Công trình mang tên “Khám phá giá trị di sản của tri thức bản địa về sử dụng và quản lý bền vững tài nguyên rừng của người Hà Nhì ở tỉnh Lào Cai, Việt Nam, trong bối cảnh biến đổi khí hậu”, do Tiến sĩ Lưu Đàm Ngọc Anh (Bảo tàng Thiên nhiên Việt Nam) chủ trì. Nghiên cứu được giới thiệu trong ấn phẩm mới của UNESCO “Bảo tồn di sản văn hóa phi vật thể và hành động khí hậu tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương”.

Theo UNESCO, trong bối cảnh khí hậu toàn cầu biến động ngày càng cực đoan, nhiều cộng đồng đang tìm lại và vận dụng nguồn tri thức, thực hành di sản để ứng phó, giảm nhẹ thiên tai. Đây là hướng tiếp cận vừa giúp gìn giữ văn hóa bản địa, vừa tăng cường khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu.

Nghiên cứu của Tiến sĩ Ngọc Anh làm nổi bật giá trị của hệ thống tri thức sinh thái truyền thống được cộng đồng Hà Nhì đen tại xã Y Tý, huyện Bát Xát lưu giữ qua nhiều thế hệ. Người Hà Nhì phân loại rừng theo mục đích sử dụng, trong đó rừng thiêng giữ vai trò điều tiết nguồn nước, chống xói mòn và bảo tồn đa dạng sinh học. Việc bảo vệ rừng được duy trì nghiêm ngặt thông qua luật tục làng bản kết hợp quy định của Nhà nước.

Nhờ áp dụng những tri thức đó, cộng đồng Hà Nhì duy trì được độ che phủ rừng, bảo vệ rừng nguyên sinh và giảm thiểu thiệt hại do lũ quét, sạt lở, đồng thời bảo đảm nguồn nước và cân bằng khí hậu địa phương.

Công trình được UNESCO lựa chọn bởi tính độc đáo và phương pháp tiếp cận liên ngành, kết hợp giữa nhân học và thực vật học, qua đó làm rõ vai trò của di sản không chỉ là giá trị tinh thần mà còn là nguồn lực tự nhiên giúp cộng đồng tăng sức chống chịu trước biến đổi khí hậu.

Sự xuất hiện của nghiên cứu trong ấn phẩm quốc tế này không chỉ khẳng định uy tín học thuật của Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, mà còn cho thấy tầm quan trọng của việc kết nối di sản với hành động khí hậu, hướng tới phát triển bền vững, hài hòa giữa bảo tồn tri thức, gìn giữ môi trường và phát triển cộng đồng.

Chung sức trồng 30.000 cây gỗ lớn - Bước đồng hành cùng thiên nhiên chống biến đội khí hậu

Thu Lan