạn chế ô nhiễm trước khi thời tiết chuyển xấu.
Thứ trưởng yêu cầu Cục Khí tượng Thủy văn phối hợp Trung tâm Quan trắc môi trường miền Bắc xây dựng hệ thống cảnh báo sớm hiện tượng nghịch nhiệt trong vòng 10 ngày. Khi có cảnh báo, Bộ sẽ ban hành công điện gửi Hà Nội và các tỉnh lân cận, yêu cầu triển khai biện pháp khẩn cấp như khoanh vùng hạn chế phát thải, kiểm soát bụi từ công trình xây dựng, nhà máy xi măng, lò đốt rác và các nguồn thải lớn theo hướng gió. Đây là bước chuẩn bị quan trọng để hướng tới mục tiêu giảm 20% nồng độ bụi mịn PM2.5 vào năm 2030.
Bên cạnh các giải pháp kỹ thuật, lãnh đạo Bộ cũng nhấn mạnh vai trò của truyền thông trong việc nâng cao nhận thức cộng đồng và tạo sức ép xã hội đối với các hành vi gây ô nhiễm. Thứ trưởng đề nghị tăng cường tuyên truyền, phối hợp với các cơ quan báo chí để cung cấp thông tin về chất lượng không khí thường xuyên, giúp người dân hiểu rõ tình hình và chủ động bảo vệ sức khỏe.
Thứ trưởng khẳng định, kiểm soát ô nhiễm không khí là nhiệm vụ mang tính liên ngành, đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ giữa cơ quan môi trường, khí tượng, viễn thám, nông nghiệp và chính quyền địa phương.
Theo các chuyên gia, nghịch nhiệt là hiện tượng khí quyển đặc trưng, xảy ra khi nhiệt độ lớp không khí phía trên cao hơn lớp không khí bên dưới. Hiện tượng này có thể xuất hiện trong nhiều thời điểm khác nhau trong năm, song thường gặp với tần suất cao vào mùa Đông, khi không khí ổn định, đêm dài và có khối không khí lạnh tràn về.
Khi nghịch nhiệt xảy ra, lớp không khí ấm phía trên hoạt động như một “chiếc mũ”, ngăn cản sự đối lưu và xáo trộn trong khí quyển. Chính vì vậy, các chất ô nhiễm không thể khuếch tán lên cao mà bị giữ lại gần mặt đất, khiến nồng độ bụi mịn và khí độc tăng cao, làm suy giảm chất lượng không khí và ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe con người.
