Sáng kiến Hà Nội – Hành động cấp thiết vì an ninh nước châu Á
Tin hoạt động Hội - Ngày đăng : 18:32, 05/11/2025
Sáng kiến Hà Nội – Hành động cấp thiết vì an ninh nước châu Á
Trong khuôn khổ Hội nghị Hội đồng Nước châu Á lần thứ 23, Hội Nước và Môi trường Việt Nam cùng Liên đoàn quy hoạch và điều tra tài nguyên nước miền Bắc đã đồng khởi xướng “Sáng kiến Hà Nội – Hành động cấp thiết cho an ninh nước khu vực” – một đề xuất mang tính chiến lược, thể hiện trách nhiệm và tầm nhìn của Việt Nam trong bảo đảm an ninh nguồn nước cho khu vực.
Bối cảnh và thách thức khu vực
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng gia tăng cùng với áp lực phát triển kinh tế - xã hội, nhiều quốc gia châu Á, bao gồm Việt Nam, đang phải đối mặt với những thách thức nghiêm trọng liên quan đến tài nguyên nước. Số lượng và chất lượng nguồn nước đang suy giảm, phân bố không đồng đều theo không gian và thời gian. Tình trạng ô nhiễm, khai thác quá mức và mâu thuẫn trong sử dụng nước giữa các ngành, các vùng cùng sự gia tăng rủi ro thiên tai như hạn hán, lũ lụt, xâm nhập mặn và sạt lở. Tác động xuyên biên giới tại các lưu vực sông lớn, đòi hỏi cơ chế hợp tác và chia sẻ dữ liệu hiệu quả.
Việt Nam là một trong những quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề nhất của biến đổi khí hậu và nước biển dâng, đặc biệt tại các lưu vực sông Hồng – Thái Bình, Mekong và Đồng Nai, nơi tài nguyên nước giữ vai trò then chốt đối với nông nghiệp, năng lượng và phát triển đô thị.
Lời đáp từ Việt Nam
Bộ Nông nghiệp và Môi trường (MAE) của Việt Nam đã đề ra mục tiêu chiến lược nhằm bảo đảm an ninh nguồn nước quốc gia và cung cấp nước an toàn, hướng tới phát triển bền vững thông qua: Tăng cường quản lý tổng hợp tài nguyên nước (IWRM) theo lưu vực sông, gắn với quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội và phát triển vùng; xây dựng, nâng cấp và hiện đại hóa mạng lưới quan trắc tài nguyên nước quốc gia, tích hợp dữ liệu thủy văn, khí tượng và chất lượng nước; ứng dụng công nghệ số, mô hình dự báo tiên tiến và hệ thống cảnh báo sớm nhằm nâng cao khả năng phòng chống thiên tai; thúc đẩy hợp tác quốc tế trong chia sẻ thông tin, nâng cao năng lực và đầu tư cho các giải pháp thích ứng với biến đổi khí hậu.
Phát biểu tại hội nghị, ông Nguyễn Chí Nghĩa - Liên đoàn trưởng Liên đoàn quy hoạch và điều tra tài nguyên nước miền Bắc khẳng định: “Sáng kiến Hà Nội thể hiện cam kết chung của Hội đồng Nước Châu Á trong việc thúc đẩy hợp tác giữa các quốc gia châu Á hướng tới quản lý tài nguyên nước tổng hợp, bền vững và thích ứng với biến đổi khí hậu.”
Thông qua Liên đoàn Quy hoạch và Điều tra tài nguyên nước miền Bắc (NVWATER) thuộc Trung tâm Quy hoạch và Điều tra Tài nguyên nước Quốc gia (NAWAPI), phối hợp với Hội Nước và Môi trường Việt Nam (VWEA), Việt Nam đề xuất một Sáng kiến Hợp tác Khu vực tập trung vào ba trụ cột chính.
Thứ nhất, nâng cao năng lực Quản lý Tổng hợp Lưu vực Sông (IWRM): Thiết lập các chương trình đào tạo và chia sẻ tri thức trong khu vực giữa các quốc gia châu Á về quy hoạch, phân bổ và giám sát tài nguyên nước; xây dựng nền tảng dữ liệu chung cho các lưu vực sông liên quốc gia nhằm hỗ trợ giám sát dòng chảy, đánh giá chất lượng nước và phối hợp sử dụng nước; triển khai các dự án thí điểm IWRM tại các lưu vực sông trọng điểm có tính xuyên biên giới như sông Mekong, sông Cả và sông Mã.
Thứ hai, tăng cường dự báo lũ, cảnh báo sớm và quản lý rủi ro thiên tai: Thành lập Trung tâm Điều phối An ninh Nguồn nước và Cảnh báo sớm Khu vực trong khuôn khổ AWC; phát triển mạng lưới chia sẻ dữ liệu thời gian thực trong khu vực, bao gồm mưa, mực nước, lưu lượng dòng chảy và xâm nhập mặn; ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI), mô hình số và công nghệ viễn thám để nâng cao độ chính xác của công tác dự báo; tổ chức các chương trình đào tạo khu vực và diễn tập phối hợp về ứng phó khẩn cấp và quản lý thiên tai liên quan đến nước.
Thứ ba, thúc đẩy Đối thoại Chính sách và Huy động Nguồn lực: thành lập Diễn đàn Chính sách Nước Châu Á trong khuôn khổ AWC nhằm thúc đẩy đối thoại đa bên về quản trị và an ninh nguồn nước; huy động nguồn lực tài chính, kỹ thuật và chuyển giao công nghệ từ các tổ chức quốc tế để triển khai các chương trình ngắn hạn, trung hạn và dài hạn với tầm nhìn 30–50 năm; thúc đẩy mô hình hợp tác ba bên liên kết cơ quan quản lý nhà nước, viện nghiên cứu và doanh nghiệp nhằm thúc đẩy đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong quản lý tài nguyên nước.
Biểu tượng hợp tác khu vực vì tương lai bền vững
Thông qua đề xuất về sáng kiến Hà Nội, Việt Nam mong muốn chia sẻ các kinh nghiệm thực tiễn trong quản lý lưu vực sông, phân bổ nước, quan trắc và dự báo thiên tai. Đồng thời, đóng vai trò là trung tâm kỹ thuật và đầu mối kết nối khu vực Đông Nam Á về quản lý nước và nâng cao năng lực dự báo. Cùng với đó là sự thúc đẩy một sáng kiến khu vực về “Tăng cường An ninh Nguồn nước và Cấp nước An toàn tại Châu Á giai đoạn 2026–2035” trong khuôn khổ AWC.
Ông Nguyễn Chí Nghĩa nhấn mạnh tại hội nghị: “Hội Nước và Môi trường Việt Nam cùng Liên đoàn Quy hoạch và Điều tra tài nguyên nước miền Bắc (NVWATER) sẵn sàng hợp tác chặt chẽ với các đối tác trong nước và quốc tế nhằm xây dựng một châu Á an ninh nguồn nước, có khả năng chống chịu thiên tai và phát triển bền vững.”
