Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khoá XV, sáng 14/11, Quốc hội tiến hành thảo luận ở hội trường về dự án Luật Xây dựng (sửa đổi). Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan điều hành phiên thảo luận. Một số vấn đề được nhiều đại biểu quan tâm cho ý kiến như: chính sách khuyến khích sử dụng vật liệu xây dựng thân thiện với môi trường; cơ sở dữ liệu quốc gia và chuyển đổi số trong hoạt động xây dựng…

Theo các đại biểu, việc sửa đổi Luật Xây dựng lần này diễn ra trong bối cảnh đất nước đang bước vào giai đoạn phát triển mới, đòi hỏi phải đổi mới mô hình quản lý, hoàn thiện thể chế theo hướng Nhà nước pháp quyền hiện đại, quản trị theo rủi ro và số hóa toàn diện. Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường cho thấy, Luật Xây dựng hiện hành có sự giao thoa với nhiều đạo luật khác như: Luật Đầu tư, Luật Đấu thầu, Luật Đất đai, Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn... Do đó nhiều ý kiến đề nghị, Cơ quan chủ trì soạn thảo cần tiếp tục rà soát các nhóm quan hệ pháp lý trọng yếu để đảm bảo phù hợp, đồng bộ và tính thống nhất của hệ thống pháp luật.

Chuyển đổi số để giảm thủ tục và minh bạch hoá thị trường xây dựng

Đối với các nội dung cụ thể, cho ý kiến về quy định chuyển đổi số (Điều 7) và cơ sở dữ liệu quốc gia trong hoạt động xây dựng (Điều 14), đại biểu Lê Thu Hà – Đoàn ĐBQH tỉnh Lào Cai nhận định, đây là một trong những đột phá quan trọng của lần sửa đổi Luật này. Dự thảo đã bước đầu đặt nền móng cho cơ sở dữ liệu quốc gia về hoạt động xây dựng, kết nối với cơ sở dữ liệu đất đai, quy hoạch, phòng cháy chữa cháy, dân cư và doanh nghiệp. Đây là động lực để đổi mới mô hình quản lý, giảm mạnh thủ tục, minh bạch hóa thị trường xây dựng, giảm tiếp xúc trực tiếp và giảm nguy cơ tiêu cực.

Để chuyển đổi số một cách thực chất, đại biểu đề nghị bổ sung 3 yêu cầu mang tính nguyên tắc. Một là mọi thủ tục trong hoạt động xây dựng (từ thẩm định, cấp phép, nghiệm thu đến lưu trữ hồ sơ) phải được thực hiện hoàn toàn trên môi trường điện tử, loại bỏ tình trạng vừa điện tử vừa giấy. Hai là nguyên tắc "không yêu cầu cung cấp dữ liệu nhà nước đã có" cần được khẳng định rõ trong luật. Người dân và doanh nghiệp không thể tiếp tục mang theo những giấy tờ mà cơ quan khác trong hệ thống đã cấp. Ba là Bộ Xây dựng cần được xác định rõ vai trò "nhạc trưởng" trong việc xây dựng, vận hành, cập nhật và bảo đảm an toàn thông tin đối với cơ sở dữ liệu quốc gia về hoạt động xây dựng.

Tiếp tục góp ý kiến về cơ sở dữ liệu quốc gia và chuyển đổi số trong hoạt động xây dựng, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng – Đoàn ĐBQH thành phố Hồ Chí Minh nhấn mạnh, để các quy định này từ nguyên tắc thành công cụ quản trị số có thể đo lường được, giảm chi phí tuân thủ và chống trùng lặp hồ sơ, đại biểu đề nghị Cơ quan soạn thảo cần nghiên cứu bổ sung các quy định: Bổ sung mốc thời gian vận hành tối thiểu theo lộ trình 24 đến 36 tháng kể từ khi Luật có hiệu lực. Quy định bắt buộc cung cấp dữ liệu đầu vào đối với các khâu thẩm định, cấp phép và nghiệm thu. Thực hiện liên thông tự động với các cơ sở dữ liệu khác như: dữ liệu đất đai, quy hoạch, phòng cháy chữa cháy và môi trường. Áp dụng mã định danh công trình thống nhất từ giai đoạn chủ trương đầu tư đến khi phá dỡ công trình.

Khuyến khích sử dụng vật liệu thân thiện môi trường trong xây dựng

Về chính sách của nhà nước trong hoạt động đầu tư xây dựng: khuyến khích việc nghiên cứu, đầu tư phát triển và sử dụng vật liệu xây dựng mới, vật liệu tái chế, vật liệu xanh, vật liệu nhẹ, vật liệu thông minh, vật liệu thân thiện môi trường (Khoản 4, Điều 11), đại biểu Phạm Văn Hoà – Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Tháp nhận định, đây là chính sách rất quan trọng, phù hợp với bối cảnh đẩy mạnh phát triển kinh tế xanh hiện nay. Đại biểu nhấn mạnh, Nhà nước cần có sự quan tâm, đầu tư để các nhà đầu tư chế tạo, sản xuất các loại vật liệu xanh, vật liệu nhẹ, vật liệu thân thiện môi trường để áp dụng trong thực tiễn xây dựng các công trình công cộng hoặc công trình dân dụng.

Đại biểu nêu thực tế, đối với các công trình dân dụng, người dân đã có xu hướng sử dụng vật liệu nhẹ và vật liệu thân thiện với môi trường. Tuy nhiên, đối với các công trình nhà nước, theo đại biểu, việc áp dụng vật liệu nhẹ và vật liệu thân thiện môi trường cần được nghiên cứu lại. Bởi hiện nay, việc khuyến khích sử dụng vật liệu xanh, vật liệu nhẹ, vật liệu thân thiện với môi trường còn nhiều bất cập, đòi hỏi phải có sự thiết kế, thẩm định, đảm bảo tư vấn thiết kế. Nguyên nhân xuất phát từ thực trạng giá các loại vật liệu xây dựng xanh, vật liệu thân thiện môi trường thường cao hơn so với các loại vật liệu xây dựng thông thường. Các đơn vị thiết kế thi công thường có xu hướng tăng giá trị tư vấn thiết kế công trình khi sử dụng các loại vật liệu này. Do đó, đại biểu kiến nghị, cần có quy định bắt buộc tư vấn thiết kế phải thiết kế và xây dựng bằng vật liệu nhẹ nếu chủ đầu tư có yêu cầu. Đại biểu diễn giải, nếu không có quy định bắt buộc, việc sử dụng vật liệu xanh, vật liệu nhẹ, vật liệu thân thiện với môi trường sẽ khó thực hiện.

Ngoài ra, để đảm bảo vấn đề môi trường trong thi công công trình xây dựng, đại biểu đề nghị Luật quy định bắt buộc phải có khảo sát, thiết kế và đánh giá tác động môi trường trong quá trình xây dựng. Việc này nhằm hạn chế tối đa các ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường và sinh hoạt của người dân.

Cùng đồng tình với đại biểu Phạm Văn Hoà về tầm quan trọng của chính sách khuyến khích đầu tư xây dựng sử dụng vật liệu nhẹ, vật liệu xanh, vật liệu thân thiện môi trường, đại biểu Trần Anh Tuấn – Đoàn ĐBQH thành phố Hồ Chí Minh cho biết, chính sách này cũng đã được quy định ở nhiều Luật khác. Do đó, Cơ quan soạn thảo cần rà soát kỹ lưỡng và quy định một cách thống nhất, đồng bộ giữa Luật Xây dựng với các luật có liên quan, đặc biệt là Luật Đầu tư và Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa. Đồng thời, đề nghị cần có văn bản hướng dẫn dưới luật để cụ thể hóa điều khoản này.

Tại phiên thảo luận, các đại biểu còn cho ý kiến vào một số vấn đề khác của dự thảo Luật như: phân loại dự án đầu tư xây dựng; cắt giảm, đơn giản hoá thủ tục; việc miễn cấp giấy phép xây dựng, chuyển từ cơ chế tiền kiểm sang hậu kiểm; quản lý chất lượng công trình xây dựng; bảo hiểm trong hoạt động đầu tư xây dựng…

Phát biểu tiếp thu, giải trình ý kiến đóng góp của các đại biểu tại phiên thảo luận, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh nhấn mạnh, việc sửa đổi Luật theo định hướng chuyển sang mô hình Luật khung. Do đó, với một số nội dung có tính chất kỹ thuật hoặc cần được xử lý linh hoạt theo diễn biến nhanh của thực tiễn thì sẽ quy định ở các văn bản dưới Luật. Dự thảo Luật có nhiều điểm mới quan trọng nhằm đáp ứng với tình hình thực tế, khắc phục những hạn chế, bất cập trong thực tiễn công tác đầu tư xây dựng. Đối với quy định chính sách khuyến khích sử dụng vật liệu xây dựng xanh, vật liệu thân thiện môi trường, Bộ trưởng Bộ Xây dựng cho rằng hiện nay, đã có các tiêu chuẩn, quy chuẩn để sử dụng vật liệu đáp ứng điều kiện về khu đô thị xanh, sạch, thông minh. Ngành Xây dựng đã và đang phát triển rất nhiều loại vật liệu mới. Đồng thời, đưa ra yêu cầu phải áp dụng trong các dự án để bảo đảm về môi trường và sức khỏe của người dân.

Phát biểu kết luận phiên thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan đề nghị, Bộ Xây dựng, Cơ quan chủ trì soạn thảo cần lưu ý sớm ban hành các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật xây dựng cho đồng bộ và phù hợp với tình hình mới đối với các vật liệu xanh, vật liệu thông minh, vật liệu thân thiện môi trường đối với các tòa nhà, công trình thông minh để đảm bảo thích ứng với biến đổi khí hậu, tiết kiệm năng lượng và phát triển kinh tế xanh.

Để tiếp tục hoàn thiện Dự thảo Luật, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị Chính phủ và Cơ quan soạn thảo nghiêm túc nghiên cứu, giải trình, tiếp thu đầy đủ ý kiến của các đại biểu. Trên tinh thần thể chế hóa đầy đủ đường lối của Đảng, đặc biệt là tinh thần của Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân và Quy định 178 của Bộ Chính trị về kiểm soát quyền lực, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác xây dựng pháp luật. Đồng thời, cần roát kỹ lưỡng đảm bảo tính khả thi, đồng bộ, thống nhất với các Luật có liên quan trong hệ thống pháp luật.

Đột phá khoa học – công nghệ: Thúc đẩy chuyển đổi xanh, phát triển bền vững

Mai Hạ