Đánh thuế nhà thứ hai: “Việt Nam khó có thể làm được”

“Về lâu dài cần có một đạo luật về thuế tài sản bất động sản bởi đây là tài sản hiện hữu trên địa bàn địa phương, ai cũng có thể nhìn thấy được. Tôi cũng lấy làm tiếc trong 12 năm qua chưa có đạo luật nào về đánh thuế tài sản bất động sản”.

Chia sẻ trên của Vụ trưởng Vụ Quản lý thuế Doanh nghiệp (Tổng cục Thuế – Bộ Tài Chính) Nguyễn Văn Phụng tại một cuộc tọa đàm về chính sách đánh thuế căn nhà thứ hai ngày 7/9. Ông Phụng cũng là một trong những người chắp bút cho dự thảo đề xuất sắc thuế trên của Bộ Tài Chính.

Tuy nhiên, quan điểm trên của đại diện Bộ Tài chính đã nhận được hầu hết những phản hồi trái chiều từ các chuyên gia, đại diện doanh nghiệp về những “tác dụng ngược” nếu áp thuế căn nhà thứ hai trở đi, với những luận cứ khá thực tiễn .

“Mua nhà cho con ở Hà Nội thì tính sao?”

Nói về lý do cho đề xuất trên, đại diện Bộ Tài chính cho hay, xuất phát từ thực tiễn gần đây có nhiều ý kiến cần phải đánh thuế nhà ở thứ 2, thứ 3 nhưng cần phải có lộ trình: khi nào đánh, đánh bao nhiêu và liệu có quản lý được không, Bộ Tài chính đã lập ra nhóm chuyên gia để thực hiện vấn đề này bằng một báo cáo chuyên đề nghiên cứu thấu đáo về một vấn đề thực tiễn của xã hội.

Dẫn ví dụ ở một số nước, Vụ trưởng Nguyễn Văn Phụng cho hay, nước ngoài người ta đánh thuế tài sản căn cứ vào giá trị của bất động sản, trong đó chủ yếu là phần đất. Do đó, dù là thuế nhà hay thuế đất thì cũng vẫn là vấn đề của bất động sản tạo ra.

Trong khi đó, ở Việt Nam cơ quan tài nguyên và môi trường và cơ quan thuế chưa có việc liên thông về quản lý đất, nhà. Nếu quản lý chưa được mà đã đưa ra thông điệp sớm thì sẽ có khả năng gây xáo trộn thị trường.

Theo các chuyên gia, một trong những mục tiêu chính của việc áp sắc thuế này là chống đầu cơ, ngăn ngừa lãng phí nhà đất. Tuy nhiên, với những gia đình muốn mua nhà cho con cái học ở Hà Nội thì sẽ tính thế nào? Có tính là đầu cơ hay không?

Ông Phụng cho rằng, thực tế hiện nay có nhiều người ở nông thôn có tiền muốn mua ngôi nhà ở Hà Nội cho con cái học hành thì chúng ta phải khuyến khích chứ không làm giảm nhu cầu được. Việt Nam đã trải qua hai thời kỳ bất động sản bị đóng băng và ở mỗi thời kỳ, Chính phủ, Quốc hội đều đưa ra những chính sách để phù hợp và nâng đỡ thị trường bất động sản trong giai đoạn đó.

“Cho đến nay, thị trường đã có những phục hồi đáng kể. Nhưng khi chúng ta chưa công khai được các thông tin về quy hoạch, giao dịch thì sẽ vẫn còn tạo ra hiện tượng đầu cơ. Nếu thị trường được công khai thì sẽ hạn chế rất nhiều vấn đề này”, ông Phụng nói.

Phó cục trưởng Cục quản lý nhà và Thị trường bất động sản (Bộ Xây dựng) Vũ Văn Phấn cho rằng, thị trường bất động sản rất nhạy cảm với chính sách đặc biệt là các chính sách về tín dụng và thuế. Do đó, khi chúng ta bàn tới việc đánh thuế nhà ở thì chúng ta cũng cần bàn đến việc đánh thuế nhà ở thứ nhất và đối tượng người thu nhập thấp thì tính như thế nào.

Ông Phấn cho rằng, về lâu dài việc nghiên cứu, xây dựng sắc thuế tài sản trong đó có thuế bất động sản là nhà đất là cần thiết tuy nhiên thời gian nào, mức thuế như thế nào, đối tượng chịu thuế ra sao thì cần nghiên cứu, xem xét kỹ.

“Trong giai đoạn hiện nay, tôi nghĩ nên xem xét chỉnh sửa luật thuế đất phi nông nghiệp. Có nghĩa chưa đánh thuế nhà nhưng phải tính toán mức thuế. Trong sắc thuế đó đã có hướng dẫn về việc đánh thuế nhà 1,2,3 tính toán tổng cộng để ra mức đóng thuế. Tuy nhiên, thực tế không thể kiểm soát được nhất là với những người mua đất để không. Vì vậy, sắc thuế về sử dụng đất phi nông nghiệp cần sửa để quy định rõ hơn mức thuế với lô thứ 2 trở đi không sử dụng, bỏ hoang đất đai”, ông Phấn nói.

Đại diện Bộ Xây dựng cũng nhấn mạnh, chúng ta đã có thuế sử dụng đất phi nông nghiệp nên nếu ra sắc thuế mới này thì không được thuế chồng thuế. Nghĩa là, hoặc là thay thế thuế sử dụng đất phi nông nghiệp hoặc là sửa đổi bổ sung thuế sử dụng đất phi nông nghiệp kèm theo công trình trên đất.

“Không hợp lý”

Trao đổi tại buổi tọa đàm, GS. Đặng Hùng Võ, nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường, cho hay, thay vì đưa ra một sắc thuế mới, điều chúng ta cần bàn là phải cải cách thêm về thuế sử dụng đất phi nông nghiệp. Hiện mức thuế này là 0,03%, trong khi các nước khác là 1%.

Theo ông Võ, nếu như các nước họ sử dụng số tiền thu được từ thuế đất để phát triển hạ tầng đô thị, phát triển dịch vụ đô thị thì ở nước ta lại vay ODA để phát triển hạ tầng đô thị, dịch vụ. Vì vậy, điều chúng ta cần cải cách đầu tiên là thuế sử dụng đất phi nông nghiệp. Nếu thuế cao thì giá đất sẽ thấp và ngược lại nếu thuế thấp thì giá đất sẽ cao.

Chúng ta đội thuế lên thì cầu về đất sẽ giảm, có nghĩa là giá sẽ giảm, sẽ có giá đầu vào hợp lý cho quá trình sản xuất, không phải chịu chi phí về đất lớn như hiện nay.

Chuyên gia này cũng bày tỏ quan điểm về việc đánh thuế vào nhà ở thứ hai là không hợp lý, bởi trong thị trường bất động sản, phần kinh doanh chiếm tỷ trọng rất cao. Nếu phần kinh doanh không có thì lập tức phân khúc nhà ở cho thuê sẽ bị giảm.

“Đánh thuế vào nhà ở thứ hai là đánh vào phân khúc nhà cho thuê. Điều này ngược với chủ trương của nhà nước: Bán nhà chung cư với hình thức thuê, mua. Nếu đánh thuế vào nhà cho thuê thì số lượng người thuê nhà sẽ giảm. Mà khi cầu về những nhà đầu tư thứ cấp giảm thì cung từ các dự án sẽ giảm, sẽ làm giảm cả cung lẫn cầu. Trước là giảm cầu của người có nhà ở cho thuê, sau là giảm cầu của nhà đầu tư thứ cấp cho thuê”, ông Võ nói.

Bên cạnh đó, nếu đánh thuế nhà ở thì nên đánh vào giá trị đất, nếu đánh vào giá trị nhà thì sẽ không còn nhà đẹp nữa bởi chả ai dại gì đầu tư xịn để chịu thuế cao hơn.

Đồng quan điểm trên, Giám đốc Savills Hà Nội Matthew Powell, cho biết đã nghiên cứu, tìm hiểu việc đánh thuế với bất động sản thứ hai từ các nước và rút ra được khá nhiều bài học. Do đó, Việt Nam cần phải cẩn thận với đề xuất này.

Theo ông Matthew Powell , chúng ta cần hiểu mục đích đánh thuế bất động sản thứ hai, là khi cung và cầu chưa gặp nhau, thị trường phát triển quá nóng, cần áp dụng chính sách thuế để cân bằng. Trong khi đó, tại Việt Nam thị trường bất động sản đang phát triển lành mạnh.

“Qua nghiên cứu của chúng tôi có thể thấy việc giao dịch vẫn ở mức ổn định, chưa phải tăng trưởng quá mạnh. Khi mà áp dụng đánh thuế bất động sản thứ hai thị trường nó sẽ làm giảm cầu, giảm sức mua của nhà đầu tư với thị trường và giảm bong bóng thị trường bất động sản”, ông Matthew Powell cảnh báo.

Chủ tịch Công ty Xây dựng Hòa Bình Lê Viết Hải nêu quan điểm rằng, việc đánh thuế nhà ở thứ 2 không làm được tại Việt Nam. Bởi, nếu đánh thuế nhà ở thứ 2 sẽ giết chết thị trường nhà cho thuê, vì người mua nhà thứ 2 bị đánh thuế thì người ở nhà thuê sẽ phải chịu phần tăng giá, như vậy sẽ rất khó khăn với người thuê nhà ở bởi những người thuê nhà thường là người có thu nhập thấp.

Ông Hải cho hay, ở các nước, nếu đánh thuế bất động sản, họ đánh thuế cho cả nhà thứ nhất. Do đó, việc đánh thuế bất động sản nên đánh thuế cho tất cả bất động sản chứ không phải chỉ có căn nhà thứ 2, như vậy mới đảm bảo sự phát triển ổn định của bất động sản.

“Nếu người có một ngôi nhà có diện tích 1.000m2 không bị đánh thuế trong khi người có 2 nhà mỗi nhà 50m2 lại phải đánh thuế thì sẽ vô lý. Còn nếu điều tra, đánh giá từng bất động sản để đánh thuế thì sẽ khó khăn và phức tạp, do đó nếu đánh thuế thì đánh hết”, ông Hải nói.

Phản hồi lại những ý kiến trên, Vụ trưởng Nguyễn Văn Phụng nói rằng, đánh thuế nhà ở thứ 2 hiện mới chỉ là câu chuyện bàn luận của thị trường. Bộ Tài chính hiện mới đang nghiên cứu.

“Với pháp luật hiện tại, chúng ta hãy bình tĩnh rằng đánh thuế nhà ở thứ 2 mới là đề xuất của thị trường, phải mất nhiều thời gian để nghiên cứu mới có thể ban hành. Còn những tác động đến thị trường, doanh nghiệp tôi hoàn toàn đồng ý với ý kiến các chuyên gia”, ông Phụng nói.