Đồng Tháp: Thúc đẩy Đề án Chi trả Dịch vụ Hệ sinh thái Đất ngập nước tại Vườn Quốc gia Tràm Chim

Mục tiêu của đề án là xây dựng cơ chế tài chính bền vững nhằm bảo vệ và duy trì hệ sinh thái đất ngập nước tại khu vực, đồng thời cải thiện sinh kế cho cộng đồng địa phương.

Một hội thảo tham vấn đã được tổ chức với sự tham gia của các bên liên quan để hoàn thiện và tối ưu hóa nội dung đề án. Hội thảo diễn ra đã thu hút sự tham gia của nhiều bên liên quan, bao gồm các cơ quan chính quyền, cộng đồng địa phương, doanh nghiệp, các chuyên gia bảo tồn, và đối tác phát triển.

Vườn Quốc gia Tràm Chim, tọa lạc tại huyện Tam Nông, tỉnh Đồng Tháp, là một trong những vùng đất ngập nước còn sót lại của vùng Đồng Tháp Mười, với diện tích hơn 7.300 ha bao gồm hệ sinh thái rừng tràm và đất ngập nước. Đây là môi trường sống của nhiều loài động, thực vật quý hiếm, đặc biệt là loài Sếu đầu đỏ – một biểu tượng của Vườn quốc gia.

Trong những năm gần đây, Tràm Chim đối mặt với nhiều thách thức về suy thoái sinh cảnh và khai thác tài nguyên quá mức, dẫn đến giảm sút số lượng các loài đặc hữu, đặc biệt là loài Sếu đầu đỏ. Để khắc phục tình trạng này, UBND tỉnh Đồng Tháp đã phê duyệt Đề án Bảo tồn và Phát triển Sếu đầu đỏ giai đoạn 2022-2032, với mục tiêu khôi phục quần thể sếu và cải thiện sinh cảnh sống của loài.

Tuy nhiên, vấn đề tài chính cho công tác bảo tồn vẫn là thách thức lớn. Theo báo cáo quốc tế, thiếu hụt tài chính cho bảo tồn đa dạng sinh học toàn cầu lên tới hàng trăm tỷ USD mỗi năm, trong khi nguồn lực hiện có chỉ đáp ứng được một phần nhỏ. Tại Việt Nam, dù có sự đầu tư từ ngân sách nhà nước và viện trợ quốc tế, nhưng kinh phí cho bảo tồn vẫn chưa đủ để đáp ứng yêu cầu quản lý bền vững hệ sinh thái và bảo vệ các loài nguy cấp.

Để giải quyết vấn đề này, một trong những giải pháp được đưa ra là áp dụng cơ chế chi trả dịch vụ hệ sinh thái. Chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng (DVMTR) tại Việt Nam trong hơn 10 năm qua đã đạt được nhiều kết quả tích cực, với hàng nghìn tỷ đồng được huy động mỗi năm từ các đơn vị sử dụng dịch vụ môi trường rừng. Tuy nhiên, diện tích đất ngập nước tại Vườn quốc gia Tràm Chim chưa được hưởng lợi từ nguồn thu này.

Để khắc phục điều này, UNDP Việt Nam thông qua Dự án “Mạng lưới Dịch vụ Hệ sinh thái và Đa dạng sinh học pha II” (BET-Net II) đã tài trợ cho việc xây dựng Đề án Chi trả Dịch vụ Hệ sinh thái tại Vườn quốc gia Tràm Chim. Đề án sẽ xác định các dịch vụ quan trọng mà Tràm Chim cung cấp, bao gồm lọc nước, điều tiết lũ, hấp thụ carbon, và các dịch vụ văn hóa như du lịch sinh thái.

Theo mô hình đề xuất, các tổ chức và cá nhân hưởng lợi từ những dịch vụ này, bao gồm các doanh nghiệp du lịch và cơ sở nuôi trồng thủy sản, sẽ đóng góp tài chính vào công tác bảo tồn Vườn quốc gia Tràm Chim. Tại hội nghị, đại diện các cơ quan, tổ chức và cộng đồng địa phương đều bày tỏ sự ủng hộ đối với đề án và hy vọng đề án sẽ được thực hiện một cách công bằng, hợp lý, đảm bảo lợi ích cho tất cả các bên.

Ông Bùi Thanh Phong, Phó Giám đốc Vườn quốc gia Tràm Chim, chia sẻ: “Chúng tôi rất hoan nghênh Đề án chi trả dịch vụ hệ sinh thái đất ngập nước tại VQG Tràm Chim. Đây sẽ là một mô hình đầu tiên tại Việt Nam, dù còn nhiều thách thức, nhưng chúng tôi hy vọng đề án sẽ đóng góp tích cực vào việc thúc đẩy cơ chế tài chính bền vững cho công tác bảo tồn tại Vườn”.

Bà Hoàng Thu Thủy, Cán bộ chương trình của UNDP Việt Nam về bảo tồn đa dạng sinh học, nhấn mạnh: “Nếu thành công, đề án này sẽ mở ra cơ hội nhân rộng mô hình chi trả dịch vụ hệ sinh thái đất ngập nước tại các khu vực khác trên toàn quốc.”

Dự thảo Đề án sẽ được hoàn thiện trong thời gian tới và trình UBND tỉnh Đồng Tháp phê duyệt, tạo cơ sở cho việc triển khai và thực hiện tại địa phương.