Hoàn thiện Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi): Tập trung tháo gỡ vướng mắc, bảo đảm chặt chẽ và minh bạch

Chiều 10/9, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà chủ trì cuộc họp nghe báo cáo việc tiếp thu ý kiến của thành viên Chính phủ đối với Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đất đai 2024. Tại cuộc họp, đại diện Bộ Nông nghiệp và Môi trường, các bộ, ngành và chuyên gia đã thảo luận kỹ lưỡng các nhóm nội dung trọng tâm, kiến nghị sửa đổi để giải quyết những bất cập khi thực thi luật hiện hành.

Ba nhóm nội dung trọng tâm

Quyền Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng cho biết Dự thảo tập trung xử lý ba nhóm chính:

Nhóm 1: Những nội dung đã được nêu trong Kết luận của Ban Chấp hành Trung ương về sửa đổi Nghị quyết 18-NQ/TW, bao gồm quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư; giao, cho thuê, chuyển mục đích sử dụng đất; giá đất; hệ thống thông tin quốc gia về đất đai.

Nhóm 2: Sửa đổi nhằm tiếp tục đơn giản hóa thủ tục hành chính, cắt giảm điều kiện đầu tư kinh doanh, đồng bộ hệ thống pháp luật và tháo gỡ khó khăn trong thi hành.

Nhóm 3: Sửa đổi liên quan phân cấp, phân quyền và phân định thẩm quyền thực hiện chính quyền địa phương hai cấp.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã chỉnh lý nhiều nội dung lớn sau khi tiếp thu ý kiến, như: quy định về kế hoạch sử dụng đất cấp xã; mở rộng trường hợp Nhà nước thu hồi đất phục vụ phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng; bổ sung cơ chế giao đất, cho thuê đất thông qua đấu giá, đấu thầu; quyền thế chấp tài sản gắn liền với đất khi trả tiền thuê đất hàng năm; tính chi phí xây dựng hạ tầng vào giá đất; bổ sung chế độ sử dụng đất cho khu công nghệ số tập trung.

Thu hẹp phạm vi thu hồi Nhà nước, mở rộng cơ chế thỏa thuận

Nhiều ý kiến tại cuộc họp đề nghị thu hẹp phạm vi Nhà nước thu hồi đất, chỉ áp dụng cho mục tiêu công cộng, quốc phòng, an ninh; còn với dự án thương mại, dịch vụ nên khuyến khích thỏa thuận giữa doanh nghiệp và người dân, chỉ trong trường hợp đặc biệt mới thu hồi bắt buộc. GS. Hoàng Văn Cường đề xuất chỉ thu hồi bắt buộc khi đa số hộ dân (75–80%) chưa đồng thuận.

Vấn đề phân định giữa đấu giá và đấu thầu khi giao, cho thuê đất cũng được nêu rõ: đấu giá phù hợp với lô đất đã giải phóng mặt bằng, có hạ tầng; đấu thầu dùng để chọn nhà đầu tư có năng lực, phương án phát triển phù hợp với khu đất chưa có hạ tầng hoàn chỉnh. Nếu luật chưa thể quy định chi tiết, Phó Thủ tướng đề nghị giao Chính phủ hướng dẫn thực hiện.

Về bảng giá đất, các đại biểu thống nhất tiếp tục chu kỳ 5 năm, đồng thời bổ sung cơ chế điều chỉnh hàng năm bằng hệ số theo biến động thị trường, với phương pháp và ngưỡng biến động quy định rõ ràng.

Tài chính, chính sách hỗ trợ và bảo đảm công bằng

Thứ trưởng Bộ Tài chính Bùi Văn Khắng cho biết Bộ đang xây dựng văn bản tháo gỡ vướng mắc về nghĩa vụ tài chính khi hộ gia đình, cá nhân chuyển mục đích sử dụng đất từ nông nghiệp sang đất ở, quy định cụ thể từng trường hợp trong và ngoài hạn mức, số lần được hưởng ưu đãi. Bộ cũng đề xuất cơ chế miễn, giảm tiền sử dụng đất, tiền thuê đất cho doanh nghiệp, giao Chính phủ xem xét, quyết định hàng năm để đảm bảo minh bạch, ổn định chính sách.

Phó Thủ tướng lưu ý cần có cơ chế hỗ trợ phù hợp cho hộ gia đình sử dụng đất hợp pháp nhưng chưa được cấp giấy chứng nhận để tránh bị thiệt thòi khi áp dụng bảng giá đất mới. Về việc trả tiền thuê đất, doanh nghiệp được quyền lựa chọn trả một lần hoặc hàng năm; nếu trả một lần thì được thế chấp tài sản gắn liền với đất; các quy định thí điểm thế chấp khi trả thuê hàng năm chỉ nên đưa vào luật sau khi được tổng kết đầy đủ.

Quy định chặt chẽ nhưng linh hoạt trong thực thi

Kết luận cuộc họp, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà yêu cầu hoàn thiện dự thảo theo hướng chặt chẽ, minh bạch, nhưng phải xây dựng cơ chế linh hoạt để tránh cứng nhắc, bảo đảm khả năng tổ chức thực hiện. Về quy hoạch sử dụng đất cấp xã, Phó Thủ tướng đồng ý không lập quy hoạch riêng mà phù hợp với kế hoạch sử dụng đất cấp xã gắn chặt với quy hoạch đô thị, nông thôn.

Người đứng đầu Chính phủ kiến nghị phân định rõ giữa cơ chế thỏa thuận dân sự và cơ chế Nhà nước thu hồi, cân nhắc cho phép tiếp tục theo thỏa thuận nếu nhà đầu tư đạt được đồng thuận 70–80% với người dân. Về chính sách miễn, giảm tiền sử dụng đất, ngoài lĩnh vực giáo dục, y tế, cần mở thêm cơ chế cho Thủ tướng quyết định trường hợp đặc biệt và báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Phó Thủ tướng cũng lưu ý xử lý công bằng các khoản thu do chậm nộp tiền sử dụng đất trong trường hợp bất khả kháng như thiên tai, dịch bệnh hoặc do điều chỉnh quy hoạch từ phía Nhà nước, tránh phát sinh khoản thu bất hợp lý đối với doanh nghiệp và người dân.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường được giao tiếp thu, phân tích kỹ các ý kiến, bảo vệ quan điểm và hoàn thiện Dự thảo Luật, đảm bảo thiết kế vừa chặt chẽ vừa linh hoạt để tháo gỡ vướng mắc thực tiễn, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.

Bộ NN&MT lấy ý kiến cộng đồng doanh nghiệp về sửa đổi Luật Đất đai 2024