Trong những năm gần đây, chất lượng không khí đã trở thành một trong những vấn đề được quan tâm đặc biệt trong đời sống xã hội. Tại nhiều đô thị đang phát triển nhanh, tình trạng ô nhiễm không khí ngày càng gia tăng, thể hiện rõ qua nồng độ bụi mịn dày đặc, sự hiện diện của các loại khí độc hại, mùi khói xe và những tác động mà người dân có thể cảm nhận trực tiếp hằng ngày.

Trong bức tranh ấy, nguồn khí thải từ hoạt động giao thông được xem là một trong những tác nhân chính góp phần làm suy giảm chất lượng không khí. Sự phát triển kinh tế kéo theo nhu cầu vận tải tăng mạnh, khiến lượng phương tiện tham gia giao thông ngày càng lớn và áp lực ô nhiễm ngày càng nặng nề hơn.

Tại các đô thị lớn, mật độ phương tiện cá nhân cũng tăng nhanh. Xe máy chiếm tỷ lệ áp đảo trong cơ cấu phương tiện, trong khi ô tô con gia tăng mạnh nhờ thu nhập cải thiện và điều kiện tiếp cận thuận lợi hơn. Các tuyến đường thường xuyên xảy ra tình trạng ùn tắc, vốn làm tăng thời gian động cơ hoạt động ở tốc độ thấp, khiến lượng khí thải trên mỗi ki-lô-mét vận hành tăng lên đáng kể.

Ô nhiễm không khí từ giao thông đang trở thành áp lực lớn đối với các đô thị, khi nhu cầu vận tải và mật độ phương tiện tăng nhanh. Trong đó, nhóm xe vận tải nặng sử dụng động cơ diesel là nguồn phát thải đáng kể do hoạt động liên tục, tải trọng lớn và phụ thuộc nhiều vào đường bộ. Sự tồn tại kéo dài của phương tiện cũ kỹ, bảo dưỡng kém và không đạt tiêu chuẩn khí thải cũng làm gia tăng lượng chất độc hại phát tán vào môi trường.

Đồng thời, chất lượng nhiên liệu chưa đồng đều, cùng tình trạng sử dụng nhiên liệu không đạt chuẩn khiến quá trình đốt cháy trong động cơ kém hiệu quả, sinh ra nhiều khí thải hơn và làm giảm tuổi thọ hệ thống xử lý khí thải. Trong khi đó, công tác kiểm định và giám sát khí thải chưa thật sự đồng bộ, dẫn đến việc nhiều phương tiện không đạt chuẩn vẫn lưu thông hằng ngày mà không bị xử lý kịp thời.

Hạ tầng giao thông chậm cải thiện, ùn tắc thường xuyên và việc xe tải phải đi xuyên tâm đô thị khiến tình trạng ô nhiễm càng trở nên nghiêm trọng. Cùng với đó, ý thức của một bộ phận chủ phương tiện và doanh nghiệp vận tải còn hạn chế, chưa coi trọng bảo dưỡng định kỳ và sử dụng nhiên liệu sạch. Tổng hòa các yếu tố trên đang tạo ra sức ép lớn đối với chất lượng không khí, buộc các đô thị phải triển khai giải pháp tổng thể để hướng tới hệ thống giao thông thân thiện môi trường hơn.

Trước hết, tiêu chuẩn khí thải cần được hoàn thiện và thực thi nghiêm túc, bảo đảm mọi phương tiện đặc biệt là xe tải và xe khách dùng động cơ diesel đáp ứng yêu cầu về môi trường. Khi tiêu chuẩn được siết chặt, các công nghệ xử lý như bộ lọc hạt, hệ thống xúc tác giảm NOx và dung dịch hỗ trợ xử lý khí thải sẽ trở thành công cụ quan trọng giúp giảm lượng khí độc phát tán ra không khí. Song song với đó, việc sử dụng nhiên liệu sạch giữ vai trò quyết định trong việc giúp động cơ vận hành tối ưu, hạn chế tình trạng cháy không hoàn toàn và giảm bớt gánh nặng cho hệ thống xử lý khí thải.

Cùng với yếu tố kỹ thuật, tái cấu trúc logistics theo hướng giảm xe nặng vào nội đô, bố trí trung tâm phân phối vệ tinh, tối ưu hóa lộ trình bằng công nghệ số và tận dụng vận tải đường thủy, đường sắt cũng sẽ góp phần giảm đáng kể phát thải. Cuối cùng, ý thức của người dân và doanh nghiệp về bảo dưỡng, kiểm định, sử dụng nhiên liệu đạt chuẩn là điều kiện không thể thiếu để các giải pháp kỹ thuật và chính sách phát huy hiệu quả, hướng tới một hệ thống giao thông xanh và một môi trường đô thị bền vững hơn.

[Góc nhìn tuần qua]: Ô nhiễm không khí “từ biến đổi khí hậu đến sức khỏe cộng đồng”

Ban Biên tập Moitruong.net.vn