Mở rộng cơ hội cho năng lượng hydrogen trong công nghiệp Việt Nam

Mới đây tại Hà Nội, Bộ Công Thương tổ chức Hội thảo “Kinh nghiệm và giải pháp thúc đẩy ứng dụng năng lượng hydrogen trong các ngành công nghiệp tiêu biểu của Việt Nam”. Đây là hoạt động quan trọng thuộc Chương trình quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả giai đoạn 2019–2030, được giao cho Trung tâm Thông tin Công nghiệp và Thương mại phối hợp với Vụ Dầu khí và Than triển khai.

Sự kiện quy tụ lãnh đạo các Cục, Vụ, Viện thuộc Bộ Công Thương, cùng hơn 50 đại biểu, chuyên gia từ Hiệp hội Năng lượng Việt Nam và đại diện các doanh nghiệp công nghiệp sử dụng năng lượng trọng điểm.

Phát biểu khai mạc, ông Đặng Hải Anh, Phó Vụ trưởng Vụ Dầu khí và Than, nhấn mạnh hydrogen, đặc biệt là hydrogen xanh đang được thế giới nhìn nhận như một giải pháp chiến lược, có khả năng tạo ra những tác động sâu rộng đối với các ngành luyện kim, hóa chất, phân bón, xi măng, vận tải đường dài và hệ thống nhiệt công nghiệp.

Ông Hải Anh cho biết dự báo quốc tế cho thấy hydrogen có thể chiếm 20–30% tổng nhu cầu năng lượng toàn cầu vào năm 2050. “Đây không chỉ là lựa chọn công nghệ mà là xu thế tất yếu của quá trình chuyển đổi năng lượng”, ông nói.

Song song với xu hướng toàn cầu, Việt Nam cũng đã đưa ra loạt quyết sách lớn, bao gồm Quyết định 280/QĐ-TTg về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả và đặc biệt là Quyết định 165/QĐ-TTg năm 2024 phê duyệt Chiến lược phát triển năng lượng hydrogen đến năm 2030, tầm nhìn 2050. Chiến lược khẳng định hydrogen sẽ trở thành động lực tăng trưởng xanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Tuy nhiên, để hydrogen thật sự đi vào thực tiễn, ông Đặng Hải Anh cho rằng Việt Nam cần sự phối hợp chặt chẽ giữa Nhà nước, doanh nghiệp và các tổ chức nghiên cứu, đặc biệt về chính sách, công nghệ, hạ tầng và nguồn vốn.

Nhu cầu chuyển dịch xanh và áp lực an ninh năng lượng

Trong bối cảnh nhu cầu năng lượng phục vụ công nghiệp hóa tăng mạnh, Việt Nam đang phải đối mặt với thách thức lớn về an ninh năng lượng. Nguồn cung trong nước hạn chế, thị trường thế giới biến động, trong khi yêu cầu giảm phát thải theo các cam kết quốc tế ngày càng khắt khe.

Việt Nam đã thể hiện quyết tâm mạnh mẽ thông qua cam kết phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050 tại COP26. Các văn bản pháp lý mới, trong đó có Quyết định 165/QĐ-TTg về chiến lược hydrogen, là nền tảng quan trọng thúc đẩy nghiên cứu và ứng dụng hydrogen vào công nghiệp.

Tại hội thảo, đại diện các doanh nghiệp thuộc các lĩnh vực thép, xi măng, hóa chất, dầu khí, logistics… đều cho rằng hydrogen xanh có khả năng cắt giảm sâu lượng khí thải – điều mà nhiều công nghệ giảm phát thải truyền thống chưa đáp ứng được.

Tuy nhiên, hydrogen tại Việt Nam vẫn đang trong giai đoạn sơ khai, đối mặt với các khó khăn lớn như chi phí sản xuất cao, hạ tầng hạn chế, thiếu tiêu chuẩn kỹ thuật và cơ chế ưu đãi cụ thể, cùng với thiếu hụt nhân lực chuyên môn.

Hoàn thiện chính sách – chìa khóa mở đường cho thị trường hydrogen

Các chuyên gia và doanh nghiệp thống nhất rằng Việt Nam cần sớm hoàn thiện Chiến lược hydrogen quốc gia với tầm nhìn đến 2040, cùng quy hoạch hạ tầng hydrogen mang tính liên ngành.

Nhiều giải pháp được đề xuất, bao gồm:

Hỗ trợ tài chính và ưu đãi: hỗ trợ giá hydrogen xanh, tín dụng lãi suất thấp, ưu đãi thuế nhập khẩu thiết bị và các sản phẩm năng lượng sạch.

Phát triển công nghiệp sản xuất thiết bị điện phân để giảm chi phí và tăng tính chủ động.

Thu hút đầu tư quốc tế vào các mô hình sản xuất hydrogen gắn với năng lượng tái tạo.

Tăng cường hợp tác khoa học - công nghệ với các quốc gia như Nhật Bản, Đức, Hàn Quốc, Úc…

Hoàn thiện tiêu chuẩn - quy chuẩn kỹ thuật về sản xuất, lưu trữ, vận chuyển và sử dụng hydrogen.

Phát triển hạ tầng và chuỗi cung ứng, bao gồm trạm nạp, kho chứa, đường ống và hệ thống phân phối.

Thúc đẩy mô hình hợp tác công - tư (PPP) nhằm huy động vốn lớn và tiếp cận công nghệ cao.

Theo các chuyên gia, để hydrogen thực sự trở thành một thành phần trong cơ cấu năng lượng quốc gia, Việt Nam cần tập trung vào ba trụ cột then chốt: hoàn thiện khung pháp lý; phát triển hạ tầng; và tăng cường hợp tác công – tư, hợp tác quốc tế.

Hydrogen – trụ cột mới cho mục tiêu Net Zero 2050

Những phân tích tại hội thảo cho thấy hydrogen xanh có thể trở thành một trụ cột quan trọng của quá trình chuyển đổi năng lượng ở Việt Nam. Với khả năng giảm phát thải sâu, phù hợp cho các ngành công nghiệp khó giảm phát thải, hydrogen được kỳ vọng góp phần quan trọng giúp Việt Nam đạt mục tiêu tăng trưởng xanh và hoàn thành cam kết Net Zero vào năm 2050.

Sự kết hợp giữa định hướng chính sách rõ ràng, hạ tầng đồng bộ và sự tham gia mạnh mẽ của doanh nghiệp sẽ quyết định khả năng đưa hydrogen trở thành một phần trong tương lai năng lượng của Việt Nam.

Tổng Bí thư Tô Lâm ký ban hành Nghị quyết về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia

Mai Hạ