Theo dữ liệu quan trắc thời gian thực từ hệ thống IQAir, nồng độ bụi mịn PM2.5 tại khu vực Thủ Đức trong nhiều ngày liên tiếp ở mức cao, gấp nhiều lần so với ngưỡng trung bình an toàn theo hướng dẫn của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). Lớp “sương” không tan hoặc tan rất chậm khiến Thành phố như bị bao phủ bởi sương quang hóa – một dạng ô nhiễm tích tụ bụi và các khí độc hại trong điều kiện thời tiết bất lợi.

Đáng chú ý, tại một số khu vực gần công trường xây dựng hoặc các tuyến đường có mật độ phương tiện cao, làn sương mù kéo dài đến trưa và đầu giờ chiều. Theo người dân, đây là dấu hiệu bất thường và tiềm ẩn rủi ro đối với người già, trẻ nhỏ và những người có bệnh lý hô hấp.

Kết quả quan trắc của Sở Nông nghiệp và Môi trường Thành phố Hồ Chí Minh cho thấy chất lượng không khí năm 2025 có xu hướng suy giảm so với các năm trước. Nguyên nhân chủ yếu đến từ ô nhiễm bụi mịn và tiếng ồn giao thông gia tăng, trong bối cảnh số lượng phương tiện cá nhân tiếp tục tăng mạnh, với khoảng 12,7 triệu xe, phần lớn là xe máy.

Cùng với giao thông, các hoạt động xây dựng, sản xuất công nghiệp và tác động của biến đổi khí hậu đang tạo áp lực ngày càng lớn lên môi trường đô thị. Theo các chuyên gia môi trường, hiện tượng sương mù trong những ngày qua là kết quả của sự kết hợp giữa yếu tố thời tiết và nguồn phát thải đô thị. Dữ liệu từ Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia cho thấy, khi không khí lạnh suy yếu, nhiệt độ tăng nhẹ, các điều kiện khí tượng trở nên bất lợi cho quá trình khuếch tán, khiến bụi và khí ô nhiễm tích tụ ở tầng không khí thấp.

Tình trạng mù khô thường xuất hiện tại Thành phố Hồ Chí Minh từ tháng 10 đến đầu tháng 4 năm sau. Tuy nhiên, việc sương mù kéo dài kèm theo chất lượng không khí xấu ngay trước dịp lễ, Tết cuối năm được xem là dấu hiệu cảnh báo rõ rệt về áp lực môi trường mà Thành phố đang phải đối mặt.

Trước thực trạng này, Thành phố Hồ Chí Minh đã triển khai nhiều giải pháp nhằm kiểm soát ô nhiễm không khí, trong đó tập trung vào lĩnh vực giao thông – nguồn phát thải được xác định là lớn nhất. Các giải pháp bao gồm đẩy nhanh lộ trình chuyển đổi phương tiện chạy xăng, dầu sang xe điện; quy hoạch lại hạ tầng giao thông; phát triển không gian xanh; nâng cao hiệu quả thu gom, xử lý chất thải sinh hoạt và giảm phát thải khí nhà kính.

Sở Nông nghiệp và Môi trường Thành phố Hồ Chí Minh cũng đã xây dựng Chương trình quan trắc tài nguyên và môi trường năm 2026, với mục tiêu tăng cường năng lực giám sát và cảnh báo sớm ô nhiễm không khí. Theo kế hoạch, đến năm 2026, toàn Thành phố sẽ có 157 trạm quan trắc chất lượng không khí, cung cấp dữ liệu liên tục, chính xác phục vụ công tác quản lý và hoạch định chính sách.

Việc củng cố mạng lưới quan trắc, kết hợp các giải pháp giảm nguồn thải được xác định là nhiệm vụ cấp thiết nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng và hướng tới phát triển đô thị bền vững. Với quy mô dân số hơn 14 triệu người và hơn 12,7 triệu phương tiện cá nhân, Thành phố Hồ Chí Minh đang bước vào giai đoạn mà kiểm soát ô nhiễm không khí không còn là lựa chọn, mà là yêu cầu bắt buộc phải thực hiện một cách hệ thống và liên tục.

[Góc nhìn tuần qua]: Ứng phó ô nhiễm không khí trong mùa đông “hướng tới chuyển đổi xanh"

Hạ Anh