Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường: Các kiến nghị về thi hành Luật Đất đai 2024 đều hướng tới mục tiêu chung

Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, chiều ngày 01/12, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh, Quốc hội thảo luận tại Hội trường về dự thảo Nghị quyết quy định về một số cơ chế, chính sách tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong tổ chức thi hành Luật Đất đai. Tham gia đóng góp ý kiến, nhiều đại biểu Quốc hội chỉ ra những vướng mắc đang phát sinh trong thực tiễn và đề xuất các giải pháp nhằm bảo đảm tính khả thi, đồng bộ, thống nhất trong tổ chức thi hành Luật Đất đai 2024.

Đề nghị bỏ quy định phải ghi giá đất trong quyết định giao đất, cho thuê đất

Một trong những vấn đề lớn được nhiều đại biểu quan tâm trong dự thảo Nghị quyết quy định về một số cơ chế, chính sách tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong tổ chức thi hành Luật Đất đai 2024 là quy định bắt buộc ghi giá đất trong quyết định giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất hoặc gia hạn thời hạn sử dụng đất.

Đại biểu Phan Thị Mỹ Dung, Đoàn ĐBQH tỉnh Tây Ninh cho rằng quy định này đang kéo dài tiến độ giao đất ở nhiều địa phương. Theo đại biểu, việc xác định giá đất thường đòi hỏi thời gian thẩm định nhiều vòng, rà soát lại dữ liệu, lấy ý kiến liên ngành, dẫn tới quyết định giao đất chậm hàng tháng, thậm chí hàng quý.

“Đề nghị xem xét bỏ quy định bắt buộc phải ghi giá đất và chi phí hạ tầng ngay trong quyết định giao đất, cho thuê đất”, đại biểu Phan Thị Mỹ Dung nêu rõ.

Cũng theo đại biểu, cần tách bạch việc giao đất với quy trình xác định giá đất, cho phép địa phương ban hành quyết định giao đất trước để nhà đầu tư có cơ sở triển khai các thủ tục tiếp theo.

Đồng tình với ý kiến của đại biểu Phan Thị Mỹ Dung, đại biểu Trần Chí Cường, Đoàn ĐBQH thành phố Đà Nẵng nhấn mạnh cách làm này có thể rút ngắn khoảng một nửa thời gian hành chính. Đại biểu cũng đề nghị Nghị quyết không nên quy định cứng mà nên giao Chính phủ hướng dẫn chi tiết để đảm bảo linh hoạt theo từng giai đoạn.

Bảo đảm công bằng trong thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư

Về cơ chế thu hồi đất đối với các dự án đã thỏa thuận được trên 75% diện tích và số người sử dụng đất, cơ quan soạn thảo trình hai phương án, phần lớn các đại biểu đồng tình với phương án thứ hai. Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga, Đoàn ĐBQH thành phố Hải Phòng cho rằng phương án hai bảo đảm sự công bằng giữa các hộ dân trong cùng khu vực có đất bị thu hồi. Đại biểu phân tích, nếu áp dụng phương án một - tức là bồi thường phần còn lại theo bảng giá đất của Nhà nước, sẽ dễ phát sinh so sánh giữa hộ dân đã thỏa thuận theo giá thị trường và hộ dân bị thu hồi theo bảng giá đất. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến sự đồng thuận của người dân mà còn tiềm ẩn nguy cơ khiếu kiện, chậm tiến độ giải phóng mặt bằng.

Theo đại biểu, phương án hai cho phép người dân được bồi thường với mức giá không thấp hơn mức bình quân của phần đã thỏa thuận, từ đó giảm thiểu mâu thuẫn và bảo đảm nguyên tắc công bằng, đồng thời, phương án này cũng hạn chế tình trạng nhà đầu tư trì hoãn thỏa thuận để lợi dụng bảng giá đất của Nhà nước. “Đối với Phương án 2, đây là phương án có sự hài hòa hơn giữa lợi ích của Nhà nước, người có đất bị thu hồi và chủ đầu tư, đồng thời đảm bảo sự công bằng trong thu hồi đất giữa những hộ dân trong cùng khu vực, bảo đảm người dân thuộc phần diện tích còn lại được hưởng mức bồi thường không thấp hơn mặt bằng giá trung bình đã thỏa thuận với các hộ dân đã hoàn thành việc thu hồi đất trước đó”, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga nhấn mạnh.

Cùng ý kiến với đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga, đại biểu Đỗ Thị Việt Hà, đoàn ĐBQH tỉnh Bắc Ninh cũng nhấn mạnh, phương án hai phù hợp với tinh thần tôn trọng quyền lợi chính đáng của người dân. Theo đại biểu, việc cho phép nhà đầu tư chi trả phần chênh lệch và tính vào chi phí dự án là cách làm hợp lý, không gây thêm áp lực lên ngân sách nhà nước nhưng vẫn đảm bảo quyền lợi người có đất bị thu hồi.

Đại biểu Trần Chí Cường, Đoàn ĐBQH thành phố Đà Nẵng cũng bày tỏ đồng tình với phương án này vì cho rằng đây là cơ chế cân bằng trách nhiệm giữa Nhà nước và nhà đầu tư, giúp tránh tình trạng chậm trễ kéo dài khi dự án không đạt đủ tỷ lệ thỏa thuận.

Tại điểm b khoản 2, Điều 3 dự thảo Nghị quyết quy định: “Trường hợp sử dụng đất để thực hiện dự án thông qua thỏa thuận về nhận quyền sử dụng đất đã thỏa thuận được trên 75% diện tích đất và trên 75% số người sử dụng đất thì HĐND cấp tỉnh xem xét thông qua việc thu hồi phần diện tích đất còn lại để giao đất, cho thuê đất cho chủ đầu tư.”

Bày tỏ ý kiến về vấn đề này, đại biểu Trần Văn Tiến, Đoàn ĐBQH tỉnh Phú Thọ bày tỏ băn khoăn về tiêu chí “75% diện tích và trên 75% số người sử dụng đất”. Đại biểu cho rằng cần phải có cơ sở đánh giá thực tiễn để xác định tỷ lệ này, tránh việc đặt ra quy định không sát thực tế. Đại biểu cũng nêu ra vấn đề liên quan đến việc xác định người sử dụng đất trong trường hợp chủ sử dụng đã mất – một tình huống rất phổ biến trong thực tiễn và có thể gây tranh cãi khi áp dụng.

Từ đó, đại biểu Trần Văn Tiến đề nghị Chính phủ làm rõ cơ sở lựa chọn tỷ lệ 75%, đồng thời tính toán các tình huống pháp lý liên quan đến thừa kế, đồng sở hữu để bảo đảm quy định có tính khả thi cao.

Đề xuất tách thửa trong thi hành bản án dân sự

Liên quan đến tách thửa trong bản án dân sự, đại biểu Phan Thị Mỹ Dung, Đoàn ĐBQH tỉnh Tây Ninh chỉ rõ, quy định về diện tích tối thiểu tách thửa, vốn được đặt ra để quản lý tình trạng phân lô, bán nền lại đang gây vướng mắc trong các vụ việc phân chia tài sản thừa kế hoặc tài sản sau ly hôn. Lấy dẫn chứng trong thực tế, đại biểu cho biết, có nhiều vụ việc mà người dân không thể nhận đất theo di chúc hoặc theo phân chia tài sản vì diện tích tối thiểu không đáp ứng yêu cầu luật định, điều này dẫn đến tình trạng người dân chỉ được nhận tiền thay vì nhận đất, gây bất bình và mâu thuẫn trong gia đình.

Từ thực tế này, đại biểu đề nghị bổ sung cơ chế đặc thù cho phép Tòa án tách thửa khi thi hành bản án mà không phụ thuộc diện tích tối thiểu, đồng thời giao địa phương quy định cụ thể nhằm bảo đảm phù hợp thực tiễn. Đại biểu nhấn mạnh, việc này vừa bảo vệ quyền dân sự, vừa giữ gìn giá trị tinh thần của di sản trong mỗi gia đình.

Đề xuất áp dụng bảng giá đất và hệ số điều chỉnh trong trường hợp đặc biệt

Về nội dung xác định giá đất, đại biểu Trần Văn Tiến, Đoàn ĐBQH tỉnh Phú Thọ đề nghị làm rõ khái niệm giá đất cụ thể và bảng giá đất để thống nhất với Luật Đất đai. Đại biểu lưu ý, trong trường hợp tính tiền bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất, cần căn cứ pháp luật hiện hành xác định giá đất cụ thể.

Đóng góp ý kiến về vấn đề này, đại biểu Trần Chí Cường, Đoàn ĐBQH thành phố Đà Nẵng cho biết nhiều trường hợp theo quy định tại khoản 2 Điều 257 Luật Đất đai đến nay vẫn chưa xác định được giá đất cụ thể do thiếu thông tin về tài sản so sánh, quy hoạch không rõ ràng hoặc dữ liệu kỹ thuật chưa đầy đủ. Vì vậy, để tháo gỡ dứt điểm những tồn đọng nhiều năm, đại biểu đề nghị cho phép áp dụng bảng giá đất kết hợp với hệ số điều chỉnh giá đất khi không thể xác định giá đất cụ thể theo quy trình định giá hiện hành. Đại biểu nhấn mạnh, đây là giải pháp phù hợp với thực tiễn, giúp đẩy nhanh tiến độ các dự án.

Tiếp thu những ý kiến đóng góp xác đáng của các đại biểu Quốc hội, thay mặt cơ quan soạn thảo, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng nhấn mạnh, các đại biểu Quốc hội đã tiếp cận vấn đề từ nhiều chiều cạnh, phân tích kỹ lưỡng những bất cập đã và đang xảy ra trong thực tiễn thi hành Luật Đất đai 2024.

Bộ trưởng Trần Đức Thắng khẳng định, các kiến nghị từ lựa chọn phương án bồi thường, rút gọn thủ tục giao đất, cho thuê đất, đến xử lý tách thửa trong án dân sự, bảo mật dữ liệu cá nhân khi công khai vi phạm và cơ chế linh hoạt trong xác định giá đất đều hướng tới mục tiêu chung là bảo đảm Nghị quyết đi vào đời sống một cách thực chất, hiệu quả và minh bạch. Trên cơ sở các ý kiến của đại biểu, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng cho biết, cơ quan soạn thảo sẽ tiếp tục nghiên cứu, rà soát và hoàn thiện dự thảo Nghị quyết báo cáo Ủy ban thường vụ Quốc hội cho ý kiến trước khi trình Quốc hội xem xét thông qua theo quy định.

Tổng Bí thư Tô Lâm: Sửa Luật Đất đai phải toàn diện, căn cơ và đồng bộ