Theo chương trình làm việc tại Kỳ họp thứ 10 - Quốc hội khóa XV, sáng ngày 1/12, các ĐBQH tiếp tục cho ý kiến vào Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Địa chất và khoáng sản, trong đó nội dung liên quan đến cơ chế khai thác khoáng sản nhóm 3 và nhóm 4 (chủ yếu là đất, đá san lấp, cát sỏi phục vụ xây dựng) trở thành điểm nóng trên nghị trường.

Các đại biểu Quốc hội trong phiên thảo luận đã đưa ra nhiều phân tích sắc bén, từ thực tế tại các địa phương bởi song song với nhu cầu tăng cao là nguy cơ thất thoát tài nguyên, sạt lở, suy thoái môi trường, cũng như những khoảng trống pháp lý dễ bị lạm dụng theo chiều hướng tiêu cực trong quá trình khai thác.

Đề xuất giải pháp mới trong xây dựng, Đại biểu Nguyễn Văn Thân, Đoàn ĐBQH tỉnh Hưng Yên đề xuất một hướng tiếp cận mới là nghiên cứu sử dụng cát biển thay thế cát sông để giảm áp lực lên lòng sông, nơi đang chịu áp lực khai thác quá mức. Đại biểu đặt vấn đề: “Chúng ta đang rất thiếu cát sông để làm đường và xây dựng. Nếu có câu trả lời khoa học rõ ràng về khả năng dùng cát biển thì Việt Nam sẽ không thiếu vật liệu.”

Đại biểu đề nghị, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cần khẩn trương phối hợp các viện nghiên cứu sớm có kết luận khoa học về việc có sử dụng được cát biển trong xây dựng hay không; đánh giá khả năng ứng dụng cát biển trong xây dựng đường xá, bê tông; xác định phạm vi quản lý giữa các tỉnh đối với khu vực ngoài 6 hải lý – nơi doanh nghiệp đang gặp vướng mắc do không phân định ranh giới

Theo Đại biểu, việc nghiên cứu này nếu khả thi, sẽ góp phần giảm khai thác cát sông, hạn chế sạt lở; giảm giá thành vật liệu xây dựng, chủ động nguồn cung cho hạ tầng và đồng thời cũng giảm áp lực lên hệ sinh thái lòng sông Đây được xem là “hướng mở” quan trọng trong bối cảnh các đại dự án hạ tầng đang thiếu trầm trọng vật liệu san lấp.

Làm rõ nội dung này, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng cho biết, nếu sử dụng được cát biển để san lấp các công trình xây dựng và những mục đích phù hợp khác, sẽ giảm được rất nhiều tác động việc phải khai thác vật liệu từ đồi, cũng như khai thác cát lòng sông, lòng hồ.

Theo ông, Bộ Xây dựng đã nghiên cứu và xác định cát biển có thể được sử dụng để san lấp phục vụ công trình.

Tuy nhiên, còn một vướng mắc do chưa phân định đầy đủ phạm vi quản lý trên vùng biển hơn 1 triệu km² của nước ta. Trong phạm vi 6 hải lý, thẩm quyền thuộc các địa phương; ngoài 6 hải lý, nếu đã có phân định vẫn thuộc thẩm quyền địa phương.

Song, đối với những địa phương chưa được phân định rõ ràng, việc này đang giao Bộ Nông nghiệp và Môi trường thực hiện.

"Nếu địa phương nào phát sinh vướng mắc liên quan nội dung này, đề nghị các địa phương phản ánh để chúng tôi phối hợp xử lý kịp thời", Bộ trưởng khẳng định.

Cũng trong phần tiếp thu, giải trình ý kiến, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng làm rõ những ý kiến của đại biểu Quốc hội quan tâm tác động của biến đổi khí hậu ảnh hưởng bão lũ, mưa bão thời gian qua và việc đầu tư xây dựng, vận hành các hồ thủy lợi, vận hành hồ thủy điện.

Ông khẳng định, đối với hồ thủy lợi hiện nay, cơ bản những khu vực có thể đầu tư xây dựng hồ vừa phục vụ phát triển nông nghiệp, sinh thái, vừa góp phần cắt lũ, gần như đã đầu tư hết. Các hồ đều có quy trình vận hành.

Tuy nhiên, đợt vừa qua, đặc biệt là năm 2025, mưa lũ diễn ra liên tiếp với mức độ rất cao, vượt quá khả năng hỗ trợ và phòng chống của các hồ.

Theo Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường, các cơ quan chức năng đã rà soát, kiểm tra và thấy rằng vận hành đúng quy trình. Việc vẫn có hậu quả xảy ra, ngoài nguyên nhân chính là mưa lũ quá lớn, vượt khả năng chịu đựng của hạ tầng, theo ông, cần rà soát vận hành, đặc biệt là vận hành liên thông giữa các hồ trong quá trình ứng phó.

Đồng thời, cần tính đến phương án đối với những hồ phục vụ thủy điện, không chỉ coi đây là công trình phục vụ lợi ích riêng, mà trong tình huống khẩn cấp có thể áp dụng những quy định pháp luật, ví dụ trưng mua, trưng dụng, góp phần hạn chế hậu quả thiên tai.

Điều chỉnh quy hoạch thăm dò, khai thác khoáng sản một số mỏ ở 3 địa phương

Phong Anh