Buổi chiều ngày 24/10, Quốc hội thảo luận tại tổ về về dự thảo Luật phòng, chống rửa tiền

Đại biểu Nguyễn Minh Đức (đoàn TP.HCM), Phó chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng - An ninh của Quốc hội, cho biết theo thống kê tội phạm thường dùng 7 thủ đoạn khác nhau để rửa tiền “bẩn”.

Thứ nhất, thành lập công ty vỏ bọc mua bán khống hàng hoá. Thực tế, theo ông Đức, cơ quan điều tra đã làm rõ rất nhiều các công ty vỏ bọc để rửa tiền. Mới nhất là vụ Nguyễn Thị Nguyệt cùng đồng phạm đã câu kết với nhân viên 3 ngân hàng để chuyển trái phép 30.000 tỉ đồng ra nước ngoài, thông qua việc thành lập tới 8 công ty để xuất khẩu hàng hoá.

“Luật Phòng chống rửa tiền hiện nay liệu đã quy định hành lang pháp lý kiểm soát được việc thành lập các công ty vỏ bọc hay không, theo tôi là chưa đủ”, ông Đức nêu.

Thứ 2, rút tiền "bẩn" qua các trò chơi trực tuyến. Bộ Công an đã xử lý nhiều vụ như Phan Sào Nam, Nguyễn Văn Dương. Người chơi dùng tiền mặt đổi ra thẻ, xèng để chơi, sau khi kết thúc đổi thẻ thành tiền mặt. Theo ông Đức, sẽ có các trường hợp dùng tiền "bẩn" chơi trò trực tuyến, đổi thành tiền mặt.

Thứ 3, núp bóng, gây quỹ làm từ thiện, đi du lịch. Kẽ hở là các đối tượng lợi dụng chuyển tiền cho người thân ra nước ngoài qua các nền tảng giao dịch điện tử, rất khó kiểm soát.

Ông Đức cũng dẫn chứng trường hợp một đối tượng tại Q.7 (TP.HCM) đi du lịch sang Bồ Đào Nhà, thông qua luật sư mở tài khoản ngân hàng tại đây để làm từ thiện.

“Chỉ trong 24 giờ, gia đình người này đã chuyển sang 200.000 Euro. Do không bị giới hạn số tiền chuyển, nên trường hợp các đối tượng lợi dụng khe hở này thì rõ ràng hành lang của luật chưa kiểm soát được, cần tính toán lại”, ông Đức nói.

Thứ 4 là chuyển tiền thừa kế ra nước ngoài cho người được thừa kế. Phó chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng - An ninh cũng cho biết, hiện nay chưa phổ biến, song các đối tượng sẽ lợi dụng người được thừa kế ở nước ngoài để chuyển thoải mái, không bị ngăn chặn.

Thứ 5 là thủ đoạn nhờ người thân, mua chuyển nhượng, tặng bất động sản rất phổ biến.

Thứ 6 là thủ đoạn mua cổ phiếu, trái phiếu.

Thứ 7 là tài sản ảo, tiền ảo. Gần đây rộ lên như Bitcoin, tương tự như thủ đoạn sử dụng trò chơi trực tuyến, các đối tượng dùng tiền "bẩn" mua tiền ảo, sau đó bán rút ra tiền thật.

Đại biểu Trương Trọng Nghĩa (đoàn TP.HCM) thì tỏ ra băn khoăn, nếu thông qua luôn dự luật Phòng chống rửa tiền tại kỳ họp này thì nhanh quá.

“Dự luật có quy định giao dịch “đáng ngờ”, đây là dịch từ nước ngoài, nhưng ảnh hưởng đến doanh nghiệp nhiều lắm. Tôi gửi 5 tỉ đồng, nhưng có việc rút hết ra thì quy định là đáng ngờ. Dùng từ “đáng lưu tâm” thì tốt hơn, giám sát rộng hơn, bớt ảnh hưởng đến người dân và doanh nghiệp”, ông Nghĩa nói.

Cũng theo ông Nghĩa, rất nhiều điều, khoản phụ thuộc thanh toán không dùng tiền mặt, cần thận trọng thảo luận thêm. “Có rất nhiều cái mới như tài sản số, tài sản ảo, chúng ta chưa cập nhật hết. Ví dụ, tôi mua bức tranh 20.000 USD, nhưng ông tác giả không gửi tranh mà gửi tài sản được số hoá, mã hoá thì cái này cũng giống như tiền ảo, người ta có thể dùng để rửa tiền. Nếu còn thiếu thì nên nghiên cứu, không sau này sửa luật sẽ mất công”, ông Nghĩa nói.

Đại biểu Trình Lam Sinh (đoàn An Giang) cũng lưu ý, ngoài giao dịch bằng tiền mặt, vàng, ngoại tệ thì thực tế còn rất nhiều loại giao dịch khác.

“Tôi đề nghị bổ sung thêm một loại nữa là tiền ảo. Tiền ảo hiện nay pháp luật Việt Nam chưa chấp nhận, đồng ý, nhưng thực tế có giao dịch rất nhiều. Và cũng rất nhiều người tham gia hoạt động đó là sàn tiền ảo, như vậy đây là nơi có thể trở thành điểm rửa tiền nhiều nhất” – ông Sinh nói.

Đại biểu Đào Hồng Vận (đoàn Hưng Yên) băn khoăn khi dự thảo không đề cập đến tiền ảo, tiền kỹ thuật số. Hiện chúng ta chưa công nhận nhưng thực tế vẫn có giao dịch và nếu không quan tâm sẽ tạo ra kẽ hở cho tội phạm rửa tiền.

“Lý do trình dự án luật là tiền ảo chưa được chấp nhận nên luật này chưa đề cập, tuy nhiên theo tôi cần nghiên cứu quy định. Người ta chuyển tiền bằng cách dùng tiền thật mua tiền ảo rồi ra nước ngoài bán tiền ảo lấy tiền thật mà Nhà nước không quản lý là không được” – ông Vận nêu quan điểm và đề nghị nên đề cập trong luật này để quản lý.

Cũng nhấn mạnh tiền ảo nhưng thành giá trị thật và thực tế đang được giao dịch, đại biểu Phạm Đình Toản (đoàn Hưng Yên) cho rằng, dự thảo cần có câu “quét” về nội dung này.

Phát biểu thảo luận về nội dung này, Thủ tướng Phạm Minh Chính (đoàn Cần Thơ) cũng đồng tình với nhiều ý kiến đại biểu rằng, dù tiền ảo ở Việt Nam chưa được công nhận nhưng thực tế vẫn có giao dịch, vẫn được sử dụng, do đó cần nghiên cứu có chế tài.

“Cũng rất sốt ruột chỗ này. Mình chưa công nhận nhưng trên thực tế có giao dịch. Khi chưa được pháp luật công nhận thì phải có cách xử lý thế nào cho phù hợp” – ông Phạm Minh Chính nói và đề nghị nên giao Chính phủ quy định để đáp ứng với thực tế diễn biến rất nhanh.