Theo thông tin được công bố tại tọa đàm, Hà Nội hiện đối mặt áp lực lớn từ khoảng 6,9 triệu xe máy của người dân và gần 1,5 triệu xe từ các địa phương khác vào thành phố. Xe máy cũ chiếm tới 70%, trong khi mô tô và xe máy nói chung chiếm 95% lượng phương tiện cơ giới. Đây cũng là nguồn thải chính, phát ra 94% Hydrocarbon (HC), 87% CO, 57% NOx và 33% bụi PM10.

Kết quả nghiên cứu của Viện Khoa học và Công nghệ Giao thông vận tải cho thấy khí thải độc hại từ xe máy mỗi năm tương đương lượng phát thải của hàng chục nghìn xe buýt cỡ lớn, khiến chất lượng không khí Thủ đô nhiều thời điểm rơi vào ngưỡng đáng báo động.

Giải thích nguyên nhân, bà Lê Thanh Thủy – Phó trưởng Phòng Quản lý môi trường, Sở Nông nghiệp và Môi trường TP Hà Nội cho biết: “Ô nhiễm không khí tại TP Hà Nội không chỉ xuất phát trực tiếp từ giao thông mà còn chịu tác động cộng hưởng của địa hình thấp và điều kiện khí tượng. Cuối năm thường xảy ra nghịch nhiệt khiến bụi mịn bị giữ ở tầng thấp, khó khuếch tán. Ngoài ra, nghiên cứu phối hợp với Ngân hàng Thế giới cũng chỉ ra một phần bụi mịn đến từ các tỉnh lân cận và hoạt động đốt rác, phụ phẩm nông nghiệp tự phát”.

Bà Thủy nhấn mạnh, khi giao thông chiếm 50% – 70% tổng phát thải, giải pháp cốt lõi phải xuất phát từ việc thay đổi thói quen đi lại và phương tiện sử dụng.

Để ứng phó tình trạng ô nhiễm, Chỉ thị 20/CT-TTg ngày 12-7-2025 của Thủ tướng đã đưa ra lộ trình: từ 1-7-2026 dừng xe máy xăng tại Vành đai 1; đến năm 2028 áp dụng ở Vành đai 2 và mở rộng sang Vành đai 3 vào năm 2030. Song song, HĐND TP Hà Nội cũng thông qua Nghị quyết về vùng phát thải thấp nhằm tạo hành lang pháp lý cho việc triển khai.

Ông Đào Việt Long, Phó Giám đốc Sở Xây dựng TP Hà Nội, nêu rõ thành phố sẽ phát triển đồng bộ hạ tầng và chính sách, tránh để người dân “tự bơi” trong quá trình chuyển đổi.

Thành phố đang lên kế hoạch áp dụng nhiều chính sách hỗ trợ để người dân và doanh nghiệp an tâm chuyển từ xe xăng sang xe điện. Đối với người sử dụng xe máy xăng, mức hỗ trợ phổ thông được đề xuất là 20% giá trị xe khi đổi sang xe điện, tối đa 5 triệu đồng. Với nhóm hộ nghèo, hỗ trợ có thể đạt 100% giá trị phương tiện (tối đa 20 triệu đồng); hộ cận nghèo được hỗ trợ 80% (tối đa 15 triệu đồng).

Ông Long cho biết: “Đây là nhóm chính sách trọng tâm bởi xe máy hiện là phương tiện đi lại chủ yếu của người dân thủ đô. Bên cạnh mức hỗ trợ trực tiếp, người mua xe trả góp còn được hỗ trợ 30% lãi vay trong 12 tháng. Điều này giúp giảm đáng kể gánh nặng chi phí ban đầu - rào cản lớn nhất khi người dân quyết định chuyển sang phương tiện xanh”.

Ngoài ra, dù giá xe máy điện đã phù hợp hơn với người tiêu dùng, thành phố vẫn phối hợp với các hãng sản xuất để tiếp tục giảm chi phí và đưa ra các gói ưu đãi dành riêng cho thị trường Hà Nội, giúp người dân dễ tiếp cận hơn.

Về chính sách thuế, phí, Hà Nội dự kiến hỗ trợ 50% lệ phí đăng ký đối với mô tô, xe máy chuyển đổi và phương tiện xanh đăng ký mới. Riêng hộ nghèo, cận nghèo, taxi và xe buýt chuyển đổi giữ nguyên biển số sẽ được miễn hoàn toàn lệ phí.

Thêm nhiều ưu đãi cho doanh nghiệp

Với doanh nghiệp, thành phố cũng đang xem xét các chính sách giảm chi phí đầu tư. Doanh nghiệp vận tải hành khách, hàng hóa hoặc cung cấp dịch vụ công ích sẽ được hỗ trợ 30% lãi vay trong tối đa 5 năm và có thể vay ưu đãi từ Quỹ Đầu tư phát triển, Quỹ Bảo vệ môi trường của thành phố.

Song song đó, các phương án miễn giảm phí trông giữ xe cũng được tính toán. Doanh nghiệp vận hành dịch vụ xe máy điện, xe đạp điện công cộng có thể được miễn phí sử dụng lòng đường, hè phố làm điểm đỗ trong tối đa 5 năm. Đối tượng được miễn vé xe buýt sẽ được mở rộng cho học sinh, sinh viên và công nhân khu công nghiệp.

Bổ sung trạm sạc và bãi đỗ

Về hạ tầng năng lượng, ông Đào Việt Long cho biết Hà Nội đang xây dựng gói hỗ trợ dành cho các đơn vị đầu tư trạm sạc, bao gồm hỗ trợ 30% lãi vay, 50% chi phí giải phóng mặt bằng và miễn tiền thuê đất trong 5 năm đầu. Các thủ tục liên quan đến đầu tư trạm sạc cũng được đề xuất rút gọn để thúc đẩy triển khai nhanh hơn.

Ông Long khẳng định: “Chính sách hỗ trợ hạ tầng đang được đề xuất không chỉ giúp doanh nghiệp yên tâm bỏ vốn đầu tư, mà còn bảo đảm người dân và các đơn vị vận tải luôn có sẵn điểm sạc, trạm tiếp năng lượng thuận tiện để vận hành hằng ngày”.

Trước tình trạng một số chung cư từ chối trông giữ hoặc cấm sạc xe điện dưới tầng hầm, ông Long cho biết trước mắt các địa phương sẽ phối hợp với ban quản trị rà soát, tách khu vực để xe điện nhằm bảo đảm an toàn phòng cháy chữa cháy. Cùng lúc, cơ quan chức năng nghiên cứu quỹ đất phù hợp để bổ sung bãi đỗ và trụ sạc phục vụ cư dân.

Về dài hạn, các sở ngành sẽ hướng dẫn địa phương tháo gỡ các tranh chấp quản lý vận hành chung cư. Sở Xây dựng cũng sẽ kiến nghị các bộ, ngành sớm ban hành quy chuẩn kỹ thuật cụ thể cho khu vực để và sạc xe điện tại tầng hầm.

Doanh số xe điện tiếp đà tăng trong tháng 10

Ngọc Ánh