Đảm bảo nước sạch - bước tiến quan trọng trong xây dựng nông thôn mới ở Nghệ An
Nước và Đời sống - Ngày đăng : 18:00, 19/12/2025
Đảm bảo nước sạch - bước tiến quan trọng trong xây dựng nông thôn mới ở Nghệ An
Nghệ An đang tăng tốc hoàn thiện hệ thống cấp nước sinh hoạt tập trung, hướng tới tiêu chuẩn nước sạch trong xây dựng nông thôn mới, đồng thời đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế – xã hội. Hơn 560 công trình hiện có trên toàn tỉnh, nhưng phần lớn đã xuống cấp, đặc biệt ở các vùng khó khăn, khiến tỉnh ưu tiên đầu tư nâng cấp hạ tầng nhằm khắc phục tình trạng thiếu nước sạch, bảo đảm đời sống người dân.
Để thực hiện mục tiêu này, Nghệ An đang triển khai nhiều nhóm giải pháp đồng bộ. UBND tỉnh đã rà soát hàng loạt văn bản liên quan đến quy hoạch, quản lý và vận hành hệ thống cấp nước, đảm bảo hạ tầng cấp nước sạch cả đô thị và nông thôn được quản lý đồng bộ, vận hành an toàn và đạt chất lượng theo quy định. Việc rà soát, bàn giao và khai thác hiệu quả tài sản hạ tầng cấp nước, đặc biệt các công trình nông thôn xuống cấp, là ưu tiên hàng đầu.
Hiện Nghệ An có 561 công trình cấp nước sinh hoạt tập trung, gồm 492 công trình tự chảy (chủ yếu tại vùng núi) và 69 công trình bơm dẫn động lực, với tổng công suất khoảng 80.000 m³/ngày đêm, phục vụ hơn 115.000 hộ dân tại 160 xã. Tuy nhiên, nhiều công trình nông thôn vận hành kém bền vững do hạ tầng cũ, thiếu kinh phí duy tu và quản lý cộng đồng. Chỉ 8/69 công trình bơm động lực đạt công suất trên 1.000 m³/ngày đêm và đáp ứng tiêu chuẩn nước sạch.
Thực hiện Nghị định 43/2022/NĐ-CP về quản lý tài sản hạ tầng cấp nước, Nghệ An đang đẩy mạnh phân loại, bàn giao các công trình cho đơn vị đủ năng lực vận hành. Một số công trình quan trọng như Nhà máy nước thị trấn Kim Sơn (Quế Phong) đã được chuyển giao cho Trung tâm Nước sinh hoạt và Vệ sinh môi trường nông thôn tỉnh quản lý. Đồng thời, nhiều dự án mở rộng và nâng công suất các công trình cấp nước đang được đề xuất đưa vào kế hoạch đầu tư công giai đoạn 2026–2030, bao gồm: Nhà máy nước Hưng Lĩnh nâng lên 10.000 m³/ngày đêm phục vụ 15.000 hộ, hệ thống Long Thành 8.500 m³/ngày đêm phục vụ 20.000 hộ, Nhà máy nước Nam Hưng-Nam Nghĩa-Nam Thái 8.000 m³/ngày đêm và Nhà máy nước Diễn Yên 6.000 m³/ngày đêm.
Ngoài nguồn vốn ngân sách, tỉnh còn phối hợp với Bộ Tài chính đề xuất các dự án lớn sử dụng ODA và vốn vay ưu đãi, như dự án cấp nước sạch bền vững từ Ngân hàng Thế giới (WB) và dự án nâng cấp thủy lợi nước sạch bằng vốn IFAD.
Không để người dân thiếu nước sinh hoạt đạt chuẩn. Tỉnh phân bổ tối đa nguồn vốn, kết hợp xã hội hóa để nâng cấp hạ tầng, đặc biệt tại các khu vực chịu tác động mạnh của biến đổi khí hậu và ô nhiễm nguồn nước.
Theo báo cáo 2024 của Chi cục Thủy lợi tỉnh Nghệ An, nhiều địa bàn vẫn thiếu nước sạch đạt chuẩn, đặc biệt tại Hưng Nguyên, Yên Thành, Diễn Châu; trong khi các xã miền núi như Kỳ Sơn, Tương Dương, Quế Phong, Quỳ Hợp gặp khó khăn do địa hình phức tạp và hạn chế nguồn đầu tư. Tỷ lệ nước sạch nông thôn đạt chuẩn mới ở mức 53%, thấp hơn mức trung bình cả nước là 58%, dù tỷ lệ sử dụng nước hợp vệ sinh đạt 89,45%. Nhiều công trình đã vận hành hơn 10 năm nhưng chưa được nâng cấp, phần lớn do xã hoặc cộng đồng quản lý, không thu phí, không có kinh phí bảo dưỡng nên xuống cấp nhanh.
Phòng quản lý công trình thủy lợi đề xuất đưa các dự án nước sạch vào kế hoạch đầu tư công mới, xây dựng công trình đặc thù cho vùng núi, vùng dân tộc và vùng ven biển, đồng thời sửa đổi chính sách thu hút doanh nghiệp tham gia đầu tư nước sạch nông thôn. Việc từng bước bàn giao các công trình về đơn vị sự nghiệp công lập cũng được thực hiện theo Nghị định 43.
Song song với đầu tư hạ tầng, Nghệ An tăng cường thanh tra và giám sát chất lượng nước. Trong 6 tháng đầu năm 2025, các đợt quan trắc của Sở Nông nghiệp và Môi trường và CDC Nghệ An không phát hiện vi phạm nghiêm trọng về ô nhiễm nguồn nước; các phản ánh của người dân được xử lý kịp thời. Các doanh nghiệp cấp nước được yêu cầu ứng dụng công nghệ mới như quan trắc áp lực ống, giám sát chất lượng nước thời gian thực và ghi chỉ số công tơ tự động, dù việc áp dụng cho công trình nông thôn cũ vẫn còn hạn chế do chi phí cao.
Lãnh đạo UBND tỉnh Nghệ An, khẳng định: “Nâng cấp hạ tầng nước sạch là yêu cầu bắt buộc trong xây dựng nông thôn mới. Các địa phương phải giám sát chặt chẽ chất lượng dịch vụ cấp nước, ký thỏa thuận với doanh nghiệp và đẩy nhanh đấu nối, nhất là ở khu dân cư mở rộng.”
Những nỗ lực này cho thấy quyết tâm mạnh mẽ của Nghệ An trong việc bảo đảm nước sinh hoạt đạt chuẩn, an toàn và bền vững. Dù còn nhiều thách thức, đặc biệt tại vùng miền núi và các công trình xuống cấp, với sự huy động đa dạng nguồn lực, đổi mới cơ chế và đồng hành của người dân, mục tiêu nước sạch đạt chuẩn cho toàn tỉnh hoàn toàn có thể đạt được trong giai đoạn tới.
