Phát biểu khai mạc, PGS.TS. Phạm Ngọc Linh, Phó Chủ tịch VUSTA nhấn mạnh, báo chí luôn là kênh truyền thông chiến lược, góp phần đưa chủ trương, chính sách khoa học – công nghệ của Đảng và Nhà nước đến đội ngũ trí thức và người dân. Báo chí cũng tạo ra một diễn đàn học thuật rộng mở, nơi giới khoa học trao đổi, phản biện chính sách và chia sẻ tri thức một cách minh bạch, khách quan. Ông cho biết hệ thống báo chí của VUSTA hiện có 68 cơ quan báo chí và tạp chí khoa học; dù theo đề án sắp xếp mới (đang chờ phê duyệt) số lượng này dự kiến chỉ còn 18 đơn vị, nhưng yêu cầu nâng cao chất lượng và chuyên nghiệp hóa nội dung vẫn là trọng tâm xuyên suốt.

Tại hội thảo, các chuyên gia phân tích rõ hơn vai trò của báo chí đối với sự phát triển của VUSTA, từ truyền thông chính sách, lan tỏa tri thức khoa học đến nâng cao hiệu quả tư vấn – phản biện và củng cố niềm tin xã hội đối với đội ngũ trí thức.

Theo TS Lê Công Lương, Phó Tổng Thư ký kiêm Trưởng Ban Khoa học và Hợp tác quốc tế VUSTA, báo chí giữ ba chức năng cơ bản: Thông tin, giám sát xã hội và định hướng dư luận. Việc phản ánh kịp thời các dự thảo luật, hoạt động tham vấn hay những bất cập từ thực tiễn giúp tăng sức nặng và độ lan tỏa của hoạt động phản biện chính sách. Tuy nhiên, ông cũng chỉ ra những hạn chế như thiếu cơ chế phối hợp thường xuyên, thiếu chiến lược truyền thông cấp địa phương và sự dè dặt của nhiều hội ngành khi cung cấp thông tin cho báo chí.

Để khắc phục, ông đề xuất xây dựng đầu mối truyền thông thống nhất; đào tạo kỹ năng truyền thông chính sách cho chuyên gia; phát triển kho dữ liệu mở; triển khai tuyến bài chuyên sâu giữa VUSTA và các tòa soạn; tổ chức diễn đàn định kỳ “Báo chí – Trí thức – Đổi mới sáng tạo”; đưa yêu cầu truyền thông vào từng nhiệm vụ tư vấn, phản biện.

Góc nhìn từ lĩnh vực tư vấn và phản biện chính sách công, TS Lê Nghiêm – Phó Chủ tịch Hội Truyền thông số Việt Nam khẳng định báo chí là lực lượng then chốt trong việc thúc đẩy tính minh bạch và trách nhiệm giải trình của quá trình hoạch định chính sách. Báo chí giúp phát hiện bất cập trong quản lý, mở ra không gian đối thoại công bằng giữa nhà khoa học, nhà quản lý và người dân.

Theo ông, sự đồng hành của báo chí giúp tăng độ tin cậy của các kiến nghị khoa học, góp phần hoàn thiện chính sách theo hướng hiệu quả và gần gũi hơn với đời sống. Ông đề xuất Nhà nước hoàn thiện khung pháp lý cho hoạt động giám sát – phản biện xã hội của các tổ chức khoa học; bảo đảm nguồn lực cho truyền thông khoa học; khuyến khích báo chí đẩy mạnh mảng phân tích chính sách; mở rộng kho dữ liệu dùng chung để báo chí và VUSTA tiếp cận nguồn thông tin chính xác, cập nhật.

Ở góc độ báo chí khoa học, TS Nguyễn Văn Cảm, Phó Tổng Biên tập Tạp chí Khoa học Kỹ thuật Thú y, đánh giá báo chí là lực lượng truyền thông chiến lược, góp phần phổ biến tri thức, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và xây dựng uy tín của VUSTA. Ông nhấn mạnh vai trò đặc biệt của các tạp chí khoa học trong việc công bố kết quả nghiên cứu, cung cấp bằng chứng khoa học cho hoạch định chính sách và nâng cao chất lượng phản biện.

Để phát huy hiệu quả, ông đề xuất xây dựng chiến lược truyền thông tổng thể; phát triển tạp chí theo chuẩn quốc gia và quốc tế; đào tạo đội ngũ phóng viên, biên tập viên chuyên sâu; tăng cường phối hợp giữa báo chí phổ thông và tạp chí khoa học; tổ chức giải thưởng báo chí hằng năm nhằm tôn vinh tác phẩm và công trình xuất sắc.

Các ý kiến tại hội thảo đều thống nhất rằng báo chí không chỉ là phương tiện truyền thông, mà còn là thành tố quan trọng góp phần nâng cao chất lượng tư vấn, phản biện và xây dựng hình ảnh của VUSTA. Trong bối cảnh chuyển đổi số và yêu cầu truyền thông khoa học ngày càng cao, VUSTA và hệ thống báo chí cần hợp tác sâu rộng, chuyên nghiệp và bền vững hơn. Khi tri thức được lan tỏa đúng hướng, khi phản biện dựa trên nghiên cứu khoa học được phổ biến rộng rãi, VUSTA sẽ có thêm nền tảng vững chắc để thúc đẩy đoàn kết trí thức và đóng góp thiết thực vào sự phát triển của đất nước.

Hội thảo: 50 năm xây dựng và phát triển công tác điều tra, quy hoạch và quản lý bền vững tài nguyên nước miền Trung – Tây Nguyên

Hà Anh