Dự Hội thảo, về phía Hội Nước và Môi trường Việt Nam có sự tham dự của ông Chu Phạm Ngọc Hiển - Chủ tịch Hội Nước và Môi trường Việt Nam; bà Phạm Thị Xuân – Phó Chủ tịch thường trực Hội; ông Tống Ngọc Thanh – Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hội; GS Phạm Quý Nhân – Phó Chủ tịch Hội; ông Nguyễn Văn Hùng – Phó Chủ tịch Hội; ông Nguyễn Văn Toàn – Phó Chủ tịch Hội, Tổng Biên tập Tạp chí Môi trường và Cuộc sống.

Về phía Trung tâm quy hoạch và điều tra tài nguyên nước Quốc gia (Nawapi) và Liên đoàn Quy hoạch và Điều tra Tài nguyên nước miền Trung có sự tham dự của ông: TS. Triệu Đức Huy – Phó Tổng Giám đốc phụ trách NAWAPI, TS. Nguyễn Ngọc Hà - Phó Tổng Giám đốc NAWAPI, ông Phạm Huy Thông - Phó Tổng Giám đốc; ông ông Nguyễn Quang Huy – Liên đoàn trưởng Liên đoàn Quy hoạch và Điều tra Tài nguyên nước miền Trung cùng các lãnh đạo các phòng ban, trung tâm của Nawapi, Liên đoàn Quy hoạch và Điều tra Tài nguyên nước miền Nam.

Phát biểu khai mạc, ông Nguyễn Quang Huy – Liên đoàn trưởng Liên đoàn Quy hoạch và Điều tra Tài nguyên nước miền Trung – nhấn mạnh hành trình 50 năm của Liên đoàn gắn liền với những công trình khoa học lớn như bản đồ địa chất thủy văn phủ hơn 100.000 km², bản đồ nước dưới đất 1:200.000, vận hành 256 công trình quan trắc nước dưới đất và 6 trạm quan trắc nước mặt. Ông cho biết giai đoạn 2015–2023, Liên đoàn đã tìm kiếm nước cho 72 vùng núi cao, khoan 196 giếng, đem nước sinh hoạt đến hơn 335.000 người, góp phần hoàn thành mục tiêu an ninh nguồn nước vùng khó khăn.

Mở đầu phiên tham luận, TS. Tống Ngọc Thanh – Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hội Nước sạch và Môi trường Việt Nam – phân tích bối cảnh thiên tai cực đoan đang gia tăng, điển hình như trận mưa lịch sử 1.740 mm/24h tại Bạch Mã năm 2025. Ông nhấn mạnh tính “đa rủi ro – đa thiên tai” của khu vực và đề xuất 6 trụ cột quy hoạch tổng hợp lưu vực sông, gồm: “Một lưu vực – Một quy hoạch”, tăng không gian nước, vận hành liên hồ theo dự báo 24–72h, đô thị thấm nước, bảo vệ rừng đầu nguồn và hoàn thiện thể chế liên tỉnh.

Tiếp theo, TS. Thân Văn Đón – Giám đốc Trung tâm Công nghệ & Dữ liệu tài nguyên nước – trình bày vai trò của Liên đoàn vùng trong chiến lược chuyển đổi số ngành tài nguyên nước. Ông khẳng định Liên đoàn là “lực lượng tuyến đầu” của hệ sinh thái dữ liệu tài nguyên nước quốc gia. TS. Đón nhấn mạnh nhiệm vụ số hóa 100% dữ liệu điều tra – quan trắc, xây dựng mô hình dự báo hạn – mặn – sụt lún theo thời gian thực, và đào tạo nhân lực số nhằm đáp ứng yêu cầu quản trị hiện đại.

Ở mảng nghiên cứu chuyên sâu, TS. Ngô Tuấn Tú phân tích hiện trạng tầng chứa nước dưới đất tại Nam Trung Bộ – Tây Nguyên. Ông chỉ ra khu vực có 11 tầng chứa nước, trong đó tầng bazan chiếm 28% diện tích và có trữ lượng tốt, nhưng biến động khai thác và hạn hán kéo dài đang khiến nhiều khu vực suy giảm mạnh mực nước và xuất hiện nguy cơ xâm nhập mặn.

Tiếp nối phiên làm việc, TS. Vũ Mạnh Hải trình bày tham luận về ứng dụng mô hình số trong điều tra và quy hoạch tài nguyên nước, bao gồm MODFLOW, FEFLOW, MIKE, SWAT-MODFLOW. TS. Hải nhấn mạnh đây là nền tảng quan trọng để mô phỏng dòng chảy – bổ cập – lan truyền ô nhiễm chính xác hơn, đồng thời đặt nền móng cho việc xây dựng Digital Twin tài nguyên nước, tích hợp AI – Big Data – dữ liệu thời gian thực phục vụ quản lý lưu vực hiệu quả.

Khép lại phần tham luận, ThS. Nguyễn Ton chia sẻ các kết quả kiểm kê, đánh giá sức chịu tải nguồn nước và kinh nghiệm triển khai nhiệm vụ quan trắc, điều tra tại các tỉnh Miền Trung – Tây Nguyên. Ông nhấn mạnh dữ liệu thực địa là “xương sống” giúp mô hình số và quy hoạch lưu vực vận hành chính xác, đặc biệt tại các tỉnh chịu áp lực nước lớn như Bình Định, Gia Lai, Kon Tum.

Nêu ví dụ thực tiễn điển hình đối với nguồn nước khoáng Đắk Mol và hướng tiếp cận bền vững. Báo cáo doanh nghiệp về nước khoáng Đắk Mol cho thấy hiệu quả của chu trình điều tra – đánh giá – khai thác theo hướng bền vững. Theo tài liệu kỹ thuật, giếng LK809B có lưu lượng tự phun 6,5 l/s, nhiệt độ 33,5°C, thuộc loại bicarbonat magne–natri, hàm lượng CO₂ tự do 14.028 mg/l và H₂SiO₃ 181 mg/l – nguồn nước khoáng có giá trị cao. Các nghiên cứu y khoa từ Viện Vệ sinh Dịch tễ Tây Nguyên và Học viện Quân Y cho thấy nguồn nước này hỗ trợ điều trị các bệnh về da liễu, xương khớp và tiêu hóa.

Phát biểu kết luận hội thảo, TS Vũ Mạnh Hải. – Phó Liên đoàn trưởng Liên đoàn Quy hoạch và Điều tra Tài nguyên nước miền Trung đánh giá cao sự tham gia của các chuyên gia, đồng thời nhấn mạnh ba định hướng trọng tâm giai đoạn 2025–2035:

• Tăng tốc chuyển đổi số toàn diện: hoàn thiện hệ thống dữ liệu, vận hành mô hình dự báo theo thời gian thực, mở rộng ứng dụng AI – GIS – Digital Twin vào mọi hoạt động điều tra, quan trắc và quy hoạch.
• Xây dựng năng lực vùng mạnh – tinh gọn – chuyên sâu: phát triển đội ngũ “nhân lực số – nhân lực xanh”, củng cố vai trò đầu mối của Liên đoàn vùng trong hệ sinh thái dữ liệu tài nguyên nước quốc gia.
• Đẩy mạnh hợp tác khoa học – công nghệ và liên kết vùng: tăng cường phối hợp với các địa phương, viện – trường, tổ chức quốc tế và doanh nghiệp để nâng cao hiệu quả quản trị lưu vực và bảo đảm an ninh nguồn nước trước biến đổi khí hậu.

Đồng thời ông Hải cũng khẳng định: “50 năm qua là hành trình xây nền móng; 50 năm tới sẽ là hành trình đổi mới, sáng tạo và hội nhập để tài nguyên nước Miền Trung – Tây Nguyên được quản lý an toàn, bền vững và hiện đại.”

Hội thảo thống nhất rằng: chuyển đổi số, quy hoạch theo lưu vực, nâng cao năng lực dữ liệu và tăng cường hợp tác khoa học – công nghệ chính là con đường đảm bảo an ninh nguồn nước Miền Trung – Tây Nguyên trong giai đoạn tới.

Hội Nước và Môi trường Việt Nam trao quà ủng hộ Hội Nước sạch và Môi trường Thái Nguyên khắc phục hậu quả bão lũ

Minh Tuấn