TKV “ép” các đơn vị thành viên không được ký hợp đồng xử lý chất thải nguy hại với đơn vị ngoài là vi phạm quy định

– Các doanh nghiệp vận chuyển xử lý chất thải nguy hại chưa khỏi hết bức xúc khi Tập đoàn Than – Khoáng sản Việt Nam (TKV) ban hành văn bản yêu cầu các đơn vị thành viên thuộc TKV không được ký hợp đồng vận chuyển, xử lý chất thải nguy hại với các doanh nghiệp ngoài. Thì ngày 25/10/2018, ông Vũ Anh Tuấn – Phó Tổng giám đốc TKV tiếp tục ký văn bản yêu cầu các đơn vị trên địa bàn Quảng Ninh phải chuyển giao toàn bộ chất thải công nghiệp nguy hại phát sinh của đơn vị cho Công ty TNHH MTV Môi trường TKV để xử lý, không chuyển giao cho đơn vị ngoài TKV. Các doanh nghiệp vận chuyển chất thải nguy hại cho rằng TKV đã ban hành văn bản trái quy định pháp luật.

>> Tập đoàn Than – Khoáng sản Việt Nam có đang vi phạm luật cạnh tranh?

Luật sư Hà Trọng Đại – Công ty Luật sư The Light, Đoàn Luật sư Tp. Hà Nội

PV: Xin chào Luật sư Hà Trọng Đại! Việc TKV ra văn bản 703/TTĐHSX-MT+VTM “ép” các công ty con của Tập đoàn chấm dứt hợp đồng với Công ty ngoài để ký hợp đồng với một công ty khác do TKV chỉ định là Công ty TNHH MTV Môi trường TKV để xử lý chất thải. Xin Luật sư cho biết Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam (TKV) có Vi phạm luật Thương mại số 36/2005/QH11 không?

Luật sư Hà Trọng Đại: Điều lệ tổ chức và hoạt động của Tập đoàn công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam giải thích: “Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam” (sau đây gọi là Tập đoàn TKV là Công ty mẹ của các công ty thuộc TKV, do Nhà nước sở hữu 100% vốn điều lệ, được tổ chức dưới hình thức công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên theo Quyết định số 989/QĐ-TTg ngày 25 tháng 6 năm 2010 của Thủ tướng Chính phủ. Ngày 25/10/2018, ông Vũ Anh Tuấn – Phó Tổng giám đốc TKV đã ký văn bản số 703/TTĐHSX-MT+VTM về việc tăng cường quản lý công tác chuyển giao chất thải công nghiệp và chất thải công nghiệp thông thường có dấu hiệu vi phạm pháp luật.

Theo Khoản 9, Điều 3, Luật Thương mại năm 2005 quy định “Cung ứng dịch vụ là hoạt động thương mại, theo đó một bên (sau đây gọi là bên cung ứng dịch vụ) có nghĩa vụ thực hiện dịch vụ cho một bên khác và nhận thanh toán; bên sử dụng dịch vụ (sau đây gọi là khách hàng) có nghĩa vụ thanh toán cho bên cung ứng dịch vụ và sử dụng dịch vụ theo thỏa thuận”. Hợp đồng cung ứng dịch vụ chuyển giao, xử lý chất thải nguy hại và công nghiệp của Công ty TNHH MTV Môi trường TKV và các đơn vị trong Tập đoàn phải tuân theo Luật Thương mại năm 2005.

Văn bản chỉ đạo bắt buộc của TKV có dấu hiệu vi phạm Luật Thương mại năm 2005, quy định các nguyên tắc cơ bản trong hoạt động thương mại, cụ thể:

“Điều 11. Nguyên tắc tự do, tự nguyện thoả thuận trong hoạt động thương mại

1. Các bên có quyền tự do thoả thuận không trái với các quy định của pháp luật, thuần phong mỹ tục và đạo đức xã hội để xác lập các quyền và nghĩa vụ của các bên trong hoạt động thương mại. Nhà nước tôn trọng và bảo hộ các quyền đó.
2. Trong hoạt động thương mại, các bên hoàn toàn tự nguyện, không bên nào được thực hiện hành vi áp đặt, cưỡng ép, đe doạ, ngăn cản bên nào.

Văn bản do TKV ban hành có dấu hiệu trái quy quy định pháp luật

PV: Thưa Luật sư Hà Trọng Đại, việc TKV ban hành văn bản yêu cầu các đơn vị thuộc TKV không được ký hợp đồng vận chuyển, xử lý chất thải nguy hại với doanh nghiệp ngoài TKV liệu có vi phạm luật cạnh tranh 2018 số 23/2018/QH14 ngày 12 tháng 6 năm 2018 không?

       Luật sư Hà Trọng Đại: Tại khoản 1, Điều 8, Luật Cạnh tranh năm 2018 được Quốc hội thông qua ngày 12/6/2018, có hiệu lưc vào ngày 01/7/2019 quy định về Các hành vi bị nghiêm cấm có liên quan đến cạnh tranh, cụ thể:

“1. Cơ quan nhà nước thực hiện hành vi gây cản trở cạnh tranh trên thị trường sau đây:

1. a) Ép buộc, yêu cầu, khuyến nghị doanh nghiệp, cơ quan, tổ chức, cá nhân phải thực hiện hoặc không thực hiện việc sản xuất, mua, bán hàng hóa, cung ứng, sử dụng dịch vụ cụ thể hoặc mua, bán hàng hóa, cung ứng, sử dụng dịch vụ với doanh nghiệp cụ thể, trừ hàng hóa, dịch vụ thuộc lĩnh vực độc quyền nhà nước hoặc trong trường hợp khẩn cấp theo quy định của pháp luật;……….”

PV: Thưa Luật sư Hà Trọng Đại, Tập đoàn TKV ban hành văn bản số 703/TTĐHSX-MT+VTM được hiểu là chỉ định thầu, trong khi đó các Doanh nghiệp có quyền tự chủ (Công ty Cổ phần) lựa chọn nhà thầu, dịch vụ cung ứng hiệu quả, giá thành cạnh tranh. Việc áp đặt các công ty con, đơn vị trực thuộc TKV và ngăn không cho chuyển giao chất thải công nghiệp nguy hại cho các đơn vị khác. Vậy, văn bản số 703/TTĐHSX-MT+VTM của TKV dựa vào Luật – Thông tư – Nghị định nào để ra văn bản này?. Và TKV có được ra văn bản trái luật để áp dụng trong Tập đoàn không? Liệu có vùng cấm không? Có vi phạm Luật Đấu thầu không?

Luật sư Hà Trọng Đại: Theo quan điểm của Tôi thì TKV đã căn cứ vào hai văn bản sau để ban hành văn bản trên, cụ thể:

– Nghị định số 38/2015/NĐ-CP ngày 24/4/2015 của Chính phủ về quản lý chất thải và phế liệu quy định Trách nhiệm của chủ nguồn thải chất thải nguy hại;

– Nghị định 105/2018/NĐ-CP ngày 08/8/2018 ban hành Điều lệ tổ chức và hoạt động của Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam.

Khoản 4, Điều 7, Nghị định số 38/2015/NĐ-CP ngày 24/4/2015 của Chính phủ về quản lý chất thải và phế liệu quy định Trách nhiệm của chủ nguồn thải chất thải nguy hại: “Trường hợp không tự tái sử dụng, tái chế, đồng xử lý, xử lý, thu hồi năng lượng từ chất thải nguy hại tại cơ sở, chủ nguồn thải chất thải nguy hại phải ký hợp đồng để chuyển giao chất thải nguy hại với tổ chức, cá nhân có giấy phép phù hợp.”

Khoản 2, Điều 30, Nghị định 38/2015/NĐ-CP cũng quy định Trách nhiệm của chủ nguồn thải chất thải rắn công nghiệp thông thường: “Các chủ xử lý chất thải nguy hại đã được cấp Giấy phép xử lý chất thải nguy hại được phép thu gom, vận chuyển chất thải rắn công nghiệp thông thường”.

Khoản 6, Điều 11, Nghị định số 105/2018/NĐ-CP quy định Quyền kinh doanh của TKV “Tổ chức lựa chọn nhà thầu theo quy định của pháp luật về đấu thầu và Điều lệ này” và các quyền khác của TKV tại khoản 1 và khoản 2, Điều 14 của Nghị định 105/2018/NĐ-CP: “TKV chi phối và định hướng các doanh nghiệp thành viên thông qua vốn, nghiệp vụ, dịch vụ, công nghệ, thị trường, thương hiệu theo Điều lệ này và Điều lệ của doanh nghiệp thành viên hoặc thỏa thuận giữa TKV với doanh nghiệp đó” và “TKV được ban hành quy định áp dụng trong Tập đoàn các công ty TKV đối với việc lựa chọn nhà cung cấp nguyên liệu, vật liệu, vật tư, dịch vụ tư vấn, dịch vụ phi tư vấn để bảo đảm tính liên tục cho hoạt động sản xuất, kinh doanh, phù hợp với quy định của pháp luật”.

TKV đã vi phạm nghiêm trọng Luật Đấu thầu năm 2013, cụ thể Khoản 2, Điều 89, Luật Đấu thầu quy định Các hành vi bị cấm trong đấu thầu: “Lợi dụng chức vụ quyền hạn để can thiệp bất hợp pháp vào hoạt động đấu thầu”.

Ngoài ra, văn bản số 703/TTĐHSX-MT+VTM còn đi ngược lại Nghị quyết 41-NQ-TW của Bộ Chính trị về bảo vệ môi trường trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, cụ thể: “khuyến khích mọi thành phần kinh tế tham gia các dịch vụ thu gom, vận chuyển, tái chế, xử lý chất thải và các dịch vụ khác về bảo vệ môi trường”. Văn bản trên đã có hành vi ngăn cấm, phân biệt đối xử giữa các cá nhân, doanh nghiệp. Đi ngược lại chủ trương khuyến khích của Đảng và Nhà nước.

Vi phạm Nghị định 69/2008/NĐ-CP nghị định về chính sách khuyến khích xã hội hóa đối với các hoạt động trong lĩnh vực giáo dục, dạy nghề, y tế, văn hóa, thể thao, môi trường. Đi ngược lại chủ trương, đường lối chính sách của Đảng và nhà nước về vấn đề xã hội hóa trong lĩnh vực bảo vệ môi trương.

TKV là công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên do Nhà nước đầu tư 100% vốn điều lệ, hoạt động theo quy định của pháp luật. Do vậy, TKV phải tuân thủ theo Luật đấu thầu, Luật Cạnh tranh, Luật Thương mại và các văn bản khác có liên quan trong hoạt động kinh doanh của TKV.

PV: Xin cám ơn Luật sư Hà Trọng Đại!

Trịnh Long – Hải Phong