Đóng cửa 1/3 các nhà máy đường Việt Nam do không cạnh tranh được với Thái Lan

Buôn lậu đường qua biên giới phức tạp

Theo BCĐ 389 quốc gia, tình hình buôn lậu, vận chuyển trái phép đường qua biên giới tiếp tục diễn ra theo chiều hướng phức tạp, có xu hướng gia tăng.

Đường nhập lậu vào Việt Nam chủ yếu xuất phát từ Thái Lan, qua Campuchia vào biên giới các tỉnh Tây Nam rồi đưa vào thị trường tiêu thụ. Điểm nóng của đường lậu chủ yếu ở Tp.HCM, An Giang, Long An, Tây Ninh, Đồng Tháp, Quảng Trị, Kiên Giang, Bình Phước,với nhiều hình thức tinh vi. Thậm chí, đối tượng buôn lậu cho người giám sát các cơ quan chức năng. Chống trả quyết liệt người thi hành công vụ khi bị phát hiện. Một trong những thủ đoạn là sang chiết, phối trộn, đóng gói. Sau đóng gói bao mới, đường lậu sẽ thành đường nội đem đi tiêu thụ. Một thủ đoạn nữa là mua đấu giá thanh lý đường buôn lậu rồi dùng hồ sơ đó quay vòng cho các lô đường nhập lậu khác. Hoặc đưa bao bì in trong nước, sang bao ở nước ngoài. Vậy là đường lậu đã có nhãn mác Việt Nam.

Trước ngưỡng cửa Hiệp định ATIGA, ngành mía đường Việt Nam đối mặt với nhiều áp lực. Ảnh Kim Thanh

Thủ đoạn tinh vi và liều lĩnh của các đối tượng buôn lậu đường khiến cho việc kiểm tra, phát hiện và xử lý buôn lậu của các lực lượng chức năng gặp nhiều khó khăn.

Theo số liệu của các lực lượng chức năng, năm 2018 đến hết tháng 9/2019, đã kiểm tra, xử lý 876 vụ vi phạm, xử phạt hành chính trên 1 tỷ đồng, thu giữ trên 3.000 tấn đường vi phạm trị giá trên 12,5 tỷ đồng.

Mía đường Việt Nam trước ngưỡng cửa ATIGA

Theo số liệu của Hiệp hội mía đường Việt Nam, hiện nay Việt Nam có 40 doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh đường. Trong đó, có 8 doanh nghiệp thương mại và 32 công ty sản xuất. Niên vụ 2018 – 2019, các nhà máy sản xuất được 1.173.993 tấn đường.

Tuy nhiên, giá đường của Việt Nam đang cao hơn Thái Lan. Nguyên nhân được cho là ngành mía đường trong nước đang phải cạnh tranh bất bình đẳng bởi nhiều hình thức gian lận thương mại, trợ cấp, trợ giá, bảo hộ trá hình được một cách tinh vi có hệ thống từ nhiều thập kỷ.

Do vậy, tổng diện tích mía nguyên liệu trong nước đã giảm từ 30 – 60% so với các năm trước. Chi phí cho 1000 m2 mía thua lỗ khoảng 3 – 4 triệu đồng. Thua lỗ nặng khiến nhiều nông dân lâm vào nợ nần với ngân hàng và bỏ ruộng hoặc chuyển sang trồng cây khác. Hệ lụy là đã có 17/30 nhà máy đường thua lỗ, mất vốn chủ sở hữu.

Theo lộ trình cam kết của Hiệp định thương mại hàng hóa Asean (ATIGA), từ 1/1/2020, mặt hàng đường trong khối Asean vào Việt Nam sẽ được xóa bỏ hạn ngạch nhập khẩu, với thuế suất nhập khẩu chỉ 5%. Thời gian chỉ còn 2 tháng, trong khi ngành mía đường trong nước đang lâm vào cảnh thua lỗ do chịu sức ép từ buôn lậu, gian lận thương mại. Việc thực thi Hiệp định ATIGA sẽ khiến cho ngành mía đường Việt Nam thêm bội phần khó khăn.

Tại hội nghị liên quan đến ngành mía đường, tổ chức chiều 30/10/2019 tại Tp. HCM, BCĐ 389 quốc gia đưa ra giải pháp nhằm tháo gỡ khó khăn cho ngành mía đường Việt Nam trước ngưỡng cửa ATIGA. Đó là, các cơ quan chức năng nên tính toán, cân nhắc đầy đủ, sâu sắc tác động của việc thực hiện Hiệp định ATIGA đến lợi ích quốc gia, người nông dân, người trồng mía, công nhân lao động và doanh nghiệp nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành mía đường Việt Nam so với các nước trên thế giới. Mặt khác, cần đưa vào canh tác các cây giống có năng suất cao. Cùng với đó là nghiên cứu, áp dụng khoa học công nghệ tiên tiến nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm, đáp ứng nhu cầu, thị hiếu tiêu dùng.

Thiên Kim